166
Abdullayev A., Nazirova Z. IT-Loyihalarni boshqarish tizimi tarkibiy qismlarining
xususiyatlari
IT-LOYIHALARNI BOSHQARISH TIZIMI TARKIBIY QISMLARINING XUSUSIYATLARI
Abdullayev A
.
AndMI “Axborot texnologiyalari” kafedrasi proffessori, iqtisodiyot fanlari doktori.
Nazirova Z.
Andijon davlat unversiteti Kompyuter ilmlari va dasturlash texnologiyalari yo‘nalishi 1-
bosqich magistranti
Annotatsiya:
Ushbu maqolada IT loyihalarning amalga oshirishda kerak bo‘ladigan
tarqibiy qisimlari haqida ma’lumot berilgan bo‘lib. Korxonada loyihalarni boshqarishdan
foydalanish bir qator salbiy omillardan oldini olishga va undan foydalanishning ijobiy
ta'sirini oshirishga samaradorlikni oshirish, investitsiya muhitini yaxshilash,
innovatsiyalarni ta'minlash, modernizatsiya qilish imkon beradi.
Kalit so‘zlar:
IT loyiha, korxona, Loyihalar boshqaruvi, Loyihalar boshqaruvi, Portfel,
Dastur, Loyiha.
Bugungi biznes muhitida kompaniya raqobatbardosh va oson moslasha oladigan bo‘lishi
kerak. Har yili firma va tashkilotlarning yashash ritmi oshib bormoqda. Bu ularni tez-tez va
tez konvertatsiya qilishga majbur qiladi. Transformatsiyaning muvaffaqiyati to‘g‘ri va
professional loyiha faoliyatiga bog‘liq. Insoniyat qadim zamonlardayoq buyuk loyihalarni
yarata boshlagan: Misrdagi piramidalar, Osiyodagi Buyuk Xitoy devori va oʻzining
ulugʻvorligi va ulugʻvorligi bilan hayratga soladigan boshqa tarix obʼyektlari. Bu barcha
loyihalarning boshida zamonaviy dunyoda loyiha menejerlari deb ataladigan zukko va
iqtidorli rahbarlar turgan. Ushbu faoliyat sohasida insoniyat tomonidan to‘plangan bilimlar
inson faoliyatining har qanday sohasida qo‘llanilishi mumkin bo‘lgan boshqaruv qoidalari
va tamoyillari to‘plamiga qisqartiriladi. Ushbu bilimlarning ahamiyati uning amalda turli
mamlakatlar tomonidan sinovdan o‘tganligi va qo‘llanilganligi bilan asoslanadi.[5]
Korxonada loyihalarni boshqarishdan foydalanish bir qator salbiy omillardan (tayyor
mahsulotni yaratish uchun xarajatlar va vaqtni oshirish) oldini olishga va undan
foydalanishning ijobiy ta'sirini oshirishga (samaradorlikni oshirish, investitsiya muhitini
yaxshilash, innovatsiyalarni ta'minlash, modernizatsiya qilish) imkon beradi. Zamonaviy
dunyoda loyihalarni boshqarish nafaqat alohida korxonada, balki davlatning butun
ijtimoiy-iqtisodiy tizimi uchun yangi xizmatlar va mahsulotlarni yaratishni boshqarishning
eng kuchli vositalaridan biriga aylandi. Shuni ham aytish mumkinki, hozirgi vaqtda biron
bir kompaniya (davlat yoki tijorat) loyihani boshqarish usullari va vositalarini qo‘llash
amaliyotisiz qila olmaydi.
Loyihani boshqarish uning tarkibiy qismlariga bo‘linishni o‘z ichiga oladi, chunki har
qanday loyiha jismoniy va intellektual jihatdan bir kishi tomonidan ishlab chiqilishi va
amalga oshirilishi mumkin emas. Loyihaning tuzilishi uning murakkablik darajasiga bog‘liq.
Loyihani boshqarish dasturlarni boshqarish, portfelni boshqarish va loyihalarni
boshqarish idorasi orqali amalga oshiriladi. Loyihani boshqarishning tarkibiy
bo‘linmalariga bo‘linish shakli 1-jadvalda ko‘rsatilgan.
