IZLANISHMETODOLOGIYASIVAADABIYOTLARTAHLILI
Badiiy matndagi tegishli ism, badiiy nutq qabag ’ishlangan tadqiqotlarda
matndagi o’ziga xos ismlarning ulkan ekspressiv imkoniyatlari va konstruktiv roli
mavjud. Antroponimlarning va toponimlarning adabiy asar qahramonlarining
obrazlarini yaratishda, uning asosiy va motivlarini joylashtirishda, badiiy vaqt va
makonni shakllantirishda ishtirok etadi, nafaqat mazmun faktik, balki subtekst
“PEDAGOGS”
international research journal ISSN:
2181-4027
_SJIF:
4.995
www.pedagoglar.uz
Volume-8, Issue-4, April - 2022
291
ma’lumotlarini ham beradi. Matnning g’oyaviy-estetik mazmunini ochish,
ko’pincha uning yashirin ma’nolarini ochish.“Adabiy matnga semantic jihatdan
yetarli bo’lmagan holda kirib kelgan to’g’ri nom undan semantic jihatdan boyitilgan
holda chiqadi va ma’lum assotsiativ ma’nolar majmuasini qo’zg’atuvchi signal
vazifasini bajaradi”.
Birinchidan, to’g’ri ism fe’l-atvorning ijtimoiy mavqeini, millatini ko’rsatadi
va ma’lum bir tarixiy va madaniy holatga ega; ikkinchidan,muallif modalligi har
doim qahramonning u yoki bu nomini tanlashda, uning etimologiyasini hisobga
olishda namoyon bo’ladi. To’g’ri nomlar ularnin go’zaro ta’sirida matnning
onomastik makonini tashkil qiladi, ularni tahlil qilish dinamikasidagi asarning turli
personajlari o’rtasida mavjud bo’lgan bog’lanish va munosabatlarni ochib berishga,
uning badiiy olami xususiyatlarini ochib berishga imkon beradi semantic jihatdan
murakkab bo’lgan o’ziga xos nom badiiy matnning nafaqat izchilligini, balki
semantic ko’p o’lchovliligini yaratishda ham ishtirok etadi. Bu muallifning niyatini
amalga oshirishning eng muhim vositalaridan biri bo’lib xizmat qiladi va katta
miqdordagi ma’lumotni jamlaydi. Asarda keltirilgan har bir ism allaqachon belgi
bo’lib, faqat u qodir bo’lgan barcha ranglar bilan o’ynaydi. Qahramonning nomi
adabiy matnning asosiy birliklaridan biri, eng muhim belgi vazifasini bajaradi, u
sarlavha pozitsiyasini egallagan va shu bilan o’quvchi e’tiborini u chaqirgan
qahramonga jalb qilganda, ayniqsa, uni asarning badiiy olamida ajratib turadigan
holatlarda yaqqol namoyon bo’ladi.
NATIJALAR
Antroponomika- “antropo” yunoncha “onyma”- nom, onomastikaning kishi
ismlari va ularning kelib chiqishi, tarqalishi va shunga o’xshash narsalarni
o’rganuvchi qism.
Mazkur maqolada jami 6ta antroponimlarni leksikologik, etimologik, asarda
tutgan o’rni, xarakteri va o’zbek tiliga ularni tarjima qilish masalalari hamda tarjima
jarayonida
tug’iladigan
muammolarga
yechimlar
taklif
etilgan.
Bularquyidagiantroponimlardir:
|
