|
Bioinformatika va biotibbiy optika
Pdf ko'rish
|
| bet | 558/593 | | Sana | 27.05.2024 | | Hajmi | 26,13 Mb. | | #254636 |
Bog'liq 01 YANGI O‘ZBEKISTON3.2. Bioinformatika va biotibbiy optika.
Bioinformatika
- bu biologik ma’lumotlarni tushunish uchun usullar va
dasturiy vositalarni ishlab chiqadigan fanlararo soha. Bioinformatikaning fanlararo
sohasi sifatida bioinformatika biologik ma’lumotlarni tahlil qilish va sharhlash
uchun informatika, statistika, matematika va muhandislikni birlashtiradi.
Bioinformatika о‘z metodologiyasining bir qismi sifatida kompyuter
dasturlashdan foydalanadigan biologik tadqiqotlar tо‘plami uchun atama,
shuningdek, ayniqsa genomika sohasida qayta-qayta qо‘llaniladigan maxsus tahlil
“atamalar” ga havola hisoblanadi. Bioinformatikadan keng tarqalgan foydalanish
nomzod genlar va nukleotidlarni (SNPs) aniqlashni о‘z ichiga oladi. Kо‘pincha
bunday identifikatsiya kasallikning genetik asoslarini, о‘ziga xos moslashuvlarni,
kerakli xususiyatlarni (ayniqsa, qishloq xо‘jaligi turlarida) yoki populyatsiyalar
о‘rtasidagi farqlarni yaxshiroq tushunish maqsadida amalga oshiriladi. Kamroq
rasmiy tarzda, bioinformatika nuklein kislotasi va oqsil ketma-ketligidagi tashkiliy
tamoyillarni ham tushunishga harakat qiladi.
Biomaterial
- bu tirik tizimlar bilan о‘zaro
ta’sir
qiladigan har qanday modda,
sirt yoki konstruksiY. Fan sifatida
biomateriallar
taxminan ellik yoshda.
Biyomateriallarni о‘rganish
biomateriallar fani yoki biomateriallar muhandisligi
deb ataladi. U о‘z tarixi davomida barqaror va kuchli о‘sishni boshdan kechirdi,
kо‘plab kompaniyalar yangi mahsulotlarni ishlab chiqish uchun katta miqdorda
mablag‘ sarfladilar. Biomateriallar fani tibbiyot, biologiya, kimyo, tо‘qimalar
muhandisligi va materialshunoslik elementlarini о‘z ichiga oladi.
Biotibbiyot optikasi
biologik tо‘qimalar va yorug‘likning о‘zaro tasirini
о‘rganish uchun fizika, muhandislik va biologiya tamoyillarini birlashtirib, undan
sezish, tasvirlash va davolashda qanday foydalanish mumkinligini о‘rganadi. U
optik tasvirlash, mikroskopiya, oftalmoskopiya, spektroskopiya va terapiyani о‘z
ichiga olgan keng kо‘lamli ilovalarga ega. Biomedikal optika texnikasi va
texnologiyalariga misollar orasida optik kogerent tomografiya (optical coherence
tomography - OCT), floresan mikroskopiya, konfokal mikroskopiya va fotodinamik
terapiya (photodynamic therapy PDT) kiradi. Masalan, OCT yorug‘likdan
foydalanib, kо‘zning tо‘r pardasi yoki yurakdagi koronar arteriyalar kabi ichki
tuzilmalarning yuqori aniqlikdagi uch о‘lchamli tasvirlarini yaratadi. Floresan
mikroskopiyasi maxsus molekulalarni lyuminessent bо‘yoqlar bilan belgilash va
ularni yorug‘lik yordamida vizualizatsiya qilish, biologik jarayonlar va kasallik
mexanizmlari haqida tushuncha berishni о‘z ichiga oladi. Sо‘nggi paytlarda adaptiv
optika biologik tо‘qimalarda buzilishlarni tо‘g‘irlash orqali tasvirlashda yordam
beradi, bu esa yuqori aniqlikdagi tasvirni olish imkonini beradi va lazer jarrohligi va
retinal tasvirlash kabi protseduralarning aniqligini oshiradi.
|
| |
