O’zbekiston Respublikasi
Raqamli Texnologiyalari vazirligi
Muhammad Al-Xorazmiy nomidagi Toshkent
axborot texnologiyalari universiteti Farg’ona
filiali “Telekommunikatsiya injineringi va kasb ta’lim”
fakulteti 732-21-guruh talabasi Ziyotaliyev Nuriddinning
“Kompyuterning tashkil etilishi “ fanidan
1-AMALIY MASHGULOT
Mavzu:Super kompyuterlar
Bajardi:Ziyotaliyev Nuriddin
Qabul qildi:B.Azamxonov
Super kompyuterlar - juda katta tezlikni talab qiladigan va katta
hajmdagi masalalarni yechish uchun moljallangan boladi. Bunday
masalalar sifatida ob-havoning global prognoziga oid masalalarni, uch
olchovli fazoda turli oqimlarning kechishini organish masalalari, global
informatsion sistemalar va hokazolarni keltirish mumkin. Bu
kompyuterlar bir sekundda 10 trillionlab amal bajaradi.
Superkompyuterlar bahsida AQSH energetika vazirligining Sandia
laboratoriyasida o`rnatilgan 9472 protsessorli Intel ASCI Red kompyuter
sistemasi karvonboshilik qilmoqda. Uning tezligi kompyuterlar tezligini
o`lchovchi- Linpacr parallel testida 1 TFLOPS (1 TFLOPS-
1000
GFLOPS teng
, 1GFLOPS esa 1000000 FLOPS, 1FLOPS-
sekundiga 1000 amalga teng). Xususan, bu kompyuter yadro sinovlarini
va eskirayotgan yadro qurollarini modellashtirishda qo`llaniladi.
E'tiborlisi shuki, Tokio universiteti dunyoda to`rtinchi o`rinda turadigan,
sekundiga 873GFLOPS amal bajaradigan, 128 protsessorli SGI ASCI
Blue kompyuteriga ega. Quyidagi jadvalda Top kompyuterlar haqida
ma'lumot keltirilgan:
Super kompyuterlar tarixi-birichi superkompyuterning tushunchasi
birinchi bo'lib 1960-yillarda Seymour Crey ismli elektr muhandisi
dunyodagi eng tezkor kompyuterni yaratishga kirishgan.
"Supercomputingning otasi" deb atalgan Cray, ishlaydigan hisoblash
giganti Sperry-Randda lavozimidan yangi tashkil etilgan "Control Data
Corporation" ga qo'shilish uchun ketib, ilmiy
kompyuterlarni rivojlantirishga qaratilgan
Dunyoning eng tezkor kompyuterlari nomi o'sha paytdagi IBM 7030
"Stretch", vakuumli quvurlar o'rniga transistorlardan foydalanadigan
birinchi bo'lib o'tdi.
1964-yilda Cray CDC 6600 ni taqdim etdi, ularda germanyum
transistorlarni silikon va Freon asosidagi sovutish tizimidan
foydalanganda yangiliklar paydo bo'ldi.
Eng muhimi, u 40
MGts tezligida harakat qildi
, bu saniyda taxminan uch
million yuruvchi nuqta operatsiyani amalga oshirdi, bu esa uni
dunyodagi eng tezkor kompyuterga aylantirdi. Ko'pincha dunyodagi
birinchi superkompyuter deb hisoblangan CDC 6600 ko'pchilik
kompyuterlardan 10 marta tezroq va IBM 7030 Stretchdan uch marta
tezroq. Unga 1969 yilda CDC 7600 ning o'rnini egallash uchun
topshirildi.
Kompyuter – inglizcha so`z bo`lib, u hisoblovchi demakdir. Garchand u
hozirda faqat hisoblovchi bo`lmasdan, matnlar, tovush, video va boshqa
ma’lumotlar ustida ham amallar bajaradi. Shunga qaramasdan hozirda
uning eski nomi – kompyuter saqlangan. Uning asosiy vazifasi turli
ma’lumotlarni qayta ishlashdan iborat. Avallo shuni aytish lozimki,
ko`pchilikning tushunchasida go`yoki biz kundalikda foydalanadigan
faqat shaxsiy kompyuter bor xolos. Bunga albatta sabablar ko`p.
Shulardan biri hozirgi zamon shaxsiy kompyuterlari ilgari universal deb
hisoblangan kompyuterlardan tezligi va xotira hajmi jihatidan ancha
oshib ketganligida bo`lsa, ikkinchi tomondan ko`p masalalarni yechish
uchun bu kompyuterlar foydalanuvchilarni qanoatlantirishidadir.
Hozirda kompyuter termini ko`p uchrasada, shu bilan birga EHM
(elektron hisoblash mashinalari), HM (hisoblash mashinalari) terminlari
ham hayotda ko`p ishlatib turiladi. Ammo biz soddalik uchun faqat
kompyuter terminidan foydalanamiz. Kompyuterlarning amalda turli
xillari mavjud: raqamli, analogli (uzluksiz), raqamli – analogli,
maxsuslashtirilgan. Ammo, raqamli kompyuterlar foydalanilishi,
bajaradigan
amallarning universalligi
, hisoblash amallarining aniqligi va
boshqa ko`rsatkichlari yuqori bo`lgani uchun, ular ko`proq
foydalanilmoqda. Amalda esa hozir rivojlangan mamlakatlarda
kompyuterlarning besh guruhi keng qo`llanilmoqda.
Kompyuterlarni xotirasining hajmi, bir sekundda bajaradigan amallar
tezligi, ma’lumotlarning razrad to`rida (yacheykalarda) tasvirlanishiga
qarab, besh guruhga bo`lish mumkin:
- super kompyuterlar (Super Computer);
- blok kompyuterlar (Manframe Computer);
- mini kompyuterlar (Minicomputer);
- shaxsiy kompyuterlar (PC-Personal Computer);
- bloknot(noutbook) kompyuterlar.
Super kompyuterlar (TOP 500 kompyuterlar)-juda katta tezlikni talab
qiladigan va katta hajmdagi masalalarni yechish uchun mo`ljallangan
bo`ladi. Bunday masalalar sifatida ob-havoning global prognoziga oid
masalalarni, uch o`lchovli fazoda turli oqimlarning kechishini o`rganish
masalalari, global informatsion sistemalar va hokazolarni keltirish
mumkin. Bu kompyuterlar bir sekundda 10 trillionlab amal bajaradi.
Superkompyuterlar bahsida AQSH energetika vazirligining Sandia
laboratoriyasida o`rnatilgan 9472 protsessorli Intel ASCI Red kompyuter
sistemasi karvonboshilik qilmoqda. Uning tezligi kompyuterlar tezligini
o`lchovchi- Linpacr parallel testida 1 TFLOPS (1 TFLOPS-1000
GFLOPS teng, 1GFLOPS esa 1000000 FLOPS, 1FLOPS-sekundiga
1000 amalga teng). Xususan, bu kompyuter yadro sinovlarini va
eskirayotgan yadro qurollarini modellashtirishda qo`llaniladi. E’tiborlisi
shuki, Tokio universiteti dunyoda to`rtinchi o`rinda turadigan, sekundiga
873GFLOPS amal bajaradigan, 128 protsessorli SGI ASCI Blue
kompyuteriga ega. Quyidagi jadvalda Top kompyuterlar haqida
ma’lumot keltirilgan:
Rey- Super kompyuter Ishlab chiqaruvchi Shirkat nomi Protsessor
Moshnostting rusumi mamlakat soni (GFLOPS)
1 Intel ASCI Red AQSH Intel (AQSH) 9472 1338
2 SGI ASCI Blue AQSH SGI (AQSH) 6144 634
3 SGI T3E1200 AQSH SGI (AQSH) 1084 430
4 Hitachi SR8000 Yaponiya Hitachi(Yaponiya) 128 368
5 SGI T3E900 AQSH SGI (AQSH) 1324 264
Shuni qayd qilish lozimki, superkompyuterlarning ma’lum yo`nalish
masalalarini
Shuni qayd qilish lozimki, superkompyuterlarning ma’lum yo`nalish
masalalarini yechishga qaratilgan turlari ham mavjud.
Blok kompyuterlar (Manframe Computer)-fan va texnikaning turli
sohalariga oid masalalarni yechishga mo`ljallangan. Ularning amal
bajarish tezligi va xotira hajmi superkompyuterlarnikiga qaraganda bir-
ikki pog`ona past. Bularga misol sifatida AQShning CRAY (krey), IBM
390, 4300, IBM ES/9000, Fransiyaning Borrous 6000, Yaponiyaning
M1800 rusumli kompyuterini va boshqalarni misol qilib keltirish
mumkin.
Minikompyuterlar (kichik kompyuterlar) hajmi va bajaradigan amallar
tezligi jihatidan blok kompyuterlardan kamida bir poQona pastdir.
Shuni
aytish joizki
, ularning gabariti (hajmi) tobora ixchamlashib, hatto
shaxsiy kompyuterdek kichik joyni egallaydiganlari yaratilmoqda.
Bunday kompyuterlar turkumiga ilk bor yaratilgan PDP-11 (Programm
Driver Processor-dasturiy boshqaruv protsessori) turkumini, ilgari harbiy
maqsadlar uchun ishlatilgan (maxfiy hisoblangan) VAX, SUN turkumli
kompyuterlar, IBM 4381, Hewlett Packard firmasining HP 9000 va
boshqalar minikompyuterga misol bo`la oladi. Shuni aytish joizki,
minikompyuterlar o`zlarining “katta og`alari” Manframe kompyuterlarni
imkoniyatlari darajasiga ko`tarilib bormoqda. Buning uchun tarixga
nazar solish va hozirgi ularning taraqqiyotini kuzatish yetarli.
Shaxsiy kompyuterlar hozirda korxonalar,
muassasalar
, oliy o`quv
yurtlarida keng tarqalgan bo`lib, ularning aksariyati IBM rusumiga mos
kompyuterlardir.
IBM rusumiga mos kompyuterlar deganda, ularning turli kompaniyalar
ishlab chiqarilishiga qaramay ham texnik, ham programma ta’minoti
mosligi, ya’ni bir-biriga to`g`ri kelishi nazarda tutiladi. Bunday
kompyuterlar hajmi jihatidan kichik (bir stol ustiga joylashadi), amal
bajarish tezligi, masalan PENTIUM-3 MMX protsessori o`rnatilgan
kompyuterlarida hozirgi kunda 750-1000 megagersni, xotira hajmi esa
64-128 megabaytni tashkil qiladi. Bu ko`rsatgichlar o`ta tez o`zgarib, har
ikki yilda kompyuterlar imkoniyati ikki baravar oshishi, ularning narxi
esa shunchaga arzonlashishi tendensiyasi kuzatilmoqda. Bugungi kunda
Pentium IV kompyuterlari ham jahon bozorida keng tarqalmoqda. IBM
PC moslik kompyuterlarini yuzlab firmalar ishlab chiqarmoqda.
Bular
IBM
, Compaq, Hewlett-Packard, Packard Bell, Toshiba, Apple, Siemens
Nixdors, Acer, Olivetti, Gateway, SUN va boshqa firmalardir. Shuni
aytish joizki, yuqorida nomlari zikr etilgan firmalar ishlab chiqargan
kompyuterlar (bradename) – “Oq yasalgan”, Janubiy-Sharqiy
mamlakatlarda: Malayziya, Xitoy, Tayland, Koreya va boshqa
mamalakatlarda yuqorida nomlari keltirilgan firmalar litsenziyasi
asosida ishlab chiqarilgan kompyuterlar “Sariq yasalgan” nomga ega.
Firma nomlari ko`rsatilmagan kompyuterlar esa “nomsiz kompyuterlar”
(noname)deb yuritiladi. Ayniqsa, keyingi guruh kompyuterlarni sotib
olishda ular yaxshi tekshiruvdan (testlar yordamida) o`tkazilishi lozim.
Shaxsiy kompyuterlar uchun uning muhim ko`rsatkichi ishlash
kafolatining (kamida uch yil) bo`lishi muhim. Shu
bilan birga
, bunday
kompyuterlarni sotib olganda litsenzion programma ta’minoti va tegishli
adabiyotlar bilan birga berilish imkoniyati mavjudligi nazarda tutilishi
kerak.
Noutbuk kompyuterlar. Noutbuk kompyuterlar hajmi ancha ixcham
bo`lib, ammo bajaradigan amallar soni, xotira hajmi shaxsiy
kompyuterlar darajasiga ko`tarilib bormoqda. Ularning qulaylik
tomonlaridan biri ham elektr energiyasidan, ham ichiga o`rnatilgan
batareyalarda uzluksiz (batareyani har safar almashtirmasdan) ishlashi
mumkinligidir.
Bunda batareya quvvati energiyaga ulanishi bilan o`zi zarad ola
boshlaydi va u batareya bir necha yillarga mo`ljallangan bo`ladi.
Hozirda bunday noutbuklarni IBM, Compaq, Acer, Toshiba va boshqa
firmalar ishlab chiqarmoqda. Tabiiyki, bunday kompyuterlar o`z
imkoniyatlari nuqtai nazaridan shaxsiy kompyuterlarga
tenglashayotganini nazarda tutilsa, uning narxi baland bo`lishini sezish
qiyin emas. Bundan
tashqari
, bunday rusumli kompyuterlar 8-10 yil
mobaynida buzilmasdan ishlash qobiliyatiga ega. Ular shaxsiy
kompyuterlar uchun yaratilgan operatsion sistemalar MS DOS, qobiq
programmalar, Windows ning oxirgi versiyalarida va boshqa operatsion
sistemalar boshqaruvida ishlaydi.
Hozirda noutbuk kompyuterlaridan ham ixcham cho`ntak kompyuterlari
ham ishlab chiqilmoqda. Ular ham tabiiyki, operatsion sistema
boshqaruvida ishlaydi va ular turli soha masalalarini yechishga qodir.
Ixtiyoriy kompyuterning ishlash prinsipini birinchi bo`lib ingliz olimi
Charlz Bebich va uning g`oyasini mukammallashgan ko`rinishini Djon
Fon Neyman taklif qilgan. Uning prinsipi programma asosida
boshqariladigan avtomatik ravishda ketma-ket ishlash g`oyasidan iborat.
Hozirda ko`p kompyuterlar shu g`oya asosida ishlaydi. Lekin keyingi
paytlarda ko`p protsessorli kompyuterlar, ya’ni bir vaqtda
programmaning bo`laklarini ketma-ket emas, parallel bajaradigan
kompyuterlar ham yaratilganligini eslatib o`tish joizdir. Shunday qilib,
kompyuter avvaldan tuzilgan programma asosida ishlaydi. O`z
navbatida programma qo`yilgan masalani kompyuterda yechish uchun
qandaydir programmalash tilida yozilgan buyruqlar (operatorlar) ketma-
ketligidir. Programmalash tilida tuzilgan programmalar maxsus tarjimon
programmalar yordamida kompyuter tiliga o`tkaziladi. Kompyuter tili 0
va 1
lardan tashkil topgan
, ma’lum qoidalar asosida yoziladigan ketma-
ketliklardan iborat. Djon Fon Neyman prinsipi bo`yicha avtomatik
ravishda bajariladigan programma avval kompyuterning xotirasiga
kiritiladi (yuklanadi). Xotirada turgan programma asosida programmani
tashkil etuvchi har bir operator ketma-ket bajariladi.
Ko'pchiligimiz
kompyuter
bilan tanishmiz. Siz, ehtimol, bu blog postini
noutbuklar, smartfonlar va planshetlar kabi qurilmalarni asosan bir xil
asosiy kompyuter texnologiyalari deb o'qitish uchun foydalanishingiz
mumkin. Boshqa tomondan, Supercomputers biroz ezoterikdir, chunki
ular ko'pincha davlat muassasalari, tadqiqot markazlari va yirik firmalar
uchun ishlab chiqilgan va katta hajmdagi energiya sarflaydigan
mashinalar deb hisoblanadilar.
Top500'ning superkompyuter reytingiga ko'ra, Xitoyning Sunway
TaihuLight, hozirgi kunda dunyodagi eng tezkor super kompyuterini
olaylik. U 41 ming chipdan iborat (150 tonnadan ortiq bo'lgan
protsessorlar), 270 mln. Dollar turadi va 15,371 kVt quvvatga ega.
Biroq, ortiqcha tomonda, sekundda kvadrillanish hisob-kitoblarini
bajarishga qodir va 100 millionga yaqin kitobni saqlab qolishi mumkin.
Va boshqa superkompyuterlar kabi, u ilm-fan sohasidagi eng murakkab
vazifalarni hal qilish uchun ishlatiladi.
Bir superkompyuterning tushunchasi birinchi bo'lib 1960-yillarda
Seymour Crey ismli elektr muhandisi dunyodagi eng tezkor
kompyuterni yaratishga kirishgan. "Supercomputingning otasi" deb
atalgan Cray, ishlaydigan hisoblash giganti Sperry-Randda lavozimidan
yangi tashkil etilgan "Control Data Corporation" ga qo'shilish uchun
ketib, ilmiy kompyuterlarni rivojlantirishga qaratilgan.
Dunyoning eng tezkor kompyuterlari nomi o'sha paytdagi IBM 7030
"Stretch", vakuumli quvurlar o'rniga transistorlardan foydalanadigan
birinchi bo'lib o'tdi.
1964-yilda Cray CDC 6600 ni taqdim etdi, ularda germanyum
transistorlarni silikon va Freon asosidagi sovutish tizimidan
foydalanganda yangiliklar paydo bo'ldi.
Eng muhimi, u 40 MGts tezligida harakat qildi, bu saniyda taxminan uch
million yuruvchi nuqta operatsiyani amalga oshirdi, bu esa uni
dunyodagi eng tezkor kompyuterga aylantirdi. Ko'pincha dunyodagi
birinchi superkompyuter deb hisoblangan CDC 6600 ko'pchilik
kompyuterlardan 10 marta tezroq va
IBM
7030 Stretchdan uch marta
tezroq. Unga 1969 yilda CDC 7600 ning o'rnini egallash uchun
topshirildi.
1972-yilda Cray, Cray Research kompaniyasini tashkil qilish uchun
Control Data Corporation'dan ajralib chiqdi. Biroz vaqtdan keyin
sarmoyadorlar sarmoyasini va investorlarni moliyalashtirishni
ko'paytirgandan so'ng, Cray 1-sonli kompyuterni ishga tushirdi, bu esa
kompyuterning ish faoliyatini yanada kengaytirishga yordam berdi.
Yangi tizim soat tezligi 80 MGts ni tashkil etdi va sekundiga 136 mln.
Dovonli nuqta operatsiyalarini amalga oshirdi (136 megappl). Boshqa
noyob funktsiyalarda yangi protsessor turi (vektorli ishlov berish) va
davrlarning uzunligini kamaytiradigan tezlikni optimallashtirilgan no'xat
shaklidagi dizayni mavjud. Cray 1 1976 yilda Los Alamos milliy
laboratoriyasida o'rnatildi.
1980-yillarda Cray superkompyuterda eng mashxur ismga aylandi va har
qanday yangi versiya avvalgi harakatlaridan voz kechishi kutilmoqda.
Cray Cray-1ga vorisi bilan ish olib borarkan, kompaniyadagi alohida
jamoa Cray 1-ning "tozalagan" versiyasini taqdim etgan Cray X-MPni
chiqarib tashladi.
U bir xil no'xat shaklini yaratdi, lekin bir nechta protsessorlarga ega
bo'lib, umumiy xotiraga ega edi va ba'zan ikkita Cray 1 sifatida
bog'langan. Aslida Cray X-MP (800 megaphone) birinchi "ko'p
protsessor" dizaynlardan biri bo'lib, parallel ishlashga eshikni ochib
berdi, bu erda hisoblash vazifalari qismlarga bo'linadi va bir vaqtning
o'zida har xil
protsessorlar tomonidan bajariladi.
Har doim yangilanib turuvchi Cray X-MP 1985 yilda Cray 2 ning uzoq
kutilgan ishga tushirilguniga qadar standart tashuvchi bo'lib xizmat
qilgan. Cray ning eng so'nggi va eng buyuklari singari, xuddi oldingi
kabi, xuddi shu no'xat shaklidagi dizayni va integral mikrosxemalari
mantiqiy taxtalarda birgalikda yig'ilgan. Biroq, bu safar komponentlar
issiqlikni sindirish uchun kompyuterni suyuq sovitish tizimiga botirishi
kerak edi.
Cray 2 sakkizta protsessor bilan jihozlangan bo'lib, ular saqlash, xotirani
saqlash va "fon protsessorlari" ga ko'rsatmalar berish uchun javob
beradigan "oldingi protsessor" bilan ta'minlandi. Birgalikda, Cray X-MP
dan ikki marta tezroq, 1,9 mlrd.
Suzuvchi nuqtali operatsiyalarni
(1,9
Gigaflops) ishlash tezligini to'ldirdi.
Albatta, Cray va uning dizayni super kompyuterning dastlabki davrini
boshqargan. Ammo u maydonni rivojlantiruvchi yagona shaxs emas edi.
80-yillarning boshlarida, shuningdek, ishlashning to'siqlariga
qaramasdan, ishlaydigan minglab protsessorlar tomonidan ishlaydigan
ommaviy parallel kompyuterlar paydo bo'ldi. Birinchi ko'p protsessorli
tizimlardan ba'zilari Massachusets Texnologiya Instituti aspiranti
sifatida g'oyasi bilan shug'ullangan V.Dil Daniel Hillis tomonidan
yaratilgan. O'sha paytdagi maqsad miyadagi neyron tarmoqqa o'xshash
ishlaydigan protsessorlarning markazsizlashtirilgan tarmog'ini ishlab
chiqish orqali boshqa protsessorlar orasida CPU bevosita hisob-
kitoblarga ega bo'lishning tezlik chegaralarini engish edi. 1985-yilda
Connection Machine yoki CM-1 sifatida joriy qilingan uning yechimi
65,536 ta bir-biriga bog'langan bir bitli protsessorlarga ega.
90-yillarning boshlarida, Crayning superkompyuterlarni uzatishi uchun
oxirgisi boshlandi. O'shanda, superkompyuter kashshof Cray
Research'dan Cray Computer Corporation tashkil etish uchun ajratildi.
Cray 2 loyihasi uchun mo'ljallangan Cray 3 loyihasi butun
muammolarga aylandi.
Crayning asosiy xatosidan biri gallium arsenid yarimo'tkazgichlarini -
yangi texnologiyani - uning ishlash tezligining o'n ikki barobar
yaxshilanishiga qaratilgan o'zining maqsadiga erishish usuli sifatida
ko'rib chiqish edi. Natijada, ularni ishlab chiqarishdagi qiyinchilik
boshqa texnik qiyinchiliklar bilan bir qatorda, loyihani yillar mobaynida
kechiktirdi va natijada kompaniyaning ko'plab mijozlari qiziqishlarini
yo'qotdi. Ko'p o'tmay, kompaniya pulni
to'kdi
va 1995
yilda
bankrotlik
uchun topshirdi.
Crayning kurashlari, raqobatlashadigan yapon kompyuter tizimlari o'n
yildan ko'proq vaqt mobaynida bu sohada ustunlikka ega bo'lish uchun
turli xil himoya turlarini o'zgartirishga imkon beradi. Tokioda
joylashgan NEC Korporatsiyasi 1989-yilda SX-3 bilan sahnaga chiqdi
va bir yil o'tib, dunyodagi eng tezkor kompyuteri sifatida qabul qilingan
to'rt protsessorli versiyasini taqdim etdi, faqat 1993-yilda yopilgan edi.
O'sha yili Fujitsu's Digital Wind Tunnel , 166 vektorli protsessorning
qo'pol kuchi 100 gigaflopsdan oshib ketadigan birinchi super
kompyuterga aylandi. (Side note: texnologiya qanchalik tez sur'atlar
bilan rivojlanayotganligi haqida fikr berish uchun, 2016 yilda eng tez
iste'molchi protsessorlari osongina 100 gigaflopsdan ko'proq narsani
amalga oshirishi mumkin, ammo vaqt, ayniqsa ta'sirli edi). 1996-yilda,
Hitachi SR2201, 600 gigaflopsning eng yuqori ko'rsatkichiga erishish
uchun 2048 protsessor bilan oldingi o'rinni egalladi.
Endi
Intel
qaerda? Iste'mol bozorining etakchi chipmåratori sifatida
o'zini namoyon qilgan kompaniya, asrning oxiri oxirigacha
superkompyuterlar sohasiga jiddiy ta'sir ko'rsatmadi.
Buning sababi, texnologiyalar juda ko'p turli xil hayvonlarni tashkil
etgan. Masalan, Supercomputers, shaxsiy kompyuterlar, minimal
sovutish qobiliyatidan va cheklangan energiya ta'minotidan
samaradorlikni qisqartirishga imkon berganda, iloji boricha ko'proq
qayta ishlash quvvatini jamlash uchun mo'ljallangan. 1993-yilda Intel
muhandislari oxirgi marta 1994-yil iyun oyiga qadar superkompyuter
reytingi sammitiga chiqqan Intel 620 / S 140 Paragon 3,680
protsessoriga parallel ravishda jiddiy yondoshgan holda jiddiy
yondoshuvni qo'llashdi. Aslida, bu dunyoda eng tezkor tizim bo'lib,
birinchi marta massiv parallel bo'lgan protsessor superkompyuter edi.
Ushbu nuqtaga qadar, superkompyuter asosan ana shunday yirik
loyihalarni moliyalashtirish uchun chuqur cho'ntaklari bo'lgan
kishilarning domenidir. NASA ning Goddard Space Flight Center-da
bunday hashamatni yo'qotgan pudratchilar, 1994 yilda o'zgardi, agar bu
kabi hashamat bo'lmagan bo'lsa, parallel hisoblash qudratini ishlatish
uchun aqlli yo'l bilan chekilgan tarmoqni ishlatib, . Ular ishlab chiqargan
"Beowulf Klaster" tizimi 16 gigabaytlik 486DX protsessorlardan iborat
bo'lib, gigaflops oralig'ida ishlay oladi va qurish uchun $ 50,000 dan
kam xarajat qiladi. Bundan tashqari, Linux Linuxning
superkompyuterlar uchun tanlangan operatsion tizimiga aylanishidan
avval Unix-ni emas, balki Linuxni boshqarishda farq bor edi. Ko'p
o'tmay, har bir joyga o'zingizning Beowulf guruhini yaratish uchun
shunga o'xshash rejalar bo'yicha ta'qib qilishgan.
1996-yilda Hitachi SR2201 nomini topshirganidan so'ng, Intel o'sha yili
6000 dan oshiq 200 MGts
Pentium Pro protsessorlaridan
iborat bo'lgan
ASCI Red deb nomlangan Paragon nomli dizayn bilan qaytdi. Vektorli
protsessorlardan tashqari off-the-shelf komponentlarini foydasiga
harakat qilganiga qaramay, ASCI Red bir trillion flop to'sig'ini (1
teraflops) sindirish uchun birinchi kompyuter bo'lish sharafiga sazovor
bo'ldi. 1999-yilda yangilanishlar uch trillion flopdan (3 teraflops) oshib
ketdi. ASCI Red Sandia National Laboratoriesda o'rnatildi va asosan
yadroviy portlashlarni simulyatsiya qilish va mamlakatning
yadroviy
arsenalini
saqlashga yordam berish uchun ishlatildi.
Yaponiyada 35,9 teraflops bo'lgan NEC Tarmoq simulyatori bilan
superkompyuterli kashfiyotni qayta ko'rib chiqqandan so'ng, IBM 2004-
yilda Blue Gene / L bilan misli ko'rilmagan balandliklarga
superkompyuter keltirdi. O'sha yili IBM "Yer Simulyatori" ni (36
teraflops) cheklaganligi haqidagi prototipni chiqardi. Va 2007 yilga
kelib, muhandislar o'zlarining ishlov berish qobiliyatini qariyb 600
teraflopsga aylantirish uchun qo'shimcha qurilmani ko'tarishadi. Qizig'i
shundaki, jamoa nisbatan past kuchga ega bo'lgan qo'shimcha chiplardan
foydalanish bilan shug'ullanib, shunga qaramay, energiya tejamkorligi
bilan shu kabi tezliklarga erishdi. 2008-yilda, IBM Roadrunner-ga o'tib,
birinchi superkompyuter navbatdagi soniyada bir kvadrillion suzuvchi
nuqtali operatsiyalardan (1 petaflops) o'tishni boshlagan.
| 