68
5-bob. GSM RADIO TIZIMI
5.1. GSM radioaloqa asoslari va spektral
foydali ish koeffitsienti
GSM operatorlarining xalqaro assotsiatsiyasining
(ingl. GSMA)
saytida abonent “uy” tarmog‘i geografik qamrov hududidan tash-
qarida “mehmon” mobil aloqa tarmog‘idan foydalangan holda
avtomat tarzda qanday “rouming” amalga oshirilishi va ovoz
qo‘ng‘iroqlarini qanday
qabul qilishi, ma’lumotlarni uzatish va
qabul qilish yoki boshqa xizmatlarga qanday ulanishi haqida ba-
tafsil yoritilgan.
Shunday qilib, mobil aloqa tarmog‘ida “rouming” abonent
qurilmasining mobilligini ta’minlash hamda qo‘shimcha tarzda,
uzluksiz mobillikni (“xendover”) ta’minlash imkonini beradi.
“Rouming” xizmatining bir necha xillari (avtomatik yoki
“qo‘l-bola”) hamda turlari (tarmoq ichidagi, tarmoqlararo, xalqa-
ro va standartlararo) mavjud.
“Qo‘lbola rouming” sotali aloqa tarmoqlarining
oldingi avlod-
larida, shuningdek, peydjing tarmoqlarida qo‘llanilgan. “Meh-
mon” tarmoqlarda vaqtinchalik xizmat ko‘rsatish uchun oldindan
“rouming”ga abonentdan ariza bilan murojaat qilish talab etilgan,
hamda uni kerak bo‘lgan muddatga “qo‘lbola” ravishda ro‘yxatga
olinib, amalga oshirilgan.
“Avtomatik rouming”da abonentga “mehmon” tarmoqda xiz-
mat ko‘rsatilishi yuzasidan ariza bilan murojaat qilish talab etil-
maydi, ro‘yxatga olish uchun zarur bo‘lgan barcha jarayonlar
avtomatik
tarzda amalga oshiriladi, hatto abonentga ushbu jara-
yonlar sezilmaydi ham. “Rouming”ni bunday xili bugungi kunda
asosiy hisoblanadi.
“Tarmoq ichidagi rouming” (shuningdek, hududiy (regional)
“rouming”) abonentga bir operator tarmog‘ining qamrov hududi
doirasida bir hududdan boshqasiga o‘tib yurish imkonini beradi
69
(operator turli hududlar uchun turli tariflarni taklif qilgan hollar-
da). “Rouming”ni bunday turi bugungi
kunda faqat keng hudud-
ga ega mamlakatlarda ishlatilmoqda (AQSH, Rossiya, Xitoy va
boshqalar).
“Tarmoqlararo rouming” (shuningdek, milliy “rouming”) bir
mamlakat ichida boshqa mobil aloqa operatori tarmog‘i xizma-
tidan foydalanish imkonini beradi.
Odatda bunday “rouming”, qachonki yangi kompaniya mobil
aloqa xizmatlarini ko‘rsatish uchun litsenziya olib, hali o‘zining
keng qamrovli tarmog‘iga ega bo‘lmagan davrida boshqa opera-
torlar bilan “rouming” bo‘yicha o‘zaro shartnoma asosida amalga
oshiriladi.
“Xalqaro rouming” chet el mobil
aloqa tarmoqlari xizmatlari-
dan foydalanish imkonini beradi. “Rouming”ning bu turi GSM
standartida juda rivoj topgan bo‘lib, undan 80 foiz xalqaro mo-
bil aloqa operatorlari foydalanadi. Abonentning mobil telefoni
boshqa mamlakatda ishlay olishi uchun, u yoki xalqaro tarmoq
bilan bir chastotada ishlashi kerak yoki ushbu mamlakatda ish-
latiladigan barcha chastotalarda ishlashni qo‘llab-quvvatlashi
kerak (shuningdek, ko‘p diapazonli bo‘lishi kerak).
“Standartlararo rouming” turli
standartlarda ishlovchi tar-
moqlar orasida bemalol ko‘chib yurish imkonini beradi. Mobil
aloqa texnologiyalari turli qit’alarda bir-biriga bog‘liq bo‘lma-
gan holda rivojlanganligi sababli, bu kabi “rouming”ni amalga
oshirishda ancha qiyinchiliklar mavjud. Shunday bo‘lsada mobil
abonent, hatto o‘zi ishlayotgan standartida tarmoq bo‘lmagan
mamlakatlarda ham, boshqa standart tarmog‘idan foydalana
olishi mumkin.
Misol uchun, GSM abonenti CDMA tarmog‘i
xizmatlaridan yoki sun’iy yo‘ldosh aloqasi (masalan, Thuraya)
xizmatlaridan foydalanishi mumkin. Buning uchun unga turli
standartlarda ishlay oladigan (ko‘p rejimli) apparat kerak bo‘ladi
yoki u mahalliy standartda ishlaydigan telefonga o‘z SIM karta-
sini o‘rnatib ishlaydi.
