Portlandsement klinkerining mineralogik tarkibini aniqlash. Klinkerning mineralogik tarkibi kimyoviy tahlil ma'lumotlari va to'yinish koeffitsiyenti qiymati bo'yicha hisoblab aniqlanadi.
Kalsiy silikatlar C3S va C2S miqdorini hisoblashda silikatlarning asoslilik darajasi (AD) degan tushunchadan foydalaniladi. AD deganda, bir molekula SiO2 ga to'g'ri keladigan CaO molekulalar soni tushuniladi. Masalan, C2S ning asoslilik darajasi 2 ga, C3S ning asoslilik darajasi esa 3 ga teng. Klinkerdagi silikatlarning asoslilik darajasi 3 ga teng bo'lsa, u holda hamma kremniy ikki oksid ohak bilan uch kalsiy silikat holida, AD 2 ga teng bo`lsa, ikki kalsiy silikat holida bog'langan bo'ladi. AD ning oraliq qiymatlari klinkerda C3S dan tashqari C2S ham borligini ko'rsatadi. Modomiki, to'yinish koeffitsiyenti 1 ga teng bo'lganda hamma kremniy ikki oksid ohak bilan C3S holida bog'langan. TK 1 dan kichik bo'lsa, klinkerda C2S bor bo'ladi, har qaysi portlandsement klinkeri uchun silikatlar asoslilik darajasini quyidagicha belgilash mumkin:
AD = 3TK.
Klinkerdagi uch kalsiy silikatning foiz miqdori qum-tuproq foiz miqdoriga qarab aniqlanadi. Chunki yuqorida aytilganidek, uch kalsiy silikatda har 1% SiO2 ga 2,8% CaO to'g'ri keladi. Ular o'zaro ta'sirlashib, 3,8% C3S ni hosil qiladi. U vaqtda klinkerdagi C3S ning miqdorini quyidagicha aniqlash mumkin:
%C3S=3,8 • SiO2(AD-2)
yoki
% C3S=3,8SiO2(3TK-2).
Formuladan ko'rinib turibdiki, ayinna (3TK-2) 1 ga teng bo'lsa (AD=3), klinkerning hamma qumtuprog'i C3S holida birikkan bo'ladi.
C2S ning miqdorini aniqlash uchun formula quyidagi ko'rinishga keltiriladi: Yoki
Chunki ikki kalsiy silikatda har 1 % SiO2 ga 1,87 % CaO to'g'ri keladi. Ular
o'zaro ta'sirlashib, 2,87 %C2S hosil qiladi.
ikkinchi formula AD-3 (TK-1) bo'lganda klinkerdagi C2S miqdori nolga tengligini ko'rsatadi.
Klinkerdagi giltuproq (A12O3) C3A va C4AF holida bog'langan bo'ladi. C4AF holda birikkan giltuproqning foiz miqdori har 1% Fe2O3 ning 0,64% A12O3 ni biriktirishiga qarab aniqlanishi mumkin:
Klinkerdagi qolgan giltuproq C3A ni hosil qiladi. 1% ortib qolgan A12O3 esa 1,65% CaO bilan o'zaro ta'sir etishib, 2,65% C3A ni beradi. Bu sharoitda uch kalsiy alyuminat miqdori quyidagi formuladan aniqlanadi:
Qavs ichidagi ayirma C4AF hosil bo'layotganda Fe2O3 yutgan giltuproq miqdorini ifodalaydi.
To'rt kalsiy alyumoferrit ilgari qabul qilingan shartga ko'ra ikki modda, ya'ni C3A va CF dan iborat deb qaraladi. Har 1 % CaO 0,35% Fe2O3 bilan o'zaro ta'sir etishib, 1,35% CF hosil qilishi hisobga olinsa, C4AF ning miqdori quyidagi
formuladan aniqlanadi:
2,65 • 0,64-Fe2O3 ko'paytma C4AF ning tarkibida C3A holida birikkan giltuproq miqdorini ko'rsatadi.
1% Fe2O3 ning 3,04% C4AF hosil qilishi ham aniqlangan. U vaqtda C4AF foiz miqdori oddiyroq formula bo'yicha hisoblanishi mumkin:
Keltirilgan formulalardan foydalanib, klinkerning mineralogik tarkibini kimyoviy tahlil ma'lumotlari bo'yicha aniqlash mumkin. Formuladagi SiO2 va CaO ning foiz miqdori ularning birikkan holdagi miqdoriga teng. Bu miqdor shu oksidlarning klinkerdagi umumiy miqdori bilan erkin holdagi miqdori ayirmasi tariqasida aniqlanadi.
|
