a) tarkibiga kura;
b) agregat xolatiga kura.
Tarkibiga kura xom ashyo
1) mineral
-
organik xom ashyoga bulinadi.
Agregat xolatiga kura esa
1) kattik (rudalar, tog jinslari, kattik yokilgi)
2) suyuk (neft`, tuz eritmalari)
3) gazsimon (tabiiy, yuloyachi gazlar va xokazo)
Mineral xom ashyoga er katlamining 16 km. chukurlikkacha kismida joylashgan turli tog jinslari kiradi. Xozirgi kungacha mineralogiyada ularning 2500 turi ruyxatga kiritilgan. Mineral xom ashyoni shartli ravishda :
1) rudali
2) rudasiz mineral xom ashyoga bulinadi.
Rudali xom ashyoga tarkibida Fe birikmalarini tutgan tog jinslari kiradi. Ular texnik jixatdan sanoatda ishlatilishi mumkin bulgan minerallardir. Rudalar uz tarkibida bir yoki bir nechta metallarni tutgan bulishi mumkin. Masalan :
magnitli temirtosh Fe O
kizil temirtosh Fe O
kungir temirtosh Fe (OH) lar tarkibida fakat Fe tutadi.
Kupgina rangli rudalar tarkibiga bir nechta metallar kirib, ularni mis - ruxli, kurgoshin - rux - kumushli, kumush - kurgoshinli minerallar deyiladi. Ularni yana polimetallar xam deyilishi mumkin.
Rudasiz minerallar deb, metall bulmagan maxsulotlarni olish uchun xom ashyo bulib xizmat kiladigan minerallarga aytiladi. Masalan: P, S, Cl, mineral, ugitlar, soda, kislota, ishkorlar, tsement, shisha.
Rudasiz minerallar xam uz navbatida kuyidagi 4 ta guruxga bulinadi:
|
