Beshinchi, guruh mamlakatlarda fond bozorini tartibga solish bilan
bir vaqtning oʻzida bozorning alohida segmentlariga ixtisoslashgan bir
necha organlar shugʻullanadi. Bunday amaliyot asosan fond bozorida
tijorat banklari faol ishlaydigan mamlakatlarda,
masalan Fransiyada
rivojlangan.
Fond bozorini tartibga solishning shakllari va metodlari xilma-
xilligidan kelib chiqqan holda uzoq va yaqin xorijiy mamlakatlar
misolida koʻrib chiqish maqsadga muvofiq. Qimmatli qogʻozlar
bozorini boshqarishga nisbatan umumiy yondashuvlarning koʻpligiga
qaramasdan har bir mamlakatda fond
bozorini davlat tomonidan
tartibga solish institutlarining shakllanishi va rivojlanishi oʻz
xususiyatlariga ega.
Oʻzbekistonda moliya bozorini tartibga solish faoliyat sohalaridan
kelib chiqqan holda turli tashkilotlar tomonidan tartibga solinadi.
Xususan, qimmatli qogʻozlar bozori ishtirokchilari faoliyatini tartibga
solish Davlat raqobat qoʻmitasi huzuridagi qimmatli qogʻozlar
bozorini muvofiqlashtirish va rivojlantirish markazi, shuningdek
Moliya vazirligi tizimidagi Moliya bozori va davlat aktivlari boʻyicha
daromadlar tushumini nazorat qilish boshqarmasi
tomonidan amalga
oshiriladi. Sugʻurta kompaniyalari faoliyati esa Moliya vazirligi
tizimidagi Sugʻurta nazorati davlat inspeksiyasi tomonidan,
tijorat
banklari, mikrokredit tashkilotlari va lombardlar esa Markaziy bank
tomonidan nazorat qilinadi va tartibga solinadi.
Umumiy holda yagona muvofiqlashtiruvchi organ mavjud
emasligi sababli mamlakatimizda ham
ayni paytda markazlashgan
tartibda megaregulyator orqali tartibga solish amaliyotini joriy etish
masalasi koʻrib chiqlmoqda. Chunki oxirgi 20-25 yil davomida xorijiy
mamlakatlarda yagona muvofiqlashtiruvchi organ orqali moliya
bozorini tartibga solish masalasiga alohida eʼtibor qaratilmoqda.
Bunday amaliyot qimmatli qogʻozlar, moliya, sugʻurta va
mikromoliyalash xizmatlari bozorida
raqobat muhitini yaratish,
monopoliyalarni cheklash, ehtimoliy spekulyatsiyalarning oldini
olishda muhim ahamiyat kasb etadi.
