Ko‘r elektron raqamli imzo - elektron raqamli imzoning (ERI)
muhim o‘zgarishlaridan biri bo‘lib, unda imzo chekuvchi
imzolangan hujjatning mazmunini ishonchli bilmaydi.
Uning asosiy qo‘llash sohasi - bank sektori, shuningdek, elektron
ovoz berish sohasi.
Elektron to‘lov tizimlaridan foydalanishda bank doimo pul
mablag‘larini kim, qayerda, qachon va kimga o‘tkazganligi
to‘g‘risida to‘liq ma’lumotga ega.
Ushbu fakt foydalanuvchilarning shaxsiy hayotiga katta ta’sir
ko‘rsatadi.
Ko‘r elektron imzodan foydalanish to‘lovlarning maxfiyligini
ta’minlaydigan shunday to‘lov tizimlarini yaratishga imkon beradi,
ammo shu bilan birga foydalanuvchilarga zarurat tug‘ilganda
to‘lovlarni amalga oshirganliklarini isbotlash imkoniyatini beradi.
Elektron to‘lov protokollaridagi ko‘r imzoning asosiy xususiyatlari
quyidagilardan iborat:
uchinchi tomon tranzaksiya parametrlarini aniqlashning mumkin
emasligi;
mijozga tranzaksiyani tasdiqlovchi dalillarni taqdim etish
imkoniyati;
tranzaksiyani to‘xtatish qobiliyati.
Raqamli valyutalarni yanada rivojlantirishda DigiCash to‘lov tizimi
katta rol o‘ynadi. Bu muqobil elektron to‘lov tarmoqlarini yaratish
uchun Internet kompyuterlaridan foydalanishga birinchi urinish edi.
DigiCash to‘lov tizimi markazlashtirildi, ya’ni doimiy naqd pul
ta’minoti uchun banklarga ehtiyoj bor edi.
DigiCash to‘lov tizimining modeli Bitcoin va boshqa mavjud
kriptovalyutyalarni o‘z ichiga olgan keyingi loyihalarning asosini
tashkil etdi.
1997-yilda amerikalik kriptograf Adam Bash HashCash
texnologiyasini tavsifladi.
Ushbu texnologiya spam bilan kurashish va DoS - hujumlariga
qarshi turish uchun - kompyuter tizimiga xakerlik hujumini, uni
muvaffaqiyatsizlikka olib kelishi uchun, ya’ni tizimning vijdonli
foydalanuvchilari taqdim etilgan tizim resurslariga (serverlariga)
kira olmaydigan sharoitlarni yaratishga qaratilgan.
Keyinchalik, HashCash xesh-bloklar zanjiri va tranzaktsiyalarni
tasdiqlash algoritmini takomillashtirdi.
Keyingi yillarda blokcheyn tarmog‘ining ishlashi shunga o‘xshash
tamoyililar asosida qurilgan.
|
