|
Qoraqalpog‘iston Respublikasi va viloyatlar Yer fondi, ming gaQoraqalpog‘iston Respublikasi va viloyatlar Yer fondi, ming ga.
(1.01.1993 y.)
Qoraqalpog‘iston
va viloyatlar
Umumiy
maydoni
Shu jumladan
Hayda-
ladigan
yerlar
Shundan
sug‘ori-
ladigan
Ko‘p
yillik
daraxtlar
Bo‘z
yerlar
Yaylov va
pichanzorlar
Q/x
foyda-
lani-
ladigan
yerlar
Qoraqalpog‘iston 16099,2
428,5
425,5
12,3
4,1
4900,3
5345,6
Andijon
425,0
204,9
204,9
30,7
2,6
22,6
260,8
Buxoro
4193,7
198,1
198,1
26,1
5,1
2858,6
3087,9
Jizzax
2044,1
452,0
246,8
21,3
5,4
811,3
1290,0
Qashqadaryo
2857,5
664,9
411,4
36,2
24,4
1532,3
2257,8
Navoiy
10937,4
111,1
90,7
9,9
6,8
10007,2
10135,0
Namangan
695,0
197,7
197,7
38,8
-
143,1
379,6
Samarqand
1677,4
447,2
265,4
57,0
4,2
812,3
1320,7
Surxondaryo
2059,9
290,8
259,3
34,3
1,9
917,7
1244,7
Sirdaryo
515,7
287,6
262,3
12,8
5,4
74,9
380,7
Toshkent
1610,6
336,7
296,3
48,5
11,4
479,9
876,5
Farg‘ona
799,2
258,6
258,6
36,9
-
75,2
370,7
Xorazm
883,0
212,1
212,1
14,8
1,2
343,5
571,6
Jami:
44797,7
4090,2
3329,1
380,0
72,5
22978,9
27521,6
Yer turlaridan biri kuchli darajada sho‘rlangan yer zahiralari bo‘lib, ularning
katta qismi qiyin melioratsiyalanuvchi guruhga kiradi.
16
Sho‘r tuproqlarning genezisiga va o‘zlashtirish, sug‘orish, sho‘r yuvish
qoidalariga e’tiborni susaytirish albatta bunday yerlarning unumdorligiga salbiy ta’sir
ko‘rsatadi.
Yerlarga individual e’tibor berilmaslik avvallari sho‘r bo‘lmagan yerlarni sho‘r
yerlar qatoriga ham o‘tishiga sabab bo‘ladi. Sug‘oriladigan yerlar bo‘z tuproqlar,
bo‘z-o‘tloqi, o‘tloqi, o‘tloqi saz, taqir-o‘tloqi, bo‘z-qo‘ng‘ir, qumli cho‘l
tuproqlaridan iborat bo‘lib, bu tuproqlar klassik tuproqshunoslik nuqtai nazardan
qora, kashtan va boshqa yuqori darajada gumusga ega bo‘lgan tuproqlarga nisbatan
potentsial unumdorlik darajasiga ko‘ra past turadi.
Gumus miqdori bularning, ya’ni voha tuproqlarining haydov qatlamlarida 0,8-
1,2%, (2%).
Modomiki, bu tuproqlar sug‘oriladigan maydonning asosiy qismini tashkil
qilib, qishloq xo‘jaligi mahsulotini 95% ni berar ekan bular alohida e’tiborga molik.
Shu bois bularni genezisi, unumdorligi va boshqa xossa va xususiyatlari hamma vaqt
olimlar diqqat markazida turgan.
O‘zbekistonning sug‘oriladigan yerlaridagi tuproqlar B.V.Gorbunov va
N.V.Kimberg (1975) lar tomonidan quyidagicha tasniflangan.
1. Sahro mintaqasining o‘tloqi - voha tuproqlari.
2. Sahro mintaqasining botqoq - voha tuproqlari.
3. Taqir - voha tuproqlari.
4. Bo‘z tuproqlar kamarining o‘tloqi - voha tuproqlari.
5. Bo‘z tuproqlar kamarining botqoq - voha tuproqlari.
6. Bo‘z - voha tuproqlari.
Shunday qilib keyinchalik bu tasnif to‘ldirildi va unda 6 ta tuproq tipi ajratilgan
bo‘lib, 28 ta tipchani qamrab oladi.
|
| |
