O’zbekistonning ekalogik muammolari. Orol fojesi

O’zbekistonning ekalogik muammolari. Orol fojesi. Tayyorladi :Elmira Mamaziyayeva

Orolni qutqarish xalqaro jamgarmasining Nukus filiali 2014-yil Moynoq tumanida 1500 gektarda saksovul ormonlarini barpo etdi. Uxantay uchastkasi va Oqqum uchastkasining 34 gektari drenajlangan Orol dengizi tubini qamrab oldi. Hozirda xalqaro tashkilotlar bilan birgalikda 90 million dollarlik loyiha ish boshladi. Qolgan qismida chollanishdan saqlaydigan ormon plantatsiyalarini yaratish Orol dengizining qurigan tubi, aholi farovonligini taminlash yolida olib borilgan ishlardan sanaladi.

Oral dengizi - Orta Osiyo markazida, Qozogiston va Ozbekiston chegarasida joylashgan sobiq yopiq shor kol. 1960-yilgacha u dunyodagi eng katta tortinchi kol edi. Keyin uning darajasi tez pasaya boshladi, jumladan, Amudaryo va Sirdaryoning asosiy oziqlantiruvchi daryolaridan sugorish uchun suv tortib olinishi tufayli 40 yil davomida Orol dengizining maydoni deyarli ikki barobarga qisqardi, suv sathi 18 metrga kamaydi, hajmi besh baravar kamaydi, shorligi oshdi, baliqlar yoqoldi.

2014-yilning yozida Janubiy Orolning sharqiy qismi qurib qoldi. Buni NASA suniy yoldosh tasvirlari malumotlari ham tasdiqlaydi. Har yili shamollar qurigan dengiz tubidan 100 million tonnadan ortiq tuz, chang va qumni olib yuradi. Bu massaning barchasi 1000 kilometrgacha bolgan masofaga tarqaladi. Orolni qutqarish xalqaro jamgarmasi Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining 1993-yil 4-yanvardagi qarori bilan Toshkent shahrida tashkil etilgan bolib, uning vazifasi Orol dengizi havzasidagi ijtimoiy-iqtisodiy va ekologik vaziyatni yaxshilashdan iboratdir.

Olimlarning fikricha, endi Orol dengizini avvalgi holiga keltirishning iloji yoq: buning uchun mintaqada mavjud bolmagan kop suv kerak boladi. Bu Orolni qutqarish xalqaro jamgarmasi (IFAS)ning nuqtayi nazari. Boshqa tomondan, uning maqsadi jonsiz cholning Orol dengizidan chiqib ketishining oldini olishdir. Bunday sharoitda suvdan oqilona foydalanish, suvni tejash hayotimizda normaga aylanishi kerak, - deyiladi jamgarma hujjatlarida