Pedagogika instituti

Download 2,44 Mb.
bet	136/152
Sana	20.05.2024
Hajmi	2,44 Mb.
	#245279

1 ... 132 133 134 135 136 137 138 139 ... 152

Bog'liq
Klinika 2023й Равшанова И .Э.

Part of chin
Orqa tomonini esa kalla suyak qismi, yarim sharning eng orqa tomonini engak qism deyiladi.
10.	Silvio ariqchasi	Сильвиева борозда	Silvia flowing	Yarim sharlarning yon tomonida oldindan orqa tomoniga yo’nalgan

					ariqchani Silvio ariqchasi deyiladi.
11.	Ichki sekretsiya bezlari	Железы внутренней секреции	Glands of internal secretion		Epifiz va Gipofiz bezlari ichki sekresiya bezlari tarkibiga kiruvchi to‘zilma xisoblanadi. Kulrang do‘ngda ko‘rish asablari – xiazma bo‘lib, uning old va yuqoriroq qismida yaxlit old miya joylashgan.
12.	O’rta miya	Средний мозг	Midbrain		O‘rta miyani Silvio kanali kesib o‘tadi va biroz yuqoriroqda uchinchi miya qorinchasini xosil qiladi.
Uzunchoq 13. Промежуточны miya й мозг				Uzunchoq miyadan romb shaklidagi chuqurchadan taralayotgan to‘rt juft Medulla bosh miya asablari yaqqol ko‘rinadi. Bular-til yutinish, adashib yuruvchi, qo‘shimcha va til osti asablaridir.
14.	Miyacha	Мозжечок	Toward the chin		Engak tomonda miyaga joylashgan miyacha o‘zining uch juft oyoqchalari orqali bosh miya bo‘lmalari bilan bog’langan.
15.	Bosh miya yarim sharlari	Полушария головного мозга	Cerebral hemisphere		Bosh miya yarim sharlari mikroskopik usulda o‘rganilganda uning po‘stloq xujayralari va tolalari xar xil nuqtalarda xar turli va o‘ziga xos tuzilganligi aniqlangan.
16.	Miya po’stlog’i	Оболочка мозга	Rind of the brain		Miya po‘stlog’ining taxminan 12G‘1qismigina olti qatlamli bo‘lishi aniqlangan. Bu zona odatda ilgarigi xayvon sifatidan odam shakliga o‘tish davridagi miya po‘stlog’iga xos bo‘lgan qismdir.
17.	Burma	Извилина	Amended		Markaziy va markaz oldi ariqchalar orasida markaziy burma joylashgan
18.	Po’stloq osti tuguni	Подкорковые ядра	Peels under the knot		Pustlog’ osti tugunlari xam keying miya tarkibiga kirib, po’stloqostida joylashgan bo’ladi. Bu tugunlar ko’rish do’ngligi va juda ko’p bo’g’inlar orqali po’stloq bilan bog’langan. Ular dumli yadro va yasmiqsimon yadrodan iborat bo’lgan ikki tugunni tashkil qiladi.
19.	Mindalsimon yadro	Миндальное ядро	Mindy from the core		Po’stloq osti tugunlari tarkibiga mindalsimon yadro va bir guruh xujayrali tuzilmalar xam kiradi.
20.	Xalta	Капсула	Bag		Po’stloq osti tugunlarini rangsiz modda o’rab olgan bo’ladi. Odatda bu modda xalta deb ham yuritiladi.
21.	Asab tolalari	Нервные волокна	Nerve fibers		I.P.Pavlov po’stloq osti tugunlar faoliyatiga to’xtalib, asab tolalarini doimo quvvat bilan ta’minlab turuvchi energetic baza ekanligini ta’kidlab o’tgan.

22.	Zararli ta’sirlar	Вредные факторы	The harmful effects	Har turli zararli ta’sirlar oqibatida keying miya asab faoliyatida har xil buzulishlar kuzatilishi mumkin. Masalan, yallig‘lanish, shamollash, jaroxatlanish va boshqa turdagi kasallikkka duchor bo‘lish harakat funksiyasining buzilishiga sababchi bo‘ladi (paralich, apraksiya, parez)
23.	Sensor markaz	Чувствительны й центр	Sensory center	Chakka qismidagi eshitish analizatori shikastlanganda eshitish funksiyasi yo’qoladi. Eshitish analizatorining chap tarafidagi chakka sensor markaz shikastlanganda bemor o‘zgalar nutqini tushunmay qolishi mumkin.
24.	Oraliq miya Промежуточны й мозг		Miya yarim sharlari ichki tarafidagi qavariq tana osti va gumbaz orasida The brain tashkil topgan ko‘rish do‘ngligi va do‘nglik osti zonasida tuzilmalarida oraliq miya joylashgan.
25.	Ko’rish do’ngligi	Зрительный бугор	Speed bumps	Ko‘rish do‘ngligiga ikki tirsakli tana deb ham ataladi.
26.	Oraliq modda bo’laklari	Части промежуточного мозга	Article pieces	Oraliq miya bo‘laklari uchinchi miya qorinchasi devorlarini tashkil etadi.
27.	Gistlo Vin	Гистло Вин	Gistlo Vin	Gistlo Vin nuqtai nazaridan ko‘rish do‘ngligi ko‘p kutuligan glioz xujayralardan iborat. Tashqi yadro xujayralarida xlorofil xujjayralari bor.
28.	Zararlanish	Заражение	Infection	Oraliq miya zararlanganda reflektorlik faoliyatining buzilishi har turli ko‘rinishda bo‘lishi mumkin.
29.	O’rta miya	Средний мозг	Midbrain	O‘rta do‘nglik ikki tuzilma miya oyoqchalari va to‘rt do‘nglikdan iborat. O‘z navbatida miya oyoqchalari pyramidal yo’llardan tarkib topgan yo’g‘on tolalardan iborat bo‘lib
30.	Modda	Вещество	Substance	Ortki miya, Varoliev ko‘prigi, uzunchoq miya va miyadan tashkil to‘pgan bo‘lib, uning tolalari oq moddadan va xujayralari kul rang modadan iborat
31.	Uzunchoq miya	Промежуточный мозг	Medulla	Uzunchoq miya yuqori tomondan Varoliev ko‘prigidan past tomonda joylashgan kesishgan yerigacha bo‘radi. Uzunchoq miyaning o‘rqa miya bilan bog‘lovchi kanal biroz kengayib rombsimon shakldagi chuqurcha xosil qiladi va to‘rtinchi qarincha deb yuritiladi.
32.	Daydib yuruvchi	Блуждающий	Space wanderer	Uzunchoq miyadagi daydib yuruvchi asab sistemasining vazifasi juda muhim.
33.	Shikastlanish	Поражение	Strain	Uzunchoq miya shikastlansa daydi asab sistemasining reflektorlik sozlab turish jarayoni to‘xtab qollishi mumkin.

				Natijada to‘satdan yurak va o‘pka paralichi tufayli inson o‘lib qolish mumkin.
34.	Miyacha	Мозжечок	Brain	Varoliev ko‘prigi va uzunchoq miya orqa tomoni yarim sharlarning gardon qismi ostida joylashgan va chuvalchangsimon bo‘lgan yon sharlardan iborat.
35.	Orqa miya	Спинной мозг	Spinal cord	Orqa miya umurtqa suyak ichidagi kanalda joylashgan bo‘lib, yo’g‘onligi barmoqdek oq tizim shaklida bo‘ladi.
36.	Kuchli sezish yo’llari	Чувствительные пути	Strong feeling	Kuchli sezish yo’llari. Bu yo’llar ham umurtqlararo xujayralaridan boshlanadii. Xuddi shu xujayralarga nafaqat teridan shilimshiq pardadan hatto mushaklar, bo‘g’imlar, suyaklar va paylardan ham impuls va reflekslar keladi.
37.	Teri analizatori	Кожный анализатор	Skin analyzer	Teri analizatorining (ogriq, harorat va qisman taktil sezgilarni) o’tkazgich yo’li. Retseptorlar yordamida qabul qilingan tashqi ta’sirotlar (harorat va taktil sezgilar) teri analizatorining o’tkazgich yo’li orqali teri analizatorining yadrosiga yetkazib beriladi.
38.	Sezuvchanlik	Чувствительность	Sensitivity	Sezuvchanlik (sezgirlik) organizmni tashqi va ichki muhitlari bilan o‘zaro munosibligida muhim rol o‘ynaydi. Sezgirlik teri retseptorari va shilliq pardalar (ekstroretseptorlar), mushaklar, bo‘g’imlar, tutamlar (proprioretseptorlar), tomirlar va ichki organlar (interoretseptorlar) orqali amalga oshadi.
39.	Gipesteziya	Гиперестезия	Gipesteziya u sezuvchanlikni pasayishi, intensiv xis qilishning kamayishi (tez Gipesteziya sezolmaslik)dir. Gipesteziya hamma turdagi sezuvchanlikda yoki alohida biror turida namoyon bo‘lishi mumkin.
40.	Giperpatiya	Гиперпатия	Giperpatiya	Giperpatiya bu buzuq sezuvchanlik. Bunda sovuq ta’sir qilinganda issiqdek tuyuladi, biror yeriga sal tegib ketilsa, oqrib ketganday tuyuladi
41.	Markaziy paralich	Центральный паралич	The central parallel	Chaynash mushaklarining ikki yoqlama harakatlanishi tufayli V-juftlikning markaziy paralichi kuzatilmaydi.
42.	Uzoqlashtiruv chi nerv	Отводящий нерв	Separately nerve	Bu asab ko‘zning tashqi to‘qri mushaklarini harakatlantirib turadi. Burish asabi tufayli ko‘z soqqasi tashqi tomonlarga buriladi.

43.	Yuz nervi	Лицевой нерв	The nerve	Bu asosan harakat asabidir. U mimika mushaklari va quloq suprasi mushaklari hamda til uchidagi ta’m sezish nuqtalarini harakatlantirib turadi.
44.	Eshituv nervi	Слуховой нерв	Auditory nerve	Bu asab faqat sezgirlik asabidir va u ikkiga mustaqil sezgir asablardan iborat chig’anoq (koxlear eshitish) va vestibulyar asablari. Koxlear (eshitish) qismi spiral shaklidagi sezgir tuguncha shaklida quloq ichida joylashgan bo‘ladi.
45.	Til-halqum nervi	Языкоглоточный	Language laryngeal nerve	Bu aralash asab bo‘lib, harakat, sezgirlik va vegetativ (parasimparik) tolalardan iborat. Asab to‘rt yadrodan: harakatlanish, sezish (aralash asab bilan birga), ta’m maza sezish, vegetativ sekretor yadrolardan tashkil topgan.
46.	Adashgan nerv	Adashgan asab miya qobiqlarini tashqi Lost nerve eshitish yo’li, xiqildoq, traxeya, broxlar, Блуждающий o‘pka, oshqozon- ichak trakti va qorin bo‘shlig’idagi qolgan a’zolari sezgirligini nazorat qilib turadi.
47.	Qo’shimcha nerv	Добавочный нерв	For more nervous	Qo‘shimcha asab harakat asabi hisoblanib, spinal va cranial qismlardan tashkil topgan.
48.	Bosh miya	Головной мозг	The brain	Organizmning tashqi muhit bilan o‘zviy bog’lab turuvchi markaz hisoblanadi. Tashqi retseptorlar orqali bosh miyaga atrof muhitdan doimo signallar kelib turadi.
49.	Retseptor	Рецептор	Receptor	Tashqi retseptorlar orqali bosh miyaga atrof muhitdan doimo signallar kelib turadi.
50.	Modda	Вещество	Substance	Bosh miya oq va kul rang moddalardan tashkil topgan.
51.	Kulrang modda	Серое вещество	Grey matter	Kulrang moddada har turli shakldagi va xajmdagi xujayralar bo‘lib, ularining 14 mldr.gacha yetadi.
52.	Oq modda	Белое вещество	White article	Oq modda esa turli xildagi tolalardan iborat bo‘lib, gorizontal, radial xolda joylashgan bo‘ladi.
53.	Tashqi quloq	Наружное ухо	External ear	Tashqi quloq (Auris externa)-quloq suprasi va tashqi eshituv yo’lidan iborat. Quloq suprasi birinchi jabra yorig’ini o‘rab turgan mezenxima to‘qimasi bilan qoplangan.
54.	Quloq suprasi	Ушная раковина	Trestle	Quloq suprasi birinchi jabra yorig’ini o‘rab turgan mezenxima to‘qimasi bilan qoplangan. Embrion rivojlanishining ikkinchi oyi davomida quloq suprasi sohasida oltita do‘mboqcha hosil bo‘ladi

55.	Tashqi eshituv yo’li	Наружный слуховой проход	The external auditory	Quloqning tashqi teshigi bilan nog’ora parda oralig’ida joylashgan «S» simon yo’l bo‘lib, uning uzunligi yosh bolalarda 20—25 mm
56.	Nog’ora parda	Барабанная перепонка	The drum cover	Parda yupqa, bolalarda doira, kattalarda oval (yassi) shaklda bo‘ladi. Chaqaloq quloq pardasining yuza epidermis qavati qalin bo‘lib, yosh ulg’aygan sari asta-sekin nog’ora pardasi zichlashadi (taranglashadi) va juda yupqalashib qoladi
57. O’rta quloq Среднее ухо			O’rta quloq bir-biri bilan bevosita tutashgan nog’ora bo‘shlig’i, Middle ear so‘rg’ichsimon o‘siq va halqum bilan nog’ora bo‘shlig’ini qo‘shib turuvchi eshituv nayidan tashkil topgan.
58.	Eshituv nayi	Слуховая труба	Ureter hearings	Eshituv nayi odatda puchaygan (yopiq) holatda bo‘ladi. Uning har gal yutish harakati vaqtida, unga yopishgan yumshoq tanglay mushaklarining qisqarishi natijasida ochilishidan o‘rta quloqning nog’ora bo‘shlig’iga havo o‘tadi.
59.	Chakka suyagi	Височная кость	The brow bone	Chakka suyagining alohida qismlari birlashgan joylarida yoriqlari bo‘lib, ular umr bo‘yi saqlanib qoladi, jumladan pars squamosa bilan parspetrosa o‘rtasida fissure petrosquamosa va tashqi eshituv yo’lining orqasida fissure tympanosquamosa ko‘rinib turadi
60.	Toshsimon qism	Твердая часть	Stone part	Parspetrosa chakka suyagining boshqa qismlariga nisbatan qattiqroq tuzilgan, shuning uchun bu bo‘lakni toshsimon yoki shakliga qarab (uch tomonli piramidaga o‘xshaydi) piramida deb ataladi
61.	So’rg’ichsimon qism	Сосцевидный отросток	Suckers part	Parspetrosa chakka suyagining boshqa qismlariga nisbatan qattiqroq tuzilgan, shuning uchun bu bo‘lakni toshsimon yoki shakliga qarab (uch tomonli piramidaga o‘xshaydi) piramida deb ataladi
Silliq 62. Гладкая борозда chuqurcha			Fossa mastoideaning ostida yotgan so‘rqichsimon o‘siqchaning ichida katta Smooth pit g’or (antrum) bor, shuni operatsiya vaqtida aniq ochishda yuqorida aytib o‘tilgan belgilar qagta ahamiyatg aega.
63.	To‘r pardoning ko‘chishi	Отслойка сетчатки	Lace curtain	To‘r parda tashqi qobig‘ining oqib tushishi. To‘r parda tarang tortilib turgan yuqori miopiyali kishilarda to‘r pardoning ko‘chishiga moyillilik bor. Ular og‘ir ko‘tarish, jismoniy mashqlardan saqlanishi lozim.
64.	Eshitish a’zosi	Орган слуха	Mumber of hearings	Uch qism (tashqi, o‘rta va ichki quloq)dan tuzilgan. Muvozanatni saqlash a’zosi esa ichki quloq (labirint)ning bir

				qismi (dahliz va yarim halqasimon kanallar)dir.
65.	Surdapedagog ika	Сурдопедагогика	Surpedagogik a	Eshitishida nuqsoni bor bolalar karsoqov, zaif eshituvchi, keyinchalik zaif eshituvchi bo’lib qolgan bolalar guruhiga bo’lib o’rganiladi
66.	Ovoz balandligi	Высота голоса	The volume	Ovoz balandligi (hajmi) yoki intensivligi (detsibel orqali dB) va uning chastota yoki pitch (gerts)da o‘lchanadi. Eshitish qobiliyatining buzilishi bir quloqda yoki har ikkala quloqda sodir bo‘lishi mumkin
67.	Zaif eshituvchi	Слабослышащий	Eshitishning me’yoridagi nutqni idrok Weak hearing etishga to’sqinlik qilish darajasidagi turg’un pasayishi.
68.	Ichki quloq	Внутреннее ухо	The inner ear	Ichkiquloq (auri sinterna) yarim doira kanalchalar va chig’anoqdan iborat. Labirint ikki qism – tashqi tomondagi suyak qismi (labyrinth husosseus) va uning ichkarisida joylashgan parda qismi (labyrinth husmembranaceus)dan tuzilgan bo‘lib, chakka suyagining piramida qismi ichida joylashgan. Labirint yarim halqasimon uchta kanal (canals semicirculares), labirint dahlizi (vestibulum labyrinthus) va chig‘anoqdan iborat.
69.	Labdan o’qish	Чтение по губам	Labdan o‘qish yoki “tovushni ko‘rib o‘qish” – lablar va til harakatlari orqali Lip reading amalga oshadi. Labdan o‘qishni og‘iz artikulyatsiyasi va tilning tana qismi orqali ham o‘rgatish mumkin.
70.	Nog‘ora parda	Барабанная перепонка	The drum cover	Soat oynasiga o‘xshash botiq doira shaklida bo‘lib, yupqa elastic to‘qimadan tuzilgan, diametric o‘rta yoshdagi odamlarda o‘rtacha 9x12 mm
71.	Uzluksiz ta’lim	Непрерывное образование	Continuing education	Umumta’lim va mahsus kasbiy tayyorgarligini ta’minlaydigan, davlat va ta’lim muassasalari tizmida shahsning rivojlanish jaroyani va natijasi; tashhislash, kompensatsiyalash, adaptatsion bilim olish, madaniy ehtiyojlarining qondirilishini ta’minlaydi
72.	Tashqi quloq	Наружнее ухо	External ear	Quloq suprasi – auricula va tashqi eshitish yo‘li – meatus acusticus externus dan tashkil topgan.
73.	Chig‘anoq	Улитка	Oyster	Chig‘anoq (cochlea) dahliz pastidagi aylana atrofida spiralga o‘xshab 2,5 marta aylanishidan hosil bo‘lgan kanal (canalis spiralis cochleae), uning birinchi aylanasi 6 mm, ikkinchisi 4 mm va uchinchisi 2 mm. Ularning biri

				ikkinchisidan kichiklashib boradi.
74.	Harakat – tayanch a’zolari jarohatlanishi	Травмы опорнодвигательного аппарата	of being a member of the basephisical impairment	Bosh miyaning hаrаkаt zonаlаri vа hаrаkаtlаrni o‘tkаzuvchi yo‘llаrining birlаmchi jаrohаtlаnishi bilаn nаmoyon bo‘luvchi mаrkаziy nerv tizimi kasalligidir. Bolalar serebral falajida miyaning harakat va nutq harakat tizimlarining erta organik jarohatlanishi kuzatiladi.
75.	Kompleks yondashuv	Комплексный подход	an integrated approach	Pedagoglar jamoasining muayyan sotsial muhitda o‘sayotgan har bir bola qobiliyatlarining rivojlanish darajasi va hayot tajribasidan qat’iy nazar uning muvaffaqiyatli ta’lim olishi va rivojlanishi uchun ijtimoiy psixologik shart-sharoit yaratishga qaratilgan kasbiy faoliyat tizimidir.
76.	Kinestetik (harakat) sezgilar	Кинестетически е чувства	Kinesthetic feeling	Gavdaning fazodagi holatini ayrim organlarning harakatlarini aks ettiruvchi sezgi turlari. Ular ko‘rish analizatorlarining ishida va nutq organlarining faoliyatida muhim rol o‘ynaydi.
77.	Harakatni idrok etish	Понимание движения	Reflex movements	Ob’yektlarning yoki kuzatuvchining o‘zining fazodagi o‘zgarishlarining vaqtida aks etishi, bu turli analizatorlarning o‘zaro munosabati tufayli ta’minlanadi.
78.	Harakat buzilishi	Нарушение движения	Impaired movement	Avval ishlab chiqilgan reaksiyalar yoki ularning alohida komponentlarini bartaraf etuvchi tormozlanish; bunda ular o‘zining moslashuvchanlik xususiyatini yo‘qotadi va muhitning o‘zgargan shart-sharoitlariga javob bermay qo‘yadi.
Hali yetilmagan shakllanib bo’lmagan miyaning kasalligidir. Onaning homiladorlik davrida ma’lum kasalliklar bilan kasallanishi , tug’ilish vaqtidagi Serebral 79. Церебральный Cerebral patologik o’zgarishlar, tug’ilgandan to falajlik паралич paralysis bir yoshgacha davr ichida kasallanishi natijasida bosh miyaning harakat zonalari shikastlanadi, uning natijasida miyaning yahlit yetilishi kechikadi va buziladi.
80.	Muvozanatnis aqlash	Сохранение баланса	balancing	Alohida tana qismlarining holatini o‘zgartirib turish evaziga uning muvozanatini saqlash. Muvozanat saqlashda barcha analizatorlarning o‘zaro aloqada ishlashi talab qilinadi, shuning uchun u ilk va kichik maktab yoshidagi bolalarning harakatlanish

				faolligini tashkil etishning murakkab shakli hisoblanadi.
81.	Murakkab buzilish	Сложное нарушение	Complex problems	Ikki va undan muammolarning birgalikda kelishi (mas, eshitish-ko‘rish, ko‘risheshitish-aqliy, ko‘rish-aqliy, eshitishtayanch-harakat a’zolari faoliyatidagi me’yordan chetga chiqish). Bunday buzilishlar bolaning ruhiy rivojlanishiga o‘ziga xos ravishda ta’sir etib, maxsus korreksion ta’sirni talab etadi. Kompleks buzilishlari bo‘lgan bolalarning o‘sishi, mavjud kamchiliklariga qarab, o‘ziga xos ravishda kechadi.
82.	Ixtiyoriy harakatlar	Произвольные движения	Willing movement	Ijobiy yakuniy natijaga erishishga yoki xatti-harakat aksreseptorini amalga oshirishga qaratilgan faoliyat
83.	Harakatlanish faolligi	Активность движений	Moving activity	Organizmning harakatlanishga bo‘lgan ehtiyojining qondirilishi. Harakatlanish faolligi bola normal rivojlanishining eng muhim shartidiri.
Umuman psixikaning yoki uning ayrim funksiyalarining rivojlanishida vaqtinchalik Ruhiy _{Снижение}orqada qolishi; me’yordagi ruhiy rivojlanish Psychic 84. rivojlanishning умственного sur’atining_{sustlashgan bolalarning maktab sharoitiga} buzilishi. Ruhiy rivojlanishi impairment ^sustlashishi^{развития}ko‘nikmalari, o‘quv faoliyati kirishishlari qiyinlashadi, ular topshiriqlarni bajarishda ham qiynaladilar.
85.	Ruhiy rivojlanish	Психическое развитие	Mental development	Inson hayotining turli bosqichlarida bilish faoliyati va shaxsiy hislatlari shakllanishi va takomillashuvi.
86.	Yengil nuqson	Легкий дефект	Missing light	Bular maxsus sharoitda 1- 3 yil ta’lim- tarbiya olganlaridan keyin o‘qishni ommaviy maktabning tegishli sinfida davom ettirishi mumkin.
87.	Ruhan sust rivojlanganliknin g somatogen shakli	Духовная соматогенная форма слабого развития	Psychic impairment the kind ofsomathgen	Ilk yoshda har xil surunkali kasalliklar bilan teztez kasallanib turish natijasida bola yaxshi o‘sib-unmay qolishi mumkin, bu esa o‘z navbatida ruhiy jihatdan rivojlanishida orqada qolishga, kechikishga olib keladi, sust rivojlanganlikning somatik shakli deb shunga aytiladi. Bolada surunkali infeksiyalar, allergik holat tug‘ma porok va shu kabi kasalliklar ayniqsa tez uchrab turadi.
88.	Ruhan sust rivojlanganliknin g konstitutsional shakli	Духовная конституциональ ная форма слабого развития	Psychic impairment the kind of constitution	Ruhan sust rivojlanganlikning konstitutsional shaklini harakterlovchi belgilarga quyidagilar kiradi: bolaning gavda tuzilishi sog‘lom tengdoshlarinikiga nisbatan 1- 2 yosh kichik ko‘rinadi. U o‘zini bog‘cha yoshidagilarga o‘xshab tutadi va ta’lim olish uchun hali “yetilmagan” bo‘ladi. Bunday bola o‘quv faoliyatiga yaxshi kirishib ketmaydi, chunki unda o‘qishga qiziqish yo‘q, ish qobiliyati past.

				Mas’uliyatsizlik, motivlarning sustligi, ruhiy jarayonlardan analiz, sintez qobiliyatlarining yaxshi rivojlanmaganligi tufayli o‘qish va yozishni, matematikani katta qiyinchiliklar bilan o‘zlashtiradi.
89.	Ruhan sust rivojlanganliknin g psixogen shakli	Духовная психогенная форма слабого развития	Psychic impairment the kind ofpsychogen	Ruhan sust rivojlanganlikning psixogen shaklida bola erta yoshligidan noqulay, noto‘g‘ri sharoitda tarbiyalanadi va shu tarbiyaning salbiy tomonlari ruhan rivojlanishiga ta’sir o‘tkazgan bo‘ladi. Shu xildagi kamchiliklarning kelib chiqish sabablarini 3 guruhga bo‘linadi.
Ruhan sust 90. rivojlanishning serebral shakli		Ruhiy sust rivojlanishning serebral Духовная Psychic shakli miya shikastlari, meningit, церебральная impairment the meningoensefalit, gidrotsefaliya va форма слабого kind of cerebral развития boshqa kasalliklar natijasi bo‘lib hisoblanadi.
91.	Infantilizm	Инфантилизм	Infantilism	Ya’ni bola o‘sib-unmagan, go‘dak taxlit bo‘lib qolaveradi. Bunda bola psixikasida nevrozga o‘xshash holatlardan o‘z kuchiga ishonmaslik, qo‘rqoqlik, injiqlik, erkalik, qiziqishning pastligi va boshqalar kuzatiladi.
92.	Pedagogik qarovsiz bolalar	Педагогически забытые дети	Pedagogical neglected of the children	Psixikasi normal bo‘lib, ular noto‘g‘ri tarbiyalanganligi natijasida ulgurmovchi o‘quvchilar qatoriga o‘tib qoladilar. Xolbuki, ruhan sust rivojlangan bolalarda shaxsiyatning har tomonlama noto‘g‘ri rivojlanishi markaziy nerv sistemasidagi yengil darajadagi organik jarohatlanish bilan bog‘liq.
Serebrastenik 93. holatlar		Bular ham tez-tez uchrab turadi. Markaziy nerv sistemasi tez charchaydi, neyrodinamik o‘zgarishlar kuzatiladi. Natijada aqliy qobiliyati susayib, xotira Цереброастенич Cerebrastenic pasayadi, diqqati tarqoq bo‘lib qoladi, еское состояние states tezta’sirlanish, qiz bolalarda yig‘loqilik, o‘g‘il bolalarda haddan tashqari qo‘zg‘aluvchanlik kuzatiladi, bola ish qobiliyati past, arzimagan narsaga tez charchaydigan bo‘lib qoladi.
94.	Eslab qolish	Запомнить	Remember	Idrok qilingan materiallarni, narsa va hodisalarni ongimizda qoldirishdan iborat xotira jarayoni.
95.	Ixtiyoriy xotira	Произвольная память	Movemantal memory	Turli harakatlarni, ularning bajarilish tartibi, tezligi, sur’ati, izchilligi va boshqa sifatlarini esda qoldirish, mustahkamlash hamda esga tushirishdan iborat turi. Harakatni esga tushirish shu harakatni bevosita bajarish yoki tasavvur qilish orqali sodir bo‘ladi. Harakat

				xotirasi mehnat, o‘quv, maishiy xizmat ishlari, sport va boshqa turdagi malakalarning tarkib topishi hamda bajarilishida muhim ahamiyatga egadir.
96.	Ixtiyorsiz xotira	Непроизвольная память	Optionalmem ory	Idrok qilingan narsa va hodisalarni, ularning ayrim belgilari va xususiyatlarini, ular haqidagi fikr hamda tushunchalarni oldindan aniq maqsad qo‘ymagan holda esda qoldirishdan iborat xotira jarayoni.
97.	Bilish faoliyati	Умственная деятельность	Learning activity	Tafakkur-bu o‘z mahsuloti bilan voqelikni umumlashtirib, bu vosita aks ettirishni xarakterlaydigan, umumlashtirish darajasi va foydalanadigan vositalariga hamda o‘sha umumlashmalar yangiligiga bog‘liq ravishda turlarga ajratishdan iborat jarayon
98.	Analiz	Анализ	Analysis	Analiz shunday bir tafakkur operatsiyasidirki, uning yordami bilan biz narsa va hodisalarni fikran yoki amaliy xususiyatlarini taxlil qilamiz. Allomalarning aytishicha, maymunning yong‘oqni chaqishining o‘ziyoq boshlang‘ich oddiy analizdir.
99.	Sintez	Синтез	Synthesis	Sintez-shunday bir tafakkur operatsiyasidirki, biz narsa va hodisalarning analizda bo‘lingan, ajratilgan ayrim qismlarini, bo‘laklarini sintez yordami bilan fikran yoki amaliy ravishda birlashtirib, butun holiga keltiramiz.
100 .	Ko‘rgazmali harakatli tafakkur	Образнодвигательный разум	Exhibition attempt	Bola tug‘ilishidan tortib, to uning bog‘cha yoshigacha davrni amaliy faoliyatda ko‘rgazmali-harakatli tafakkur o‘sishining asosiy pallasi deb atash mumkin. Mazkur yoshdagi inson zoti ana shu amaliy faoliyat qobig‘ida aqliy harakatlarni amalga oshiradi, amaliy bilimlarni o‘zlash-tiradi, natijada ko‘rgazmali-harakatli tafakkur o‘sa boradi. Ushbu yoshdagi kichkintoylar o‘zlari o‘ynayotgan narsalar, o‘yinchoqlarni qo‘llari bilan bevosita ushlab ko‘rish orqali ular bilan tanishadilar, shuning bilan birga ularni idrok qilishga intiladilar. Idrok qilgan predmetlar va o‘yinchoqlarni o‘zaro solishtiradilar, qismlarga ajratadilar, analiz va sintez qiladilar, bo‘laklarga ajratilganlarni yaxlit holga keltirib
				birlashtiradilar. Kattalar tushuntirishiga ishonch hosil qilmasdan, ayni chog‘da ularni-ob’yektlarni sindirib yoki buzib bo‘lsa ham ularning ichki tuzilishi bilan tanishish ishtiyoqi (mayli) kuchli bo‘ladi. Shu boisdan amaliy xarakterdagi muammolarni hal qilishda ko‘pincha «buzib-tuzatish» yo‘li bilan harakat qiladilar. Ko‘rgazmali-harakatli tafakkur bog‘cha yoshiga yetgandan so‘ng bolalarda o‘z qiymatini yo‘qota boshlaydi.

Download 2,44 Mb.

1 ... 132 133 134 135 136 137 138 139 ... 152

Download 2,44 Mb.

Bosh sahifa
Aloqalar

Pedagogika instituti

Download 2,44 Mb.