|
“PEDAGOGS”
international research journal ISSN
Pdf ko'rish
|
| bet | 86/275 | | Sana | 13.05.2024 | | Hajmi | 30,71 Mb. | | #228485 |
Bog'liq 20-5-PB“PEDAGOGS”
international research journal ISSN:
2181-4027
_SJIF:
4.995
www.pedagoglar.uz
Volume-8, Issue-4, April - 2022
97
ulug'vor monumental asarlar, rang-barang dekorativ bezaklarni yaratishga imkon
beradi. Toshlar, smalt va boshqalar odatda sement yoki ko'proq viskoz mastikada
mustahkamlanadi. Mozaika yigʻishning 2 xil usuli farqlanadi: naqsh (tasvir)
mustaxkamlovchi modda (ohak, sement, mum va boshqalar) surtilib bezatilayotgan
yuzaga mayda boʻlaklardan toʻgʻridan-toʻgʻri terib hosil qilinadi; teskari terishda
rasmli qogʻoz yoki matoga boʻlaklar oʻng tomoni bilan yopishtiriladi, soʻng teskari
tomoniga mustahkamlovchi modda surtilib, bezatilayotgan yuza (devor yoki shift)
ga biriktiriladi .
Mozaikaning tarixi miloddan avvalgi 4-ming yillikning 2-yarmiga toʻgʻri
keladi, yaʼni Mesopotamiyaning Shumer shaharlari saroylari va ibodatxonalari
qurilishi boshlangan vaqtga toʻgʻri keladi. Yog'och devorlarning qoplamasi sifatida
mozaika uzunligi 8-10 sm va diametri 1,8 sm bo'lgan pishirilgan loy tayoqchalardan
("keramika mixlari") yasalgan. Urdagi qirol saroyining ustunli zali (miloddan
avvalgi IV ming yillikning 2-yarmi) xarobalaridagi pinli mozaika qoldiqlari 1912
yilda nemis arxeologik ekspeditsiyasi tomonidan topilgan. Antik davrda opus sektil
mozaika texnikasi deb atalgan, keyinchalik Florentsiya mozaikasiga aylangan inley
texnikasining dastlabki namunasi shartli ravishda "Urdan standart" (miloddan
avvalgi 2600-2400 yillar) deb nomlangan artefakt hisoblanishi mumkin.
Mozaika san'atining gullagan davri Vizantiya imperiyasi davri hisoblanadi.
Suriya va Vizantiyada shishasozlikning rivojlanishi smaltdan yasalgan, metall
oksidlari va noaniq (shaffof) oynalar bilan bo'yalgan mozaika san'atining
takomillashishiga yordam berdi. Vizantiya mozaikalari kichik o'lchamdagi
tesseralar (shisha kublar) yordamida tozalanadi. Simob, temir oksidi, rux va misning
turli nisbatdagi aralashmalari oynaga turli xil soyalar berdi. Qalay shaffoflikni berdi
va shuning uchun aks ettirish va ranglarning to'yinganligini oshirdi. Ilk xristian
cherkovlarining yarim qorong'i interyerlarida freskalarning yorqinligi etarli emas edi
va devor rasmlari asta-sekin mozaikaga o'tdi. Ko'zdan kechirishni kuchaytirish
uchun Vizantiyaliklar teskari tarafdagi shaffof oyna tesseralari ostiga oltin folga
qo'yish g'oyasini ilgari surdilar. Mashhur "oltin tayanchli" Vizantiya mozaikalari
|
| |
