qaratilgan raqamli texnologiyalar




Download 4,09 Mb.
Pdf ko'rish
bet159/225
Sana23.06.2024
Hajmi4,09 Mb.
#265242
1   ...   155   156   157   158   159   160   161   162   ...   225
Bog'liq
Moliya-bozori-va-moliyaviy-texnologiyalar-26.01.2022

qaratilgan raqamli texnologiyalar. 
Moliyaviy texnologiya - bu moliyaviy muammolarni hal qilish 
yo'llarini o'ylab topish jarayoni. Umuman olganda, o'z faoliyatidagi 
boshqa barcha muammolar korxonalarning moliyaviy muammolarida 
o'z ifodasini topadi

Moliyaviy texnologiyalar moliyaviy xizmatlar va 
texnologiya sektorlari chorrahasida joylashgan dinamik segmentdir. 
Unda texnologik startaplar va bozorning yangi ishtirokchilari hozirda 
an'anaviy moliyaviy xizmatlar sektori tomonidan taqdim etilayotgan 
mahsulot va xizmatlarga innovatsion yondashuvlarni qo'llashadi. 
Moliyaviy texnologiyalar segmenti tez rivojlanib, an'anaviy qiymat 
zanjiridagi narsalarning odatiy tartibini buzadi. 
Segmentdagi 
kompaniyalar 
so'nggi 
texnologiyalar 
va 
faoliyatning yangi yo'nalishlaridan foydalangan holda, moliyaviy 
xizmatlar sohasidagi o'yinchilar o'rtasida o'rnatilgan chegaralarni 
yo'qotib, raqobat rasmini qayta shakllantirmoqda. Moliyaviy 
texnologiyalar ekotizimiga startaplar, texnologiya kompaniyalari
moliyaviy institutlar va infratuzilma ishtirokchilari kabi elementlar 
kiradi. 
Ushbu innovatsion sektorning ahamiyati juda yuqori. Bu sohaga 
investitsiya oqimining ortib borayotganidan dalolat beradi: agar
2015-yilda 
“Moliyaviy 
texnologiyalar” 
texnologiyalarini 
rivojlantirishga 19 milliard dollar sarflangan bo‘lsa, 2016-yilda 
investitsiyalar hajmi to‘rt barobar oshib, 88 milliard dollarga yetdi. 
Moliyaviy 
texnologiyalar 
texnologiyasini 
moliya 
sohasida 
qo‘llashning asosiy yo‘nalishlarini tahlil qilish zarur: 
1. P2P kreditlash bankning chakana kreditiga muqobil sifatida. 
Bu yo‘nalishning mazmun-mohiyati aholiga boshqa jismoniy 
shaxslardan qarz olish va o‘zlari kredit berish imkonini beruvchi 
maxsus platformadan (smartfonga o‘rnatilgan ilova) foydalanishdan 
iborat. 2007 yildan beri AQShning P2P kreditlash bozori hajmi


308 
15-20% ga o'sdi. Ushbu o'sishning sababi an'anaviy bank bilan 
solishtirganda foiz stavkalarining kichikroq farqidir. Shuni ta'kidlash 
kerakki, ushbu platformalar (maxsus ilovalar) qarz oluvchilar 
tomonidan defolt xavfini o'z zimmasiga olmaydi. 
2. Raqamli banking – mobil va onlayn platformalar yordamida 
moliyaviy xizmatlarni amalga oshirish imkoniyati, bu bankning mijoz 
bilan ishlash sifatini oshiradi, vaqt va xarajatlarni tejaydi. Ta’kidlash 
joizki, ushbu tizimlar nafaqat mijoz bilan ishlashni soddalashtiradi, 
balki shaxsiy ma’lumotlar xavfsizligini va shaxsiylashtirishni 
yaxshilaydi, shuningdek, tezlik va sifatni oshiradi. 
3. Blokcheyn – tranzaktsiyalar bo‘yicha ma’lumotlarni saqlash 
imkonini beruvchi ixtisoslashtirilgan texnologiya bo‘lib, faqat tizim 
ishtirokchilarining o‘zlari resurslarida ishlaydi. Aslida, tranzaktsiyalar 
jurnali foydalanuvchilar tomonidan bank yoki to'lov tizimi shaklida 
markaziy kontragent ishtirokisiz saqlanadi. Buning yordamida 
tranzaktsiyalar narxi 10-20 baravar, ularni amalga oshirish xarajatlari 
esa 40-60 foizga kamayadi. Bu texnologiya to'lov tizimlarida faol 
foydalaniladi (masalan, bitcoin), lekin har qanday ma'lumot almashish 
uchun foydalanish mumkin. 
4. Bitcoin noyob to'lov tizimi va valyutadir. Bitkoinning asosiy 
sifati uning markazlashtirilmaganligi bo‘lib, hisob-kitoblar va 
to‘lovlarni pul-kredit organlari nazoratisiz amalga oshirish imkonini 
beradi. 
Ushbu 
hisob 
birligi 
foydalanuvchilari 
blokcheyn 
texnologiyasiga asoslangan maxsus kompyuter dasturlari yordamida 
o'z valyutalarini yaratadilar. Kriptovalyuta bugungi kunda onlayn 
to'lovlar uchun faol foydalanilmoqda va investitsiya vositasidir. Uning 
asosida bir xil tamoyillar - altkoinlar asosida qurilgan ko'plab yangi 
valyutalar yaratiladi. 
5. Elektron to'lov tizimlari kreditor sifatida. 2008 yil inqirozidan 
keyin banklar kreditlash operatsiyalari hajmini kamaytirgandan so'ng 
ushbu yo'nalish faol rivojlana boshladi. PayPal va Square kabi to'lov 
tizimlari ushbu hisob-kitob tizimining platformasidan foydalangan 
tovarlar sotuvchisidan (qarz oluvchidan) foiz yoki komissiya oladi.

Download 4,09 Mb.
1   ...   155   156   157   158   159   160   161   162   ...   225




Download 4,09 Mb.
Pdf ko'rish