JavaScript yordamida odatda ma’lumotli va muloqot oynalarini chiqarish,
animastiyalarni ko’rsatish kabi vazifalarni bajarish mumkin. Bundan tashqari,
JavaScript-sstenariy ba’zan o’zi ishlab turgan brauzer va
platforma tipini aniqlash
mumkin. JavaScript-sstenariylar foydalanuvchi tomonidan kiritilayotgan ma’lumotlarni
to’g’riligini
tekshirishda
ham
qulay
hisoblanadi.
VBScript
VBScript tili Microsoft korporastiyasi tomonidan yaratilgan bo’lib, , Visual Basic
tilining bir qismi hisoblanadi. VBScript tili Internet Explorer va Microsoft Internet
Information Server (IIS) lar bilan ishlashga mo’ljallangan tildir.
VBScript tilining JavaScript tili bilan
umumiy qismlari bir nechta, jumladan u aynan
Microsoft Internet Explorer bilan ishlash va uning qo’llanish sohasini cheklay olish
imkoniyatiga ega. VBScript
interpretatorli til hisoblanib, Microsoft ning Web-
texnologiyalari bilan hamkorlikda ishlay oladi, masalan ASP (Active Server Page)
bilan. Shunga qaramay VBScript klient tomonida ishlovchi sstenariy hisoblanadi, ASP
esa
server
tomonida
ishlaydi.
Server tomonidagi sstenariylar.
Server tomonida bajarilishi kerak bo’lgan sstenariylar odatda sayt papkasining ichidagi
maxsus papkaga joylashtiriladi. Foydalanuvchi so’roviga asosan
server bu sstenariyni
bajaradi. Bajarilgan sstenariy natijasi Web-serverga uzatiladi va undan so’ng klientga
uzatiladi. Server tomonidagi sstenariylarni tashkil
etish
uchun odatda Perl
, ASP, PHP,
JSP
va
SSI
kabi
til
va
texnologiyalardan
foydalaniladi.
Perl
Perl tili Web-ilovalar yaratishda eng ommabop tillardan biri hisoblanadi. Matnlarni
qidirish va taxrirlash, fayllar bilan qulay ishlay olish qoidalari
bilan Perl tili Internet
ning asosiy tillaridan biri bo’lib qoldi. Perl - interpretatorli til hisoblanadi, shu bois unda
yaratilgan sstenariylar ishlashi uchun server kompyuterda Perl-interpretator o’rnatilgan
bo’lishi kerak.
Bevosita Perl-kodning interpretastiya qilinish jarayoni uning samaradorligini
pasaytiradi. Bugungi kunda Perl ning asosiy yutuqlaridan,
uning barcha platformalar
uchun ishlay olishi va uning barcha resurslari bepul tarqatilayotganligidir. Ko’pgina
Web-serverlar UNIX da ishlaydi, Perl interpretator esa bu operastion tizimning bir
qismi
hisoblanadi.
ASP (Active Server Pages)
ASP-ma’lumotlar bazalari tashkil etish va ular bilan ishlash vazifalarini bajarishda juda
moslashuvchan, qulay vositadir. ASP vositalari server tomonida ishlaydi va HTML-kod
va sstenariylar kabi fayllarni qayta ishlaydi.
ASP texnologiyasi VBScript, Java va
JavaScript tillarini qo’llab quvvatlaydi. ASP-kod ixtiyoriy HTML-hujjatdan, shu bilan
birga boshqa ASP-hujjatdan chaqirilishi mumkin. ASP-kod joylashtirilgan Web-
sahifalar fayllari kengaytmasi .ASP bo’ladi.
ASP texnologiya Windows NT va Microsoft IIS Web-serveriga mo’ljallangan
hisoblanib, imkoniyatlari va samaradorligi yuqori bo’lganligi bois ko’pgina
kompaniyalar o’z vositalariga ASP ni qo’llab quvvatlash imkoniyatlarini kiritmoqdalar.
ASP-vositalarini ishlab chiqish bo’yicha
yirik kompaniya Chillsoft
