Biometrik autentifikatsiyalashning daktiloskonik tizimi

Biometrik tizimlarning aksariyati identifikatsiyalash parametri sifatida barmoq izlaridan 
foydalanadi (autentifikatsiyaning daktiloskopik tizimi). Bunday tizimlar sodda va qulay, 
autentifikatsiyalashning yuqori ishonchliligiga ega. Bunday tizimlarning keng 
tarqalishiga asosiy sabab barmoq izlari bo‘yicha katta ma’lumotlar ba’zasining 
mavjudligidir. Bunday tizimlardan dunyoda asosan politsiya, turli davlat va ba’zi bank 
tashkilotlari foydalanadi.
Autentifikatsiyaning daktiloskopik tizimi quyidagicha ishlaydi. Avval foydalanuvchi 
ro‘yxatga olinadi. Odatda, skanerda barmoqning turli xolatlarida skanerlashning bir 
necha varianti amalga oshiriladi. Tabiiyki, namunalar bir–biridan biroz farqlanadi va 
qandaydir umumlashtirilgan namuna,
«pasport» shakllantirilishi talab etiladi. Natijalar autentifikatsiyaning ma’lumotlar 
bazasida xotirlanadi. Autentifikatsiyalashda skanerlangan barmoq izi ma’lumotlar 
bazasidagi «pasportlar» bilan taqqoslanadi.
Barmoq izlarining skanerlari. Barmoq izlarini skanerlovchi an’anaviy qurilmalarda 
asosiy element sifatida barmoqning xarakterli rasmini yozuvchi kichkina optik kamera 
ishlatiladi. Ammo, daktiloskopik qurilmalarni ishlab chiqaruvchilarning ko‘pchiligi 
integral sxema asosidagi sensorli qurilmalarga e’tibor bermoqdalar. Bunday tendensiya 
barmoq izlariga asoslangan autentifikatsiyalashni qo‘llashning yangi sohalarini ochadi.
Bunday texnologiyalarni ishlab chiquvchi kompaniyalar barmoq izlarini olishda turli, 
xususan elektrik, elektromagnit va boshqa usullarni amalga oshiruvchi vositalardan 
foydalanadilar.
Skanerlardan biri barmoq izi tasvirini shakllantirish maqsadida teri qismlarining sig‘im 
qarshiligini o‘lchaydi. Masalan, Veridicom kompaniyasining daktiloskopik qurilmasi 
yarimo‘tkazgichli datchik yordamida sig‘im qarshiligini aniqlash orqali axborotni 
yig‘adi. Sensor ishlashining prinsipi quyidagicha: ushbu asbobga quyilgan barmoq 
kondensator plastinalarining biri vazifasini o‘taydi (2-rasm). Sensor sirtida joylashgan 
ikkinchi plastina kondensatorning 90000 sezgir plastinkali kremniy mikrosxemasidan 
iborat. Sezgir sig‘im datchiklari barmoq sirti do‘ngliklari va pastliklari orasidagi elektrik 
maydon kuchining o‘zgarishini o‘lchaydi. Natijada do‘ngliklar va pastliklargacha bo‘lgan 
masofa aniqlanib, barmoq izi tasviri olinadi.
Sensor ishlashining prinsipi 
Integral sxema asosidagi sensorli tekshirishda AuthenTec kompaniyasida 
ishlatiluvchi usul aniqlikni yana ham oshirishga imkon beradi.
Qator ishlab chiqaruvchilar biometrik tizimlarni smart-kartalar va karta–kalitlar bilan 
kombinatsiyalaydilar.
Integral sxemalar asosidagi barmoq izlari datchiklarining kichik o‘lchamlari va yuqori 
bo‘lmagan narxi ularni himoya tizimi uchun ideal interfeysga aylantiradi. Ularni kalitlar 
uchun breloklarga o‘rnatish mumkin. Natijada foydalanuvchi kompyuterdan boshlab to 
kirish yo‘li, avtomobillar va bankomatlar eshiklaridan himoyali foydalanishni 
ta’minlaydigan universal kalitga ega bo‘ladi.
Qo‘l panjasining geometrik shakli bo‘yicha autentifikatsiyalash tizimlari. Qo‘l panjasi 
shaklini o‘quvchi qurilmalar barmoqlar uzunligini, qo‘l panja qalinligi va yuzasini 

o‘lchash orqali qo‘l panjasining hajmiy tasvirini yaratadi. Masalan, Recognition Systems 
kompaniyasining mahsulotlari
90 dan ortiq o‘lchamlarni amalga oshiradi. Natijada keyingi taqqoslash uchun 9-xonali 
namuna shakllantiriladi. Bu natija qo‘l panjasini individual skanerida yoki 
markazlashtirilgan ma’lumotlar bazasida saqlanishi mumkin. Qo‘l panjasini skanerlovchi 
qurilmalar narxining yuqoriligi va o‘lchamlarining kattaligi sababli tarmoq muhitida 
kamdan-kam ishlatilsada, ular qat’iy xavfsizlik rejimiga va shiddatli trafikka ega bo‘lgan 
hisoblash muhiti (server xonalari ham bunga kiradi) uchun qulay hisoblanadi. Ularning 
aniqligi yuqori va inkor koeffitsiyenti ya’ni inkor etilgan qonuniy foydalanuvchilar foizi 
kichik.
Mavzu bo’yicha topshiriqlar 
1.Asosiy tushunchalar va turkumlanishi
2.Parollar asosida autentifikatsiyalash
3.Foydalanuvchilarni biometrik identifikatsiyalash va autentifikatsiyalash
Foydalanilagn adabiyotlar 
1. 
Sh.B.Sayfullayev. Axborot xavfsizligi
2. 2. Ziyonet.uz ta’lim portali 

Download 5,02 Mb.