417
qiymatdagi aromatik uglevodorodli xomashyolarni bevosita qayta ishlash uchun
mos emas, chunki, agarda uglevodorod aralashmasi 75–80%dan ko‗p
aromatiklardan tashkil topganda, Solvent fazasining aralashmadan ajralishi sodir
bo‗lmaydi.
Aksincha, aromatiklarning juda kam miqdorida J-J tizimlarida
Solvent sirkulyatsiyasi darajasi, bunday tizimning samarali bo‗lib qolishi uchun
ko‗plik qiladi. GT-BTX texnologiyasidafazalarning ajralishi sodir bo‗lmaydi, va
xomashyoda aromatiklar konsentratsiyasining istalgan diapazonida jarayonni
samarali olib borish mumkin.
10.7-rasmda qaralayotgan ikkita texnologiyalardan har biri foydalanish
xarajatlar nuqtai nazaridan boshqa texnologiyalar
oldida ustunlikka ega
bo‗luvchi sohalari ko‗rsatilgan.
Osonlikcha ko‗rish mumkinki, energiya xarajatlariga ko‗ra J-J ekstraksiya
jarayonlari GT-BTX jarayonlariga nisbatan faqatgina xomashyoning juda
noan‘anaviy tarkibi bilan juda cheklangan diapazonlar sharoitida ancha
samarali.10.6 - jadvalda odatiy tarkibli riformatni qayta ishlashda GT-BTX
texnologiyasining J-J ekstraksiyasi odatiy jarayoniga
umumiy taqqoslanishi
keltirilgan.
10.6-jadval.
GT-BTX texnologiyasining J- J ekstraksiya texnologiyasi bilan taqqoslanishi.
Ko‗rsatgich
GT-BTX
Ekstraksiya J-J
Asosiy operatsiyalar soni
2
4
Kapital xarajatlar
Asosiy
Asosiy plyus 30-40%
Aromatiklarni
tutish
samaradorligi
99,9%
<98%
Aromatiklar
tozaligi
darajasi
99,9%
<99,9%
Energiya iste‘moli
Asosiy
Asosiy plyus 20-30%
Xomashyo
tarkibiga
nisbatan
moslashuvchanlik
C
5
-
.
C
9
C
6
.
- C
7(8)
Jarayonni boshqarish
Oddiy, to‗g‗ridan-to‗g‗ri
Birnechta retsikllar
Solvent
zaxirasi
Asosiy
Asosiy + 60%
Qurilma
tagidagi
maydonlar hajmi
Asosiy
Asosiy + 50%
418
J-J ekstraksiya tizimi bilan taqqoslanganda ekstraksiya distillyatsiyaning
boshqa tizimlari ham GT-BTX texnologiyasi bilan bir xil afzalliklarga ega.
Biroq, 10.7 jadvalda keltirilgan an‘anaviy Solventlardan foydalanuvchi tizimlar
GT-BTX texnologilaridan quyidagi quyidagi ko‗rsatgichlari pastroqdir:
•
Solvent ajratuvchanligining pastligi. Ajratish bosqichlarining ko‗p soni,
Solvent sirkulyatsiyasi
darajasining yuqoriligi, mahsulotning past darajada
tozaligi yoki mahsulotni tutishning past samaradorligi, xomashyo qaynash
haroratining cheklangan diapazoni va qurilmaning
katta hajmi - bu omilning
natijalaridir.
•
Solventning ikkilamchi xossalari. Ekstraksiya distillyatsiya jarayonlarida
qo‗llaniladigan boshqa Solventlar Tekstiv-100 ga nisbatan ancha past qaynash
haroratiga ega bo‗lib, bu Solventni mahsulot oqimidan ajratishni
qiyinlashtiradi. Tekstiv-100 ning zichligi an‘anaviy Solventlar zichligidan 10
%ga ortiq, shuning uchun GT-BTX jarayoni bo‗yicha
ishlovchi, Solventni
yuklash hajmini va qurilmaning hajmini mos ravishda kamaytirilganda,
Solventning berilgan massa sarfida uning hajmiy sarfi kamroq bo‗ladi.
•
Ba‘zi bir boshqa ED texnologiyalarida komponentlari asosiy azotni o‗z
ichiga olgan Solventlar qo‗llaniladi. Hattoki juda kam konsentratsiyadagi
asosiy azot ham ekstraksiya distallyatsiya qurilmasidan
keyin joylashgan
ko‗plab qayta ishlash qurilmalarida katalizatorlar uchun katalitik zaxar
hisoblanadi. Tekstiv-100 Solventi bu keraksiz birikmalarga umuman ega emas
