|
Tadbirkorlik faoliyatida uchraydigan risklar va ularning tasniflanishi
|
| bet | 134/171 | | Sana | 15.05.2024 | | Hajmi | 7,41 Mb. | | #234352 |
Bog'liq O‘zbekiston respublikasioliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi pe2.Tadbirkorlik faoliyatida uchraydigan risklar va ularning tasniflanishi.
Tadbirkorlik faoliyati – daromad olishga yo‘naltirilgan faoliyatdir. Odatda, tadbirkorlik riski deganda har qanday tadbirkorlik sharoitida vujudga keladigan, maxsulotni, tovarlarni ishlab chiqarish va ularni sotish, xizmat ko‘rsatish bilan, tovar-pul va moliyaviy munosabatlar bilan, tijorat bilan, shuningdek ilmiy-texnikaviy loyihalarni amalga oshirish bilan bog‘liq bo‘lgan risklar tushuniladi.
Tadbirkorlik riski muayyan tabirkorlik faoliyatiga nisbatan tashqi muhitning qanday muomalada bo‘lishiligi aniq beligilanmaganligi sababli ob’ektiv asosga ega. Tashqi muhit tadbirkor foliyat yuritishi va unda yuz beradigan o‘zgarishlarga moslashishi zarur bo‘lgan ob’ektiv iqtisodiy, ijtimoiy va siyosiy sharoitlardan tashkil topadi.
Tadbirkorlik faolitidagi noaniqlik va risk nihoyatda muhim ahamiyatga ega bo‘lib, tadbirkorlik faoliyatning rejalashtirilgan natijalari bilan amalda erishilgan natijalar o‘rtasidagi qa ramaqarshilikdan iborat bo‘lib, mazkur faoliyatni rivojlantirish omillaridan biri bo‘lib hisoblana di.
Tadbirkorlik riski iqtisodiy erkinlikning astar tomoniga o‘xshaydi va ana shu erkinlik uchun o‘ziga xos to‘lovdir. Biron bir tadbirkor erkinligi bilan boshqa tadbirkorlarning erkinligi ham bir vaqt ning o‘zida yondosh bo‘ladi, binobarin, ular o‘rtasidagi raqobatni yuzaga keltiradi.
Tavakkal qilmagan yutib chiqmaydi, degan naqlda haqiqat bor. Iqtisodiy foydaga erishish uchun tadbirkor ongli ravishda tavakkal asosida qaror qabul qilishga majbur. Tadbirkorlik risklarining turlari nihoyatda rang-barang –
yong‘inlar va tabiiy ofatlardan tortib, millatlararo mojarolar, qonunchilikdagi o‘zgarishlar va i nflyatsiya tebranishlarigacha qamrab oladi. Ammo ularning bitta umumiy xusuiyati ham mavju d bo‘lib, u umumiy risk tushunchasidan ajralib turadi. Bu tadbirkorning shaxsiy insoniy xususiyatlarining risk darajasiga ko‘r satadigan ta’sirini aks ettiruvchi sub’ektivlik xossasidir. YOng‘in har qanday korxonada sodir bo‘lishi mumkin, ammo u tadbirkor kattaroq daromad olishning payiga tushib, yong‘in xavfsizl igi qoidalariga e’tiborsizlik ko‘rsatgan joylarda sodir bo‘lish ehtimoli ko‘roq. SHu sababli tadb irkorlik risklarini sug‘urtalashda riskning ob’ektiv omillarini sub’ektiv, beistisno tarzda tadbirkorning shaxsiyati bilan bog‘liq bo‘lgan aldamchi omillardan ajrata bilish muhim. Bu kabi sub’ektiv risklar sug‘urtalash uchun odatda qabul qilinmaydi. Tadbirkorlik risklari ko‘p jihatdan tadbirkorlik faoliyatining turiga, ya’ni ishlab
chiqarishmi, savdomi yoki xizmat ko‘rsatish sohasimi ekaniga bog‘liq. Ana shunga bog‘liq rav ishda mulkiy sug‘rtaning yoki javobgarlik sug‘urtasining u, yoki bu turi qo‘llaniladi, xodimlarning yoki tadbirkorning o‘zining shaxsiy manfaatlarini himoya qilish to‘g‘ri-
sida ketayotgan bo‘lsa, shaxsiy sug‘urta turlari qo‘llaniladi. Tadbirkorlik risklarini sug‘urtalashn ing o‘ziga xos turlari moliyaviy va bank risklarini, shuningdek tashqi iqtisodiy risklarni sug‘urtalash hisoblanadi.
|
|
| |
