| Бажарилган иш бўйича ҳисобот
Ҳисоботда қуйидагилар келтирилади.
1. Ишни бажаришдан мақсад.
2. Тажрибаларни ўтказишда фойдаланилган схемалар.
3. Олинган натижалар жадвал ва графиклар кўринишида.
4. Олинган натижаларнинг таҳлили.
4. Бажарилган иш бўйича хулосалар.
Ҳисоблагичлар
Ишни бажаришдан мақсад: триггерлар асосида бажарилган ҳисоблагичларнинг ишлаш принципи билан танишиш ва уларни текшириш.
Бошланғич маълумотлар
Киришга бериладиган сигналлар таъсирида бир ҳолатдан иккинчи ҳолатга даврий равишда ўтиб турадиган рақамли автомат ҳисоблагич деб аталади. Ҳисоблагич ҳалқасимон ўтишлар графига эга бўлади. Графдаги ўтишлар сони ҳисоблагичдаги ўтишлар сонига тенг. Ҳисоблагични бошланғич ҳолатга қайтариш учун заррур бўлган кириш сигналларининг сони ҳисоблаш коэффициенти деб аталади ва К харфи билан белгиланади. Иккилик ҳисоблагичда К=2м бўлади, бу ерда М – бутун сон. m>0 . Ўнли ҳисоблагич учун К= 10l, бу ерда l – бутун сон, l>0.
Ҳисоблагичлар жамловчи, айирувчи ёки реверсив бўлиши мумкин. Бундан ташқари, улар кетма – кет, параллел ва аралаш турларга ажратилади. Одатда ҳисоблагичлар триггерлардан фойдаланиб бажарилади.
Жамловчи m – разрядли иккилик ҳисоблагичнинг ишлаш қоидаси (алгоритми) қуйидаги кўринишга эга:
Уч разрядли (m=3) ҳисоблагичнинг ўтишлар жадвали 2–жадвалда келтирилган. Ҳисоблагични учта бир хил триггердан ташкил топган деб ҳисоблаб, синтез қиламиз. Жадвалнинг Q1,n устуни, яъни биринчи триггер учун ўтишлар жадвалини тузамиз (1 - жадвал)
1 - жадвал
х
|
Qn-1
|
Qn
|
0
|
0
|
0
|
0
|
1
|
1
|
1
|
0
|
1
|
1
|
1
|
0
|
ва структура формуласини ҳосил қиламиз.
Ҳосил қилинган формулани Т – триггернинг структура формуласи
билан таққослаб, x=Tn да улар бир хил эканлигини кўришимиз мумкин.
Триггерларни кетма – кет улашимиз сабабли ҳар бир триггер ўзидан кейинги триггер учун ўтиш сигналини ҳосил қилади. Ҳар бир триггер ўзидан олдинги триггер 1 ҳолатдан 0 ҳолатга ўтганида ўз ҳолатини ўзгартиради (2- жадвал).
2 - жадвал
Qn
|
n
|
Q3,n
|
Q2,n
|
Q1,n
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
1
|
1
|
0
|
1
|
0
|
2
|
0
|
1
|
1
|
3
|
1
|
0
|
0
|
4
|
1
|
0
|
1
|
5
|
1
|
1
|
0
|
6
|
1
|
1
|
1
|
7
|
0
|
0
|
0
|
8
|
Шу сабабли ҳар бир триггернинг инверс чиқишини кейинги триггернинг Т – киришига улаш зарур (1 а - расм). Худди шундай ҳисоблагични D – триггер ёрдамида хам бажариш мумкин. Бунда D – триггернинг инверс чиқишига D – киришига уланади ҳамда кириш сигнали С киришига берилади (1 б) - расм).
1 – расм. Уч разрядли жамловчи кетма – кет ҳисоблагичлар
|
