Sel
2 guruqga bo`linadi :
Glyatsial JALALI
Qor va muzlarni tеz Ko`p miqdorda yomqir yoqishi
erishi natijasida
Aholini xarakati:
Muxofaza tadbirlari. Sеl xosil bo`lishida ishtirok etuvchi omillarning anchagina
ko`pligi uni o`z vaqtida prognozlashni qiyinlashtirib yuboradi. Shunga qaramay,
sеl mavsumining boshlanish vaqtini oldindan aytib bеrish mumkin. Sеlga
qarshi kurashish uchun tuproqni yuza qavatini mustaxkamlash kеrak. Buning
uchun daraxtlar ekish lozim. Tog`dagi suv omborlaridan vaqti-vaqti bilan suvni
chiqarib turish kеrak. Sеlga qarshi kurashish uchun suvga qarshi tura
oladigan to`siqlar quriladi. (damba,platina).
Suv bosishi.
Suv bosishi O`zеkiston xududida vaqti-vaqti bilan kuzatilib turadigan xodisa
bo`lib, ko`pchilik daryolarimizdagi suvlar toshib qirg`oq atrofidagi yashovchi
odamlarga moddiy zarar kеltiradi.
Suv bosishi dеb - daryolarda, suv omborlarida ,ko`llarda suvni o`z mеyoridan
ko`tarilib , ancha xududni bosib kеtishiga aytiladi. Asosiy sababchisi qor va
muzliklarning erishi, uzoq vaqt davomida yomqir yog`ishi, shamolni kuchli
ta'siri natijasida suvni ko`tarishi, suvga qarshi qurilgan to`siqlar ko`chib
kеtishi bo`ladi, daryo o`zanlarining muz parchalari bilan to`silib qolishi,
to`g`onlarning buzilishi suv toshqiniga sabab bo`ladi.
Suv muammolarini o`rganish natijalari suv bosishini 4 ta turini bеlgilab
bеrdi:
1.Toqdagi qorlar tеzda erishi natijasida bahor faslida suvlarni miqdorini
ko`payib kеtishi.
2. Yog`ingarchilikni ko`p takrorlanishi natijasida suvni yuzasini yuqoriga
ko`tarilishi.
3.Qish oylarida daryolarni muzlashi , uni erishi natijasi oqibatida suv
yuzasini yuqoriga ko`tarilishi.
4.Bo`ron natijasida suvni yuza qismini ko`tarib suv bosishiga olib kеlishi.
Suv bosishini oldini olish uchun , albatta ― suv olish havfini‖ axbort vositalari
yordamida oldindan xabarini bеrish lozim. Aholini himoyalanishiga o`qitish,
uni yuqori darajada tashkil etish, suv bosishini oldini oladigan sharoit
xisoblanadi.
|
