93
Bunda k —g‘altak kalavalarisoni va ularni o‘zaro joylashishlariga bog‘liq bo‘lgan koeffitsient.
Elektrdinamik asboblardagi g‘altaklar, ularni mo‘ljallanishlariga qarab ketma-ket va
parallel
xolda ulanadi.
Ketma-ket ulashda (1.4-rasm) g‘altaklar bo‘ylab bitta o‘sha o‘lchanadigan tok o‘tadi.
Binobarin, o‘lchash mexanizmining xarakatlanuvchi qismini
burilish burchagi
2
kI
bo‘ladi
SHuning uchun bunday tizimdagi ampermetrlarni shkalasi kvadratik ko‘rinishda bo‘ladi.
1.4-rasm. Asbobni ampermetr sifatida qo‘shish.
Agar elektrodinamik asbobdan vattmetr sifatida foydalanilsa (1.5-rasm)
unda asbobning
harakatlanmaydigan g‘altagi ketma-ketlikda iste’molchi (tokli g‘altak) bilan ulanadi va u orqali
iste’molchini
H
R
barcha toki I o‘tadi. Xarakatlanuvchi g‘altak (kuchlanish g‘altagi), parallel
ravishda iste’molchiga qo‘shib ulanadi. Ushbu g‘altak bo‘ylab iste’molchiga qo‘yilgan
kuchlanishga proporsional bo‘lgan tok
2
I
oqib o‘tadi
2
2
r
U
I
bunda,
2
r
—xarakatlanuvchi g‘altakning qarshiligi
1.5-rasm. Asbobni vattmetr sifatida ulash
SHunday
qilib, o‘lchash mehanizmining harakatlanuvchi qismi burilish burchagi
94
P
k
U
I
r
k
r
U
kI
1
1
2
2
1
bunda
1
k
—proporsionallik koeffitsienti. Bundan kelib chiqadiki,
burilish burchagi quvvatga
poporsional, hamda elektrodinamik voltmetr shkala – bir tekisda.
Asbobning afzalliklari bo‘lib, doimiy va o‘zgaruvchan toklarni,
kuchlanish va quvvatlarni
o‘lchash imkoniyatlarining mavjudligi, aniqlikning yuqori darajadaligi xizmat qiladi.
Kamchiliklari: ko‘rsatkichlarni tashqi magnit maydonlarga bog‘liqligi,
qayta
yuklanishlarga sezuvchanligi,
konstruksiyasini murakkabligi, xatoliklarini o‘lchanadigan
o‘zgaruvchan tokning chastotasi o‘sib borishi bilan, ko‘payib borishi sanaladi.
