5-§. Elektr energiyasi uchun maishiy iste’molchilar
(aholi) bilan hisob-kitob qilish
102. Maishiy iste’molchilar (aholi) xonadonlarda, yordamchi xo’jaliklar, shaxsiy foydalaniladigan tomorqa bog’ obyektlarida maishiy ehtiyojlar uchun foydalanilgan elektr energiyasi uchun, turmushda qo’llaniladigan tok qabul qilgichlarning quvvati va vazifasidan hamda hisobga olish priborlarining o’rnatilgan joyidan qat’i nazar, aholi uchun belgilangan yagona bir stavkali tarif bo’yicha haq to’laydilar.
Elektr energiyasi iste’molini hisobga olish va nazorat qilishning avtomatlashtirilgan tizimiga ulangan maishiy iste’molchilarga elektr energiyasi yetkazib berish elektr ta’minoti shartnomasi asosida va oldindan to’langan to’lov miqyosida amalga oshiriladi.
Maishiy iste’molchilardan elektr energiyasi uchun belgilangan tarif qiymatidan ortiqcha biror-bir qo’shimcha mablag’ undirish taqiqlanadi, mazkur Qoidalarning 116-bandida ko’rsatib o’tilgan holat bundan mustasno.
103. Elektr tarmoqlariga yangidan ulanadigan uy-joylar va xonadonlarda Elektr energiyasi iste’molini hisobga olish va nazorat qilishning avtomatlashtirilgan tizimiga ulanadigan elektr energiyasini hisobga olish priborlari hududiy elektr tarmoqlari korxonasi hisobiga sotib olinadi, o’rnatiladi va davlat qiyoslashidan o’tkaziladi.
Elektr tarmog’iga yangidan ulanadigan uylar va xonadonlarda maishiy iste’molchilar tomonidan hududiy elektr tarmoqlari korxonasi bilan birgalikda elektr energiyasini hisobga olish pribori o’rnatiladigan joy oldindan aniqlanadi, shuningdek uni o’rnatish uchun zarur materiallar tayyorlanadi.
Hisobga olish pribori uy-joy yoki xonadon egasining buyurtmanomasiga binoan bir hafta muddatda, uning ishtirokida hududiy elektr tarmoqlari korxonasining vakili tomonidan o’rnatiladi.
Maishiy iste’molchilarda mavjud bo’lgan hisobga olish priborlarini (shu jumladan induksiyalarini) almashtirish hamda Elektr energiyasi iste’molini hisobga olish va nazorat qilishning avtomatlashtirilgan tizimiga ulanadigan elektr energiyasini elektron hisobga olish yangi priborlarini o’rnatish hududiy elektr tarmoqlari korxonasining mablag’lari hisobiga amalga oshiriladi.
Zaruriyat bo’lganda elektr energiyasini nazorat qilish pribori shikastlanishi, ishdan chiqishi, plombalarning buzilishi tufayli uni almashtirish, takroriy almashtirish va maishiy iste’molchilarda elektr energiyasini nazoratga olish priborlari o’rnatish zarur bo’lganda hisobga olish priborlari va ularni o’rnatish bo’yicha xizmatlar qiymati iste’molchilar tomonidan to’langanda hududiy elektr tarmoqlari korxonasi tomonidan amalga oshiriladi.
Alohida turgan yakka tartibdagi uy-joyda yashovchi maishiy iste’molchi bilan hududiy elektr tarmoqlari korxonasi o’rtasida o’zaro kelishuv mavjud bo’lganda elektr energiyasini hisobga olish priborlari, Elektr qurilmalarini o’rnatish qoidalari talablariga rioya etish sharti bilan, turar joylarning fasadlariga yoki elektr uzatish liniyalari oporasiga o’rnatiladi (chiqariladi).
Bunda maishiy iste’molchilarning elektr energiyasini hisobga olishning ishlab turgan priborlarini turar joylarning fasadiga va elektr uzatish liniyalari oporasiga chiqarish bo’yicha montaj ishlari ushbu ishlar uchun to’lov undirmasdan hududiy elektr tarmoqlari korxonalari tomonidan amalga oshiriladi.
Elektr energiyasini hisobga olishni nazorat qilish priborlarini turar joylarning fasadiga va elektr uzatish oporasiga chiqarish bo’yicha elektr tarmoqlarini rekonstruksiya qilish va qayta o’rnatish uchun zarur materiallar maishiy iste’molchilarning mablag’lariga sotib olinadi.
(O’zR VM 01.11.2013 y. 295-son Qarori tahriridagi band) (Oldingi tahririga qarang)
104. Hisobga olish priboriga ega bo’lmagan va biror-bir sababga ko’ra mazkur turar joyda vaqtinchalik yashamayotgan maishiy iste’molchi hududiy elektr tarmoqlari korxonasini bu to’g’rida yozma ravishda xabardor qilishi shart.
105. Xonadonlar, xususiy uylar, bog’ uchastkalari, garajlarda yakka tartibda tadbirkorlik bilan shug’ullanuvchi maishiy iste’molchilar foydalanilgan elektr energiyasi uchun tadbirkorlik faoliyatining (savdo, xizmatlar ko’rsatish, tovarlar ishlab chiqarish va boshqa) turi bo’yicha elektr energiyasi iste’molchilarining tarif guruhiga muvofiq haq to’laydilar.
Bunda tadbirkorlik faoliyati uchun foydalaniladigan elektr energiyasi bo’yicha hisob-kitoblar uchun alohida hisobga olish pribori o’rnatilishi zarur.
106. Hududiy elektr tarmoqlari korxonasi har bir maishiy iste’molchi bilan elektr ta’minoti shartnomasini tuzadi va unga belgilangan namunadagi hisob-kitob daftarchasini beradi, uning bo’yicha elektr energiyasi uchun haq to’lanadi. Hisob-kitob daftarchasining har bir varag’i kvitansiya va bildirishnomadan iborat bo’lib, ularda maishiy iste’molchining shaxsiy hisob raqami muhr bilan tushirilgan bo’lishi kerak. (O’zR VM 01.11.2013 y. 295-son Qarori tahriridagi xatboshi) (Oldingi tahririga qarang)
To’lov hujjatining har ikkala qismi (bildirishnoma va kvitansiya) bir xilda, aniq, o’chirib yozishlarsiz to’ldirilishi kerak. To’lov hujjatlarida familiya, manzil, to’lovning joriy va oldingi sanasi hamda hisobga olish priborining ularga muvofiq bo’lgan ko’rsatkichlari, ko’rsatkichlar tafovuti va to’lov summasi ko’rsatilishi kerak.
Hududiy elektr tarmoqlari korxonasi elektr energiyasi iste’molining shartnomadagi miqdori bo’yicha yoki oldingi davr uchun amaldagi elektr energiyasi iste’molining hajmi to’g’risidagi ma’lumotlarga asosan to’lov schyotini yozish huquqiga egadir, maishiy iste’molchining hisob raqamida bu haqda tegishli ravishda qayd qilinadi. Bunda hisobga olish priborlaridan nazorat ko’rsatkichlari yozib olingandan keyin amalda iste’mol qilingan elektr energiyasi uchun qayta hisob-kitob qilinadi. (O’zR VM 01.11.2013 y. 295-son Qarori tahriridagi xatboshi)
107. Ovqat tayyorlash uchun markazlashtirilgan tartibda elektr plitalari bilan jihozlangan uylarda yashovchi maishiy iste’molchilar elektr energiyasi uchun tegishli tarif bo’yicha haq to’laydilar.
108. Maishiy iste’molchi tomonidan hisob-kitob davrida amalda iste’mol qilingan elektr energiyasi miqdori iste’molchilardagi hisobga olish priborining ko’rsatkichlari bo’yicha aniqlanadi.
109. Hisobga olish priborlaridan ko’rsatkichlarni yozib olish va to’lov hujjatlarini amaldagi tarif bo’ycha yozib berish hududiy elektr tarmoqlari korxonasining vakili yoki iste’molchining o’zi tomonidan amalga oshiriladi. Hisobga olish priborlari ko’rsatkichlarini nazorat tartibida yozib olish bo’yicha ma’lumotlar mavjud bo’lmagan taqdirda to’lov hujjatlari ko’chirmasi oldingi davr uchun yoki shartnomaviy miqdor bo’yicha elektr energiyasining amaldagi sarfi to’g’risidagi ma’lumotlar bo’yicha energiya bilan ta’minlovchi korxona tomonidan amalga oshiriladi.
To’lov hujjati (bildirishnoma) hududiy elektr tarmoqlari korxonasining vakillari yoki boshqa vakolatli shaxslar tomonidan maishiy iste’molchiga imzo qo’ydirib topshiriladi, u bo’lmagan taqdirda esa - u bilan birga bir xonadonda (xususiy uyda) yashovchi voyaga yetgan istalgan shaxsga topshiriladi yoki bildirishnoma bilan birga buyurtma xat orqali jo’natiladi.
(O’zR VM 01.11.2013 y. 295-son Qarori tahriridagi band) (Oldingi tahririga qarang)
110. Agar navbatdagi aylanib chiqishda hisobga olish pribori o’rnatilgan xona yopiq bo’lsa, hududiy elektr tarmoqlari korxonasining vakili to’lov hujjatini oldingi davr uchun amalda iste’mol qilingan elektr energiyasi hajmi to’g’risidagi ma’lumotlar asosida yozadi, bu haqda maishiy iste’molchining shaxsiy hisob raqamida tegishli belgi qayd etiladi.
Hududiy elektr tarmoqlari korxonasining vakili, u tegishli amal qilish muddati ko’rsatilgan, ismi-sharifi yozilgan guvohnomaga ega bo’lgan taqdirda, xonadondagi hisobga olish priborlarini soat 8.00 dan boshlab soat 20.00 gacha to’sqinliksiz tekshirib ko’rish huquqiga egadir.
111. Elektr energiyasi uchun haq to’lash maishiy iste’molchi tomonidan aholidan to’lovlarni qabul qiluvchi punktlar va tashkilotlar orqali hisob-kitob oyidan keyingi oyning 10-kunidan kechikmay har oyda amalga oshiriladi. (O’zR VM 01.11.2013 y. 295-son Qarori tahriridagi band) (Oldingi tahririga qarang)
112. Elektr energiyasi uchun oldindan haq to’lash qurilmasiga ega bo’lgan hisobga olish priborlari o’rnatilgan maishiy iste’molchilar elektr energiyasi uchun haq to’lashni oldindan haq to’lash asosida amalga oshiradilar.
113. To’lov hujjatlarini yozish va haq to’lash paytida yo’l qo’yilgan xatolar, ularning aniqlanishiga ko’ra, hududiy elektr tarmoqlari korxonasi tomonidan da’vo muddati mobaynida hisobga olinadi.
114. To’lov tegishli tashkilot tomonidan qabul qilib olingan sana to’lov amalga oshirilgan sana deb hisoblanadi.
To’lov elektron to’lov tizimlari orqali amalga oshirilgan taqdirda pul mablag’lari iste’molchining shaxsiy hisob raqamiga o’tkazilgan (tranzaksiya) sana to’lov amalga oshirilgan vaqt deb hisoblanadi.
To’lov ish beruvchi tomonidan, o’z xodimlarining arizalari asosida, ularning ish haqidan chegirib qolish yo’li bilan amalga oshirilganda har bir iste’molchi uchun pul mablag’lari o’tkazilgandan keyin pul to’lagan xodimlarning nomma-nom reyestri hududiy elektr tarmoqlari korxonasiga taqdim etilgan sana to’lov amalga oshirilgan sana deb hisoblanadi.
(O’zR VM 01.11.2013 y. 295-son Qarori tahriridagi band) (Oldingi tahririga qarang)
115. Aholidan to’lovlarni qabul qiladigan tashkilot (tijorat banklarining bo’limlari, "O’zbekiston pochtasi" davlat-aksiyadorlik jamiyatining bo’limlari va aholidan to’lovni naqd mablag’lar bilan qabul qilib olish punktlari) to’lov hujjatlarini o’ram, banderollar va elektron reyestrlarga jamlaydilar.
Har qaysi banderolda (bank bo’limi tomonidan ma’lum davrda qabul qilib olingan maishiy iste’molchilarning to’lov hujjatlari to’plamida) hududiy elektr tarmoqlari korxonasiga berish vaqtida yorliq bo’lishi lozim, yorliqda quyidagilar ko’rsatilgan bo’lishi kerak:
banderolni shakllantirish boshlangan va tugallangan sana;
banderoldagi hujjatlar soni;
qabul qilib olingan to’lovlarning umumiy summasi;
kassa xizmati ko’rsatilganligi uchun to’lov sifatida ushlab qolingan summa;
hududiy elektr tarmoqlari korxonasi hisob raqamiga o’tkaziladigan summa.
Bunda aholidan to’lovni qabul qilib oluvchi tashkilotlar, shartnomada belgilangan muddatlarda, elektr energiyasi uchun to’lov sifatida kelib tushgan pul mablag’larining hududiy elektr tarmoqlari korxonalariga o’tkazilishini ta’minlashi shart.
116. Maishiy iste’molchilar to’lov bo’yicha qarzdor bo’lishganda, to’lov muddati o’tgan har bir kun uchun to’lov muddati o’tgan summaning 0,1 foizi miqdorida, lekin muddati o’tgan to’lov summasining 50 foizidan ko’p bo’lmagan miqdorda pena to’laydilar.
Penani hisoblash hisobga olishni nazorat qilish pribori ko’rsatkichlari yozib olingandan va amalga oshirilgan qayta hisob-kitoblardan keyin, shuningdek belgilangan tartibda kiritilgan oldindan to’lash hisobga olingan holda, hisob-kitob davridan keyingi oyning 11-kunidan boshlab maishiy iste’molchining shaxsiy hisob raqamida aks ettirilgan aniqlashtirilgan qarzdorlik (nedoimka) summasidan amalga oshiriladi. (O’zR VM 01.11.2013 y. 295-son Qaroriga muvofiq kiritilgan xatboshi)
Penani hisoblab chiqish uchun qarzdorlik paydo bo’lgan oy aniqlanadi va har bir oylik nedoimka bo’yicha muddati o’tkazib yuborilgan har bir kun uchun pena hisoblash ana shu oydan boshlanadi. (O’zR VM 01.11.2013 y. 295-son Qaroriga muvofiq kiritilgan xatboshi)
117. Arifmetik xatoliklar, tariflarni noto’g’ri qo’llash tufayli paydo bo’ladigan kam va ortiqcha to’lovlar tegishli tarif bo’yicha kVt.soatlarda qayta hisoblab chiqiladi va hududiy elektr tarmoqlari korxonasi tomonidan, ularning aniqlanishiga qarab, da’vo muddati doirasida, ortib boruvchi yakun bo’yicha, ko’rsatkichlardagi tafovut yoki qo’shimchalar bilan hisobga olinadi.
118. Tarif o’zgarganda tarif o’zgargan sanagacha iste’mol qilingan elektr energiyasi hajmi oldingi to’lov vaqtidan boshlab o’rtacha sutkalik iste’mol bo’yicha aniqlanadi va unga eski tarif bo’yicha haq to’lanadi. Hisobga olish priborlarining ko’rsatkichlari to’lov kunida yozib olingan deb hisoblanadi.
Qarzdorlik mavjud bo’lgan taqdirda tariflar o’zgargandan keyin iste’mol qilingan elektr energiyasi miqdori uchun yangi tarif bo’yicha haq to’lanadi. (O’zR VM 01.11.2013 y. 295-son Qaroriga muvofiq kiritilgan xatboshi)
119. Maishiy iste’molchi, o’z xohishiga ko’ra, 12 oydan ko’p bo’lmagan muddat uchun elektr energiyasidan foydalanish haqini oldindan to’lab qo’yishi mumkin, bu holda tarif o’zgarsa ham qiymat qayta hisob-kitob qilinmaydi.
120. Maishiy iste’molchida hisobga olishni nazorat qilish priborini ishga tushirish sxemasi o’zgarganda, u shikastlanganda (iste’molchining aybi bilan) yoki plombalar buzilganda, hisobga olishni nazorat qilish priborlaridan tashqari boshqa elektr qabul qilgichlar ulanganda va amalda iste’mol qilingan elektr energiyasi ko’rsatkichlarini kamaytirish maqsadida boshqa qoida buzishlarga yo’l qo’yilganda hududiy elektr tarmoqlari korxonasining vakili qoida buzilishi haqida belgilangan namunada dalolatnoma tuzadi.
Dalolatnoma asosida:
hisobga olishni nazorat qilish pribori, o’lchov transformatorlari ulanishi va hisobga olishni nazorat qilish priborlaridan tashqari elektr qabul qilgichlar ko’z bilan ko’rib aniqlanmaydigan yashirin yo’l bilan (yashirin elektr simlari, pereklyuchatellar montaj qilinishi va shu kabilar) ulanish sxemalari o’zgargan taqdirda, - hisobga olishning nazorat priborlari oxirgi almashtirilgan yoki ulanish sxemalari tekshirilgan kundan boshlab, biroq da’vo muddatidan ortiq bo’lmagan muddatda;
hisobga olishni nazorat qilish pribori shikastlangan (iste’molchining aybi bilan) yoki mavjud bo’lmagan, plombalar buzilgan va amalda iste’mol qilingan elektr energiyasi ko’rsatkichlarini kamaytirish maqsadida aylanib chiqishda ko’z bilan ko’rib aniqlanadigan boshqa qoida buzishlarga yo’l qo’yilgan taqdirda (shu jumladan) hisobga olishni nazorat qilish priboridan boshqa elektr qabul qilishlar ulanganda - oxirgi marta aylanib chiqilgan kundan boshlab, biroq da’vo muddatidan ortiq bo’lmagan muddatda davr uchun hisobga olinmagan elektr energiyasi miqdori qiymati hisob-kitob qilinadi.
Bunda qayta hisob-kitob qilinishi iste’molchini qonun hujjatlarida belgilangan tartibda elektr energiyasidan foydalanish qoidalari buzilganligi uchun javobgarlikdan ozod qilmaydi.
(O’zR VM 01.11.2013 y. 295-son Qarori tahriridagi band) (Oldingi tahririga qarang)
121. Qoida buzilgan holda foydalanilgan elektr energiyasi qiymatini qayta hisob-kitob qilish ushbu Qoidalarning 120-bandiga muvofiq maishiy iste’molchida shtepsel rozetkalari mavjud bo’lganda (rozetkalar va elektr energiyasi qabul qilgichlar sonidan qat’i nazar) bir sutkada 24 soat 600 Vt quvvatdan foydalanish hisob-kitobidan, 600 Vt dan ortiq quvvatli isitish priborlari yoki boshqa elektr asbob-uskunalari mavjud bo’lganda esa - maishiy iste’molchi foydalanayotgan elektr energiyasi qabul qilgichlardan bir sutkada 24 soat foydalanish hisob-kitobidan kelib chiqib ularning amaldagi quvvati bo’yicha yoritish elektr energiyasi qabul qilgichlardan sutkaning yorug’ bo’lmagan vaqtida amalda foydalanish hisob-kitobidan kelib chiqib yoritish elektr qabul qilgichlarning quvvati bo’yicha amalga oshiriladi.
Noqonuniy foydalanilgan elektr energiyasining qayta hisob-kitobi, belgilangan tartibda, biroq da’vo muddatidan ortiq bo’lmagan muddatda, elektr energiyasidan foydalanish qoidalari buzilishiga yo’l qo’ygan iste’molchining yoki uning vakilining ishtirokida yoxud ishtirokisiz hududiy elektr tarmoqlari korxonasi tomonidan amalga oshirilishi mumkin.
(O’zR VM 01.11.2013 y. 295-son Qarori tahriridagi band) (Oldingi tahririga qarang)
122. Elektr energiyasidan foydalanishda iste’molchi tomonidan yo’l qo’yilgan qoidabuzishlar hududiy elektr tarmoqlari korxonasining vakillari va maishiy iste’molchi tomonidan imzolangan ikki nusxadagi dalolatnoma bilan rasmiylashtiriladi, uning bir nusxasi maishiy iste’molchiga beriladi va ayni bir vaqtda ushbu Qoidalarni buzgan iste’molchining elektr qurilmalari tarmoqdan uzib qo’yiladi. (O’zR VM 01.11.2013 y. 295-son Qarori tahriridagi xatboshi) (Oldingi tahririga qarang)
Iste’molchi imzolashni rad etgan taqdirda qoida buzish dalolatnomasida iste’molchini tanishtirganlik to’g’risida belgi qo’yiladi. (O’zR VM 01.11.2013 y. 295-son Qaroriga muvofiq kiritilgan xatboshi)
123. Hududiy elektr tarmoqlari korxonasi hisobga olinmagan elektr energiyasi miqdorini dalolatnoma asosida aniqlaydi va to’lash uchun maishiy iste’molchiga qo’shimcha to’lov hujjati yozib beradi.
Qoida buzilishi yuzasidan to’lov hujjatini yozishda, da’vo muddatini hisobga olgan holda, amaldagi tarif qo’llanadi.
Maishiy iste’molchi qoida buzish dalolatnomasi rasmiylashtirilgan kundan boshlab uch kun muddatda, belgilangan tartibda, hududiy elektr tarmoqlari korxonasining qarori yuzasidan e’tiroz bildirish huquqiga ega, biroq bu uni qoida buzish dalolatnomasi bo’yicha yozilgan qo’shimcha to’lov hujjatini belgilangan muddatda to’lashdan ozod qilmaydi. (O’zR VM 01.11.2013 y. 295-son Qarori tahriridagi xatboshi) (Oldingi tahririga qarang)
Qo’shimcha to’lov hujjati bo’yicha haq 10 kun muddatda to’lanmaganda hududiy elektr tarmoqlari korxonasi maishiy iste’molchidan ko’rsatilgan summani majburiy tartibda undirish to’g’risida sudga da’vo arizasi beradi.
124. Maishiy iste’molchi va hududiy elektr tarmoqlari korxonasi o’rtasida paydo bo’ladigan nizoli masalalar qonun hujjatlariga muvofiq hal etiladi.
| 