|
M e’da devorida kuzatiladigan harakatlar xilma-xil bo‘lsada ulami
Pdf ko'rish
|
| bet | 114/318 | | Sana | 23.05.2024 | | Hajmi | 14,15 Mb. | | #251148 |
Bog'liq G‘ofurov A.T., Fayzullayev S.S. Genetika va evolyutsion ta’limotM e’da devorida kuzatiladigan harakatlar xilma-xil bo‘lsada ulami
shartli ravishda ikki guruhga: tonik va gipertonik (peristaltik) harakatga
ajratsa bo‘ladi. M e’daning tonik harakatlari uzinasiga va qiyshiq yo ‘nalgan
muskullaming qisqarishi natijasida yuzaga kelib, m e’da fundal qismining
bir joyida surunkasiga taranglashtirishi bilan namoyon bo‘ladi. Bu harakat
natijasida m e’dada ozuq bo‘tqasi
aralashmaydi, balki siqilib, pilorus
tamon o'tkaziladi. Ritmik harakat deb m e’da devorida joylashgan muskul
tolalarining bir qismi qisqarganda, ikkinchi qismida bundan oldinroqdagi
muskul tolalarining kengayishi oqibatida yuzaga keladigan harakatga
aytiladi. Bunday harakat m e’daning kardial qismidan boshlanib, pilorus
qismi tomon tarqaladi. Bu paytda m e’daning kardial va fundal qismlari
kuchsiz, pilorus qismi esa kuchsizroq qisqaradi. Ketma-ket keladigan shu
harakat to‘lqinlarining tarqalishini kuzatsak, m e’da qismlarining go‘yo
179
chuvalchang singari harakat qilishini ko‘ramiz. Shu sababli bu harakat
peristaltik, ya’ni chuvalchangsimon harakat deb ham yuritiladi. Pilorus
ma’lum ritmda, ma’lum maromda dabma-dam qisqarib turadi. Peristaltik
harakatning ritmik harakat deyilishiga ham sabab shu.
Ritmik harakat tufayli ozuqa bo‘tqasi m e’da shirasi bilan aralashadi
va ichakka tomon y o ‘naladi.
M e’da motorikasini markaziy nerv tizimi boshqaradi. Jumladan,
m e’da
motorikasini
adashgan
nerv
tezlashtirsa,
simpatik
nerv
sekinlashtiradi. Ammo m e’da markaziy nerv tizimidan impulslar kelganida
ham mustaqil ravishda harakat qila oladi. Bu uning devoridagi nerv va
|
| |
