O‘zbekiston respublikasi raqamli texnologilar vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti samarqand filiali

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGILAR 
VAZIRLIGI 
 
 MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI 
SAMARQAND FILIALI
 
 
" AXBOROT XAVFSIZLIGI" kafedrasi 


 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Mustaqil ta’lim ish hisoboti 
Fan: ”Kiberxavfsizlik asoslari” 

Guruh: KIS 22-06
Talaba: IBROXIMOVA Y. 
Rahbar: SHARIPOVA U. 
 

Samarqand-2023 y. 

Ibroximova Yulduz 
Pasport nomerining oxirgi 2 raqami 
60 
Guruh raqami 
6 
Akademik guruh jurnalidagi nomeri 
15 
Mavzu 
raqami 
Topshiriq raqami 
Bajariladigan ish 
6-jadval 
Foydalaniladigan 
Ped texnologiya 
7-jadval 
1 
2 
6 
2 
3 
7 
3 
1 
8 
8 
4 
1 
3 
5 
2 
4 
6 
3 
5 
7 
5 
6 
8 
1 
7 
9 
2 
8 
4 
10 
3 
3 
11 
4 
4 
12 
5 
5 
13 
1 
6 
14 
3 
7 

3-Mavzu. 
Zararkunanda dasturlarning turlari. 
Topshiriq: 1 
Mavzu: Troyan viruslar 
Kompyuter texnologiyalari sohasida troya oti jumlasi foydalanuvchilarni oʻzining 
asl niyatidan chalgʻitgan holda ularning kompyuterlariga oʻrnashib oluvchi har 
qanday zararli dasturlarning umumiy taʼrifiga qoʻllaniladi. Ushbu 
atama Troya shahrining vayron boʻlishiga olib kelgan mashhur troya 
oti haqidagi qadimgi yunon hikoyasidan olingan. 
Troyanlar (troya oti virusli dasturining qisqacha nomi) odatda ijtimoiy 
muhandislik (social engineering)ning baʼzi shakllari orqali tarqaladi. Misol 
uchun, foydalanuvchiga shubhaliboʻlmagan koʻrinishda (masalan, muntazam 
toʻldiriladigan anketa) yoki ijtimoiy tarmoqlarda va saytlarda soxta reklamalar 
ustiga bosish orqali elektron pochta ilovasini kiritish davomida aldanib qolish kabi 
holatlar shular jumlasidandir. Ularning foydali dastur ekanligini ifodalovchi har 
qanday jihati boʻlishi mumkin. 
Biroq, troyanlar kompyuter texnologiyalari davrida yashirin orqa eshik vazifasini 
bajaradi. Dastur foydalanuvchi qurilmasiga oʻrnatilgandan soʻng, zararlangan 
kompyuterga ruxsatsiz kirish huquqiga ega boʻlgan boshqaruvchi bilan 
bogʻlanadi. Ransomware (tovlamachi dastur) hujumlari koʻpincha troyanlar 
yordamida amalga oshiriladi. Kompyuter viruslari, qurtlar va ishonsiz xavfsizlik 
dasturlaridan farqli oʻlaroq, troyanlar odatda oʻzlarini boshqa fayllarga kiritishga 
yoki gʻayrioddiy yoʻllar bilan tarqatishga urinishmaydi
[
 
 
 
 
 
 
 
 

Bajarilgan ish: 8 
Pedagogok texnologiyalar 
“Talaba” 
Oʻrnatilgandan soʻng, troyanlar bir qator zararli harakatlarni amalga oshirishlari 
mumkin. Koʻpchilik Internet boʻylab bir yoki bir nechta "Command and 
Control" (C2 — Buyur va Boshqar) serverlari bilan bogʻlanishadi va 
koʻrsatmalarni kutishadi. Baʼzi bir shaxsiy troyanlar odatda ushbu aloqa uchun 
maʼlum bir portlar toʻplamidan foydalanganligi sababli ularni aniqlash nisbatan 
oson boʻlishi mumkin. Bundan tashqari, boshqa virusli dasturlar troyanni zararli 
harakatlar uchun proksi-server (yordamchi tizim) sifatida ishlatishi mumkin. 
Nemis tilida soʻzlashadigan mamlakatlarda hukumat tomonidan ishlab chiqilgan 
josuslik dasturlari (Spyware) baʼzan govware(gov-veyr) deb ham ataladi. Govware 
odatda maqsadli ravishda kompyuter aloqalarini toʻxtatish uchun ishlatiladigan 
troyan dasturlaridan biridir. Shveysariya va Germaniya kabi baʼzi mamlakatlarda 
bunday dasturiy taʼminotdan foydalanishni tartibga soluvchi qonunchilik bazasi 
ham mavjud. Govware troyanlariga misollar qatoriga Shveysariya MiniPanzer va 
MegaPanzeri
.
hamda R2D2 laqabli nemis „davlat troyan“lari (statsrojaner) ham 
kiradi. Nemis govware dasturi keng jamoatchilikka nomaʼlum boʻlgan xavfsizlik 
boʻshliqlaridan foydalanish va boshqa ilovalar orqali shifrlangan smartfon 
maʼlumotlariga kirish orqali ishlayd