va uzoq vaqt (9-10 soat) shu holida davom etib turadi. Sut ta’sir sifatida
yana kuchsiz, qolaversa tarkibidagi neytral yog‘lar shira ajralishini
tormozlaydi ham, shu sababli undagi oqsillar keyinroq, 2-3 soatdan so‘ng
177
hazm bo‘la boshlaydi, shira ajralishi qisqa vaqt (5-6 soat) davom etadi. Bu
ozuqalarga ajralgan shiralaming kislotalik va fermentativ xususiyatlari
ham bir-biridan tafovut qilinadi. Jumladan, go ‘shtga javoban ajralgan
shirada kislotalik eng baland bo‘lib, 0.56% ni, sutga javoban ajralgan
shirada esa kamroq bo‘lib, 0.4% ni tashkil qiladi (35-36 rasmlar).
Shiraning hazm kuchi non yeganda hammadan zo ‘r b o‘lib, Mett
b o‘yicha 6.6 mm.ni, sut ichirilganda esa eng kam bo‘lib, 3.3 mm.ni tashkil
qiladi.
A.Y.Yunusovning ma’lumotlariga qaraganda, issiq iqlim va yuqori
harorat (quyosh nuri ham) m e’da shirasining tarkibiga va xususiyatlariga
ta’sir qiladi. Jumladan, quyosh nuri ta’sirining dastlabki kunlarida reflektor
fazada ajraladigan shira miqdori, ayniqsa, uning hazm kuchi va kislotaligi
kamayadi. Bu davrda nonga javoban shira ajralishi nisbatan tormozlangan
go ‘sht yeyilganda yoki sut ichilganda esa uncha tormozlanmagan bo‘ladi.
Keyinchalik bu o ‘zgarishlar asta sekin y o ‘qoladi, natijada hayvonda shira
ajralishi asliga qayta boshlaydi.
30-rasm. G o‘sht-A , non—В va sut-B iste’m ol qilganda shira ajralishining
k o‘rsatadigan chizma
Soatlar
31-rasm. G o‘sht-A , n on-B va sut-B iste’mol qilganda ajralgan shiraning hazm
kuchini ifodalaydigan chizma.
178
ME’DA MOTORIKASI (HARAKATI)
M e’dada oziqaning yaxshiroq hazm bo‘lishiga yordam beradigan
|
