Qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirishni tashkil etish bosh ilmiy-metodik markazi

18 
III-BO‘LIM 
NAZARIY 
MATERIALLAR 

19 
III. NAZARIY MATERIALLAR 
 
1-ma’ruza. “AQLLI” TA’LIM KONSEPSIYASI (2 soat) 
 
 
Reja: 
1.1.
Axborot-kommunikatsiya tizimlari va texnologiyalarining rivojlanish 
bosqichlari va muammolari. 
1.2.
Raqamli texnologiyalar. “Aqlli” ta’lim konsepsiyasining maqsad va 
vazifalari. 
1.3.
Korxona resurslarini rejalashtirish (ERP). Mijozlar bilan o‘zaro 
munosabatlarni boshqarish (CRM). Biznes samaradorligini boshqarish (BPM). 
 
Tayanch iboralar: 
Industry-4.0, IioT, ishlab chiqarish evolyusiyasi 1.0-4.0,
smart mahsulotlar, aqlli raqamli texnologiyalar, IoT tizimi, Enterprise Resource 
Planning System, ERP, mijozlar bilan о‘zaro munosabatlarni boshqarish, CRM-
tizimi, strategik CRM,
 
operatsion CRM, analitik CRM, aralash (qо‘shma) CRM, 
Business Performance Management (BPM.) 
1.1.
 
Axborot-kommunikatsiya tizimlari va texnologiyalarining rivojlanish 
bosqichlari va muammolari. 
Axborot tizimi tushunchasi bu inson faoliyatining ma’lum bir sohasida 
axborotni tо‘plash, saqlash, izlash, unga ishlov berish xamda undan foydalanish 
imkonini berishni tashkillashtirishni о‘z ichiga oladi. 
Avtomatlashtirilgan axborot tizimi (AAT) – bu axborotni tо‘plash, kiritish, 
qayta ishlash, saqlash va axborotni foydalanuvchiga yetkazib berish bosqichida
kompyuter bazasini qо‘llovchi axborot tizmidir.
Axborot tizimlarini (AT) qurish prinsiplari va arxitekturasi nisbatan doimiy 
hisoblanadi, ammo faoliyat turliligi, zamonaviy axborot texnologiyalarining 
qо‘llanilish shakllari, axborot texnologiyalarining sinflanishining usullari kо‘p 
turliligini tug‘diradi.
Axborot tizimlari masshtabi bо‘yicha yagona, guruxli, korporativ va global 
axborot tizimlariga bо‘linadi. 
Yagona axborot tizimlari avtonom kompyuterda tashkil etiladi (tarmoqdan 
foydalanilmaydi). Bunday tizimlar umumiy axborot fondi bilan bog‘langan bir 
qancha sodda dasturlardan iborat bо‘lib, bir vaqtning о‘zida faqat bitta 
foydalanuvchi foydalanishiga mо‘ljallangan. Bunday tizimlar lokal ma’lumotlarni 
boshqarish tizimlari yordamida yaratiladi. Shunday ma’lumotlar bazalariga 
misollar: Clarion, Clipper, FoxPro, Paradox, dBase i Microsoft Access. 
Guruhli axborot tizimlari axborotdan ishchi guruh a’zolari tomonidan jamoa 
bо‘lib foydalanishga asoslangan bо‘lib lokal hisoblash tarmoqlari bazasida quriladi. 

20 
Bunday tizimlarni yaratishda ishchi guruhlar uchun mо‘ljallangan ma’lumotlar 
bazalari serverlaridan foydalaniladi (SQL-serverlar). SQL-serverlarning yetarlicha 
turlari mavjud: tijorat va erkin. Bulardan eng taniqlilari Oracle, DB2, Microsoft SQL 
Server, InterBase, Sybase, Informix. 
Ma’lumotlar bazasi serveri – kompyuter tarmoq tugunidagi maxsus dasturiy 
ta’minotdir (dastur). U korporativ tarmoqdagi sо‘rovlarni qabul qilish va qayta 
ishlashga mо‘ljallangan. Aniq resursni boshqaruvchi kompyuter shu resursningt 
serveri deb ataladi. Ushbu kompyuterdan foydalanuvchi - mijozdir. 
Korporativ axborot tizimlari ishchi guruhlar uchun mо‘ljallangan axborot 
tizimlarining rivojlangan kо‘rinishi bо‘lib, yirik kompaniyalarning foydalanishiga 
yо‘naltirilgan va maydon jihatidan katta tarmoqni tashkil etishi mumkin. Ular asosan 
bir nechta sathlardan iborat iyerarxik strukturaga ega bо‘lishadi. Bunday tizimlar 
maxsus serverli mijoz-server yoki kо‘p sathli arxitekturali tizimlar toifasiga kiradi. 
Bunday tizimlarni qurishda ma’lumotlar bazalari serverlaridan foydalaniladi. 
Odatda yirik axborot tizimlarida ushbu serverlar kо‘p tarqalgan: Oracle, DB2 i 
Microsoft SQL Server. 
Global AT davlat yoki qit’a maydonini qamrab oladi. Ushbu ATga Internet
global tarmog‘i misol bо‘ladi.
Darajasi yoki faoliyat doirasiga kо‘ra – davlatlar, maydonlar (mintaqaviy), 
sohalar, birlashmalar, korxonalar yoki uyushmalar, texnologik jarayonlarga 
bо‘linadi. 
Davlat axborot tizimlari davlat menedjerlari tomonidan mamlakatning 
iqtisodiy muammolarini yechishda qaror qabul qilishga mо‘ljallangan. Ular 
kompyuter majmualari, kompyuter axborot tizimlari va iqtisodiy-matematik 
usullarini modellashtirishni qо‘llash asosida yaratiladi. 
Korxonani boshqarish axborot tizimlari (korporativ) - korxonaning ishlab 
chiqarish xо‘jalik faoliyatini boshqarishda qarorlarni qо‘llash uchun qо‘llaniladi.

Download 26,13 Mb.