616
Transport
ifloslantiruvchilarining
atmosferaga
chiqarilayotgan
miqdori
avtomobil parki soni va tuzilishiga, avtomobillar va dvigatellarning texnik
holatiga, dvigatel holatiga va ishlatiladigan yoqilg‗i turiga, shuningdek uning
ekspluatatsiya sharoitlariga bog‗liq.
Quyida turli xildagi dvigatellar uchun
asosiy zaxarli komponentlar
chiqarilishining nisbiy solishtirma ko‗rsatgichlari keltirilgan:
Agarda bitta yuk avtomobili yiliga o‗rtacha 3 t zararli moddalarni
chiqarishini hisobga olinsa, hisoblash qiyin emaski,
har bir yilda avtomobil
ifloslantiruvchilarining atmosferaga chiqishi 2,5 mlrd tonnadan ko‗proqni
tashkil etadi va avtomobil transportining tabiatni ifloslantirishdagi asosiy manba
sifatidagi roli uzluksiz oshib boradi.
Hozirgi kunda avtomobil transportining atrof muhitni ifloslantirishdagi
ulushi bir qator shaharlarda 30 - 40%, katta shaharlarda – 60 % gacha,
dunyoning katta shaharlarida esa uglerod oksidi bo‗yicha 90 % ni tashkil etadi.
Ular ham transport ifloslantiruvchilari kabi tarkibdan, shuningdek, ko‗mir,
zol, va h.k. zarralardan tashkil topadi. Bu ifloslantiruvchi moddalarning tabiati
yoqilg‗i turiga, yonish turiga, ish rejimi va likopchalar rostlanishiga bog‗liq
holda o‗zgarib turadi. IES ning barcha atmosfera ifloslantiruvchilari ichidan eng
xavflilari o‗simlik olamiga kuchli zarar keltiruvchi va qurilma va inshootlarning
korroziyasini keltirib chiqaruvchi oltingugurt va azot oksidlaridir.
IES larning
gazda, mazutda va ko‗mirda bir hil quvvatda ishlaganida chiqariladigan
oltingugurt miqdori 1 : 4,5 : 11,5 nisbatda bo‗ladi. IES uchun eng ekologik toza
yoqilg‗i bu tabiiy gazdir.
Tabiatga uglerod, azot va oltingugurt oksidlaridan kam bo‗lmagan zararni
IES larning issiqxona effekti deb nomlanuvchi ta‘sirni keltirib chiqaruvchi
