|
“PEDAGOGS”
international research journal ISSNBog'liq 49-54 (1) 1-2, O`quv amaliyoti Hisoboti, TDA kompleks, 2-Laboratoriya, Лаб №3 Стабилитрон, 1-amaliy, 5-tema, 5-tema, Titullar (2), 1, Tungi lampa, Simsiz tarmoq fanidan 1-2-3-4-5-6-7-8-9-10-11-12-13-14-15 Labara, цифровые сотовые системы, 2-Amaliy ish“PEDAGOGS”
international research journal ISSN:
2181-4027
_SJIF:
4.995
www.pedagoglar.uz
Volume-21, Issue-1, November - 2022
51
otgan, hech kim Amerika maktablarida turli xildagi standartlashtirilgan test bo’yicha
sinovdan o’tmasdan, boshqacha yo’l bilan bilim olishni davom ettira olmaydi, ishga
joylashish, keyinchalik esa yuqori lavozimga ko’tarilish yoki malaka oshirish test bilan
chambarchas bog’lanib ketganligi alohida qayd qilindi. Tadqiqotda amerikaliklarni
testlarga bu qadar moyilliklarining uchta sabablari keltirildi:
a)
inson omilidan imkon boricha samarali tarzda xizmat manfaatlari nuqtai
nazaridan foydalanish;
b) ijtimoiy kelib chiqishidan qat`iy nazar iste`dodlarni taqdirlashga intilish;
v) amerikaliklarni milliy ta`lim standartlarni joriy etish uchun intilishlari.
Inson erishgan yutuqlarni xolisona baholash uchun testlashtirishdan ommaviy
suratda foydalanish, iqtisodiy rivojlangan mamlakatlarda test sanoati va testlar
bozorini vujudga keltirdi. AQSHda to’rt yuzdan ortiq markaz o’zaro raqobat ostida
turli-tuman testlarni ishlab chiqmoqdalar. SHuningdek, testlarni tuzish va ularni
qo’llash bo’yicha yaxshi mutaxassisliklar yuqori darajada qadr topganlar. 1992 yilda
ular AQSHdagi eng nufuzli 20 ta faoliyat yo’nalishlari ro’yxatida 8-o’rinni
egallaganlar. O’ta qadrlanadigan tizimlar bo’yicha tahlil, marketing, sog’liqni saqlash,
ekologiya, oziq-ovqat maxsulotlarini taqsimlash va komp’yuter texnologiyasi
ixtisosliklari esa, tegishli tarzda 15-20-o’rinlarga joylashtirilgan. Sobiq Ittifoq
davrida testlarga asoslangan fan pedalogiya deb yuritildi va testlardan foydalanishning
dastlabki davrida jiddiy xatoliklarga hamda buzilishlarga yo’l qo’yildi. 1936 yildagi
VKP(b) MKning «Xalq maorif komissarligi tizimidagi pedagogik buzilishlar
to’g’risida»gi qarorida testlar «burjua» pedagogikasiga xos deb hisoblandi. Bu qaror
fanni mafkuraviylashtirishga va uni majburan siyosiylashtirishga qaratilgan bo’lib,
unda jahon psixologiyasi va pedagogikasi tajribasidan foydalanish inkor qilingan
edi. Bu qarorga binoan, 1936 yildan testshunoslik bo’yicha ilmiy tadqiqotlar davlat
miqyosida to’xtatildi.
Pedalogiyaning «idealistik va mexanistik» ko’rsatmalari, ularni «ilmiy
asoslanmagan» «test»larga berilib ketganligi qoralandi. Pedalogiyani soxta fan
sifatida qoralash jarayonida sovet pedagoglari va psixologlarining talabalar bilim-
ko’nikmalarini baholashga qaratilgan ijobiy yutuqlari ham inkor etildi. SHuning
uchun test sinovlari muammosi pedagogika va psixologiyaga oid adabiyotlarda uzoq
vaqt aks ettirilmadi. Yuqorida ta`kidlaganidek, mustaqil O’zbekistonda MDH
davlatlari ichida birinchi bo’lib, 1993 yildan testshunoslikdan foydalanishga keng yo’l
ochib berildi. Pedagogik testlar keng miqyosda, dastlab o’rta ma`lumot yakunida, oliy
o’quv yurtiga kiruvchilarni qabul qilishda qo’llanila boshlandi. Pedagogik testlarning
|
| |
