uchun qo‘llaniladi. Ular, masalan, web-saytlar va foydalanuvchi o'rtasidagi
ma'lumotlarni shifrlash orqali himoya qiladi.
VPN (Virtual Private Network)
: VPNlar tarmoqlar orasidagi ma'lumot
uzatishni xavfsiz qilish uchun shifrlangan kanallar yaratadi. Bu texnologiya
foydalanuvchilarga internet orqali himoyalangan ulanishni ta'minlaydi.
2.5.4
Xavfsizlik devorlari va hujumlarga qarshi choralar
Ma'lumotlarni himoya qilish uchun xavfsizlik devorlari (firewall),
kiber
hujumlarni aniqlash va ularga qarshi tizimlar (IDS/IPS) keng qo'llaniladi. Bu
tizimlar tarmoq faoliyatini kuzatib, potentsial xavf-xatarlarni aniqlaydi va ularni
bloklaydi.
IDS (Intrusion Detection System)
: Bu tizimlar tarmoqda g‘ayrioddiy
yoki zararli faoliyatni kuzatib boradi va aniqlangan tahdidlar haqida ogohlantirish
beradi.
IPS (Intrusion Prevention System)
: Bu tizimlar tarmoq xavfsizligini
ta'minlash uchun xavfsizlik devorlariga qo'shimcha
ravishda ishlaydi va
aniqlangan hujumlarga qarshi avtomatik choralar ko'radi.
2.5.5
Zaxiralash va qayta tiklash
Ma'lumotlarni yo'qolishdan himoya qilish uchun
zaxira nusxalari olish
(backup) va ma'lumotlarni qayta tiklash rejalarini ishlab chiqish zarur. Zaxiralash
ko'p hollarda tashqi qurilmalar yoki bulutli saqlash xizmatlaridan foydalangan
holda amalga oshiriladi. Ma'lumotlar yo'qolganda
yoki buzilganda zaxira
nusxalari yordamida tizim tezkor ravishda qayta tiklanishi mumkin.
