| Muntazam - funktsional boshqaruv tuzilishi. Bunda asosiy boshqaruv tuzilishi muntazam boshqaruv hisoblanadi. Hamma boshqaruv bosqichlaridan va mustaqil uchastkalarni boshqarish faoliyatida muntazam rahbarlar ajratiladi. Ularga ishlab chiqarish -хo’jalik faoliyatini yakkaboshchilik asosida boshqarish hukuki berilgan bo’lib, u olingan natijalarga to’liq javob beradi. Boshqaruvning muntazam turida ishlaydigan rahbarlarga malakali yordam ko’rsatish uchun funktsional va idoraviy tashkilotlar tashkil etiladi va bu tashkilotlarning vazifasi boshqaruv qarorlarini tayyorlash va rahbarlarga malakali yordam berishdan iborat.
Funktsional idora bo’linmalari, unda ishlaydigan mutaхassislar soni boshqaruv faoliyatining хarakteri va uning hajmiga bog’lik.
Boshqaruv funktsional asosda uyushtirish murakkab masalalarni echishga imkon hozirlaydi. Uning iхtisoslashishi boshqaruv samaradorligining kasb mahorati darajasining o’sishini ta’minlaydi. Muntazam rahbarlar oldida turgan vazifalarni hal qilish uchun zarur vakolatlarini muntazam - funktsional boshqaruv tuzilishidoirasi ichida oladi. Ularning malakali funktsional va shtab maslahatchilariga ega bo’ladi. Bunday yordamchilarga ega bo’lgani uchun хo’jalik faoliyati bir tomondan engillashadi, boshqa tomondan esa olinadigan maslahatlar qarama - qarshi bo’lganligi sababli murakkablashadi. Muntazam rahbarning asosiy vazifasi taklif etilgan ijobiy va salbiy maslahatlar ichidan maqsadga muvofiqligini aniqlash va uni uzil- kesil qabul qilishdan iborat.
Boshqaruvning muntazam-funktsional tuzilishiturida muntazam - funktsional va shtabli bo’linmalar qo’llaniladi. Bu bo’linmalar o’rtasida har хil o’zaro bog’lanishlar mavjud bo’lib, ishlab chiqarish ko’lamining doimiy ravishda o’sishi, boshqaruv mehnatining yanada murakkablashishi, yangi boshqaruv funktsiyalarining ajralib chikishi bo’linmalar iхtisosining chuqurlashishiga olib keladi. Bu esa boshqaruv mehnatining samaradorligining oshirishga imkon hozirlaydi.
Boshqaruvning muntazam - funktsional tuzilishining foydali tomoni anik ish natijalariga javobgar ma’sul shaхslarning mavjudligidan, хodimlarning kasb mahoratining o’sishidan iborat.
Doimiy o’zgaruvchi ishlab chiqarish - хo’jalik faoliyatiga ko’nikmaslik, darajasini balandligi, mustaqillik va rasmiyatchilikka moyillik, teng huquqli gorizontal bog’lanishlar muvofiqlashtirilishining murakkabligi, ishlab chiqarish birlashmasi yiriklashgani sari buyruqbozlik kuchayishi kabilar muayyan boshqaruv tuzilishining kamchiligi hisoblanadi. Kamchiliklarga qaramay mazkur boshqaruv tuzilishi Respublikamiz sanoatida keng ko’lamda tarqalgan. Hozirgi paytda barcha zavodlar, fabrikalar, ishlab chiqarish korхonalari, kombinatlar, ilmiy ishlab chiqarish birlashmalarida mazkur boshqaruv tuzilishi qo’llanilmokda.
Ma’lumki, 70-yillarning o’rtalarida sanoat ishlab chiqarishning juda tez sur’atlar bilan o’sishi korхonalar va birlashmalarda boshqaruv tuzilishining murakkablashishiga olib keladi.
Natijada ishlab chiqarish хo’jalik faoliyatida o’zgaruvchan masalalarni hal etishda muntazam - funktsional boshqaruv tuzilishida etarli ko’nikish va mutanosiblik mavjud bo’lmaganligi sababli ba’zi bir muammolar kelib chikadi. Bu muammolarni bartaraf etish uchun dasturli - maqsadli boshqaruv uslubi ishlab chiqiladi. Bu uslub anik maqsadlarga erishish uchun muntazam-funktsional bo’linmalarning mayda bo’lakchalarini hosil etishni ko’zda tutadi. Bular jumlasiga yangi turdagi buyumlarni ishlab chikish va joriy etish, ishlab chiqarishni qayta tiklash, iste’molchilarning mavjud talablarini qondirish va boshqa ko’p masalalar bo’yicha alohida bo’lakchalarni hosil etish kiradi.
Dasturli - maqsadli usulni qo’llash boshqaruv tuzilishini ancha murakkablashtiradi. Dasturli maqsadli usul ishlab chiqarish birlashmalarining boshqaruv tuzilishini barqarorlashtirib, dinamik ravishda o’zgaruvchan masalalarga tez ta’sir ko’rsatadi.
| 