|
O‘zbekiston respublikasioliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi pedagogik innovatsiyalar, kasb-hunar ta’lim boshqaruv hamda pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va ularni malakasini
|
| bet | 137/171 | | Sana | 15.05.2024 | | Hajmi | 7,41 Mb. | | #234352 |
Bog'liq O‘zbekiston respublikasioliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi peDoimiy risklarga tadbirkorlik faoliyatiga mazkur jug‘rofiy mintaqada, yoki iqtisodiyotning muayyan tarmog‘ida betinim ravishda risk solib turadigan xavf-risklar kiritiladi.
Masalan huquqiy tizimi mukammal bo‘lmagan mamlakatda to‘lovni amalga oshirilmay q olish riski yoki yuqori darajadagi seysmik riskli hududda binolarning vayron bo‘lish ehtimoli riski shular jumlasidan.
Risklilik darajasini yo‘qotishlarning sodir bo‘lishi ehtimoli va etkazilishi ehtimol tutilgan zararning matematik bashorati deb izohlash mumkin. Risklilik darajasi kutilgan yo‘qotishlar mi qyosining tadbirkor molmulkining hajmiga nisbatiga, shuningdek ana shu yo‘qotishlarning vuju dga kelish ehtimollik darajasiga bog‘liq hisoblanadi. Darajasiga ko‘ra risklar quyidagi turlarga bo‘linadi:
yo‘l qo‘yiladigan risk, bunda rejalashtirilgan loyihani amalga oshirish chog‘ida foydani to‘liq yo‘qotish riski yuzaga keladi;
tang ahvolga tushirib qo‘yuvchi risk, bunda olinishi kutilayotgan foydagina emas, balki
daromadning ham yo‘qotilshi va zararning vujudga kelishi mumkin bo‘lib qoladi;
halokatli risk, bunda kapitalning, mol-mulkning yo‘qotilishi va tadbirkorning bankrot bo‘lishi muqarrar bo‘lib qoladi.
Oqibatlarining xususiyatlariga ko‘ra risklar ikkita katta guruhga ajratiladi: statistik risklar
(oddiy, yoki sof risk) va dinamik (aldamchi risk). Statistik risklarning o‘ziga xosligi shundaki, bu risklar hamisha tabirkorlik faoliyati uchun yo‘qotishlarni keltirib chiqaradi. Bu holda korxonani ng ko‘rgan zararlari, odatda, butun jamiyat uchun yo‘qotish sifatida ham yuz ko‘rsatadi.
Statistik risklarni vujudga kelish sabablariga ko‘ra quyidagi guruhlarga bo‘linadi:
tabiiy ofatlar (yong‘inlar, suv toshqinlari, zizilalar, to‘fonlar va h.k.) chog‘idagi hattiharakatlar oqibatidagi yo‘qotishlar;
uchinchi shaxslar va xodimlarning jinoyatkorona hatti-harakatalri oqibatidagi yo‘qotishlar;
korxona uchun nomaqbul qonunchilikning qabul qilinishi oqibatidagi yo‘qotishlar, masalan, mulkning to‘g‘ridan to‘g‘ri olib qo‘yilishi, yoki qonunchilikning nomukamalligi sababli, aybdor shaxsdan zararni undirib olish imkoniyati mavjud emasligi;
uchinchi shaxslarning mulkka tajovuz iqlshi natijasidagi yo‘qotish, chunki bu asosiy ta’minotc hining yoki iste’molchining faoliyati majburan to‘xtalishiga olib keladi;
firmani yurituvchi xodimlarning yoki asosiy mulkdorning o‘limi yoki muomalaga layoqatsizligi, bu esa malakali mutaxasislarni topish qiyinchiligi va mulkni boshqaga o‘tkazish muam
molari bilan bog‘liqligi. Statistik risklardan farqli o‘laroq, dinamik risklar o‘zi bilan birga
yo‘qotishlarning vujudga kelishi yoki foyda olinishi imkoniyatlarini etaklab keladi, shu sababli uni a ldamchi risk deb ham atashadi. Bundan tashqari, dinamik risklar biron firmani zararga yo‘liqtirsa, bir vaqtning o‘zida butun jamiyat uchun manfaatli bo‘lishi mumkin. Dinamik risklar bosh qarish qiyin bo‘lgan risklar hisoblanadi.
Sug‘urtalash manfaatlari bahonasida tadbirkor (menejer) o‘z faoliyatini amalga oshirish jarayonid a duch kelishi mumkin bo‘lgan ayrim risk turlarini bir muncha batafsilroq ko‘rib chiqishga har akat qilaylik.
|
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
O‘zbekiston respublikasioliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi pedagogik innovatsiyalar, kasb-hunar ta’lim boshqaruv hamda pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va ularni malakasini
|
