Elektrodinamik tizimdagi o‘lchash asboblari

93 
Bunda k —g‘altak kalavalarisoni va ularni o‘zaro joylashishlariga bog‘liq bo‘lgan koeffitsient. 
Elektrdinamik asboblardagi g‘altaklar, ularni mo‘ljallanishlariga qarab ketma-ket va parallel 
xolda ulanadi.
Ketma-ket ulashda (1.4-rasm) g‘altaklar bo‘ylab bitta o‘sha o‘lchanadigan tok o‘tadi.
Binobarin, o‘lchash mexanizmining xarakatlanuvchi qismini burilish burchagi
2
kI


bo‘ladi 
SHuning uchun bunday tizimdagi ampermetrlarni shkalasi kvadratik ko‘rinishda bo‘ladi. 
1.4-rasm. Asbobni ampermetr sifatida qo‘shish. 
Agar elektrodinamik asbobdan vattmetr sifatida foydalanilsa (1.5-rasm) unda asbobning 
harakatlanmaydigan g‘altagi ketma-ketlikda iste’molchi (tokli g‘altak) bilan ulanadi va u orqali 
iste’molchini 
H
R
barcha toki I o‘tadi. Xarakatlanuvchi g‘altak (kuchlanish g‘altagi), parallel 
ravishda iste’molchiga qo‘shib ulanadi. Ushbu g‘altak bo‘ylab iste’molchiga qo‘yilgan 
kuchlanishga proporsional bo‘lgan tok 
2
I
oqib o‘tadi
2
2
r
U
I

bunda,
2
r
—xarakatlanuvchi g‘altakning qarshiligi 
1.5-rasm. Asbobni vattmetr sifatida ulash 
SHunday 
qilib, o‘lchash mehanizmining harakatlanuvchi qismi burilish burchagi

94 
P
k
U
I
r
k
r
U
kI
1
1
2
2
1




bunda
1
k
—proporsionallik koeffitsienti. Bundan kelib chiqadiki, burilish burchagi quvvatga 
poporsional, hamda elektrodinamik voltmetr shkala – bir tekisda. 
Asbobning afzalliklari bo‘lib, doimiy va o‘zgaruvchan toklarni, kuchlanish va quvvatlarni 
o‘lchash imkoniyatlarining mavjudligi, aniqlikning yuqori darajadaligi xizmat qiladi.
Kamchiliklari: ko‘rsatkichlarni tashqi magnit maydonlarga bog‘liqligi, qayta 
yuklanishlarga sezuvchanligi, konstruksiyasini murakkabligi, xatoliklarini o‘lchanadigan 
o‘zgaruvchan tokning chastotasi o‘sib borishi bilan, ko‘payib borishi sanaladi.

Download 5,37 Mb.