92
dagi bilimlarini u o‘z ona yurti Xo
razm va Mova
rounnahr
shaharlarida ko‘p
gina ustoz
lardan oladi. So‘ngra u xa
lifa
Ma’mun zamonida (813–833) “
Bayt ulhikma”da
mudir sifa-
tida fao
liyat ko‘rsatadi. Zamonasining mash
hur matematigi,
astro n
omi va geografi sifatida fanga ulkan hissa qo‘shdi.
Al-
Xoraz miy 20 dan ortiq asarlar yozdi. Ular dan faqat 10 tasigina
bizgacha yetib kelgan. Asarlari ora sida, ayniqsa, matematikaga
doir
“Al-jabr val-muqobala” mashhur.
Hatto,
“algebra” atamasi
ushbu kitob
ning
“aljabr” deb
yuritilgan qisqacha nomining aynan ifodasidir.
Xorazmiy nomi
esa matematika fanida
“algoritm” atamasi shaklida o‘z ifodasini
topdi. Uning
“Aljabr” asari asrlar davomida avlodlar qo‘lida
yer o‘lchash, ariq chiqarish,
bino qurish, merosni taqsimlash va
boshqa turli hisob va o‘lchov ish larida dasturilamal bo‘lib
xiz mat
qildi.
Xorazmiyning bu riso lasi
XII asrdayoq
Ispaniyada lotin
tiliga tarjima qilinadi va qay ta ish lanadi.
Xorazmiyning arif me -
tik risolasi hind raqamlariga asos langan o‘nlik
hisoblash tizi mi -
ning Yevropada, qolaversa, bu
tun dunyoda tarqalishida buyuk
aha miyat kasb etdi. Shunday qi lib, vatandoshimiz
Xorazmiy al-
jabrni mustaqil fan darajasiga ko‘tarib,
algebra faniga asos soldi
va tarixda o‘zidan o‘chmas iz qol dirdi.
