Mavzu yuzasidan nazorat savollari:
1. Zaxiralash (ing. backup) nima?
2. Onlayn zaxiralashning afzallik va kamchiliklari?
3. Klonlash orqali zaxiralash qanday bajariladi?
4. Ma'lumotlar bazasini zaxiralash usullari?
84
11-MAVZU. MOBIL ILOVA EKOTIZIMI: XAVFLAR, FAKTORLAR VA
MAJBURIYATLAR
Reja:
1. Mobil ilovalar bozori statistikasi.
2. Mobil ilovalar ekotizimining eng rivojlanayotgan tizimi.
3. Mobil ilovalar maʼlumotlarini tahlil qilish platformasi.
4. Mobil ilovani yaratish yo'lida kutilayotgan xavf-xatarlar
Kalit so ‘zlar: marketing, monetizatsiya, data.ai, Core Technolgies, YAML
(Yet Another Markup Language), AXON, XML (Extensible Markup Language).
1. Mobil ilovalar bozori statistikasi.
Mobil ilovalar bozori hozirda 200 milliard dollarga baholanmoqda. Statistika
agregatori “Statista” maʼlumotlariga koʻra, Apple App Store va Google Play
doʻkonlarida 4,8 million mobil ilovalar mavjud.
Foydalanuvchilar mobil ilovalar ekotizimining o'sishidan foyda ko'radilar,
ammo ishlab chiquvchilar, mustaqil ishlab chiquvchilar uchun raqobat kuchli
bozorda rivojlanish qiyinroq.
Ishlab chiquvchilar marketing, monetizatsiya va ma'lumotlarni tahlil qilish
vositalaridan foydalana olmaydi. Shuning uchun Apple App Store va Google Play
do‘konida yuklab olingan barcha mobil ilovalarning 80 foizi ishlab
chiquvchilarning 1 foiziga to‘g‘ri keladi (SensorTower 2019 y. 3-chorak).
Mobil o'yinlar mobil ilovalar ekotizimining eng katta va tez rivojlanayotgan
sektoridir.
Mobil o'yinlar International Data Corporation (IDC) ma'lumotlariga ko'ra, 2
milliarddan ortiq odam o'ynaydi.
Mobil o'yinlar Apple App Store va Google Play do'konlarida joylashtirilgan
barcha ilovalarning 27 foizini tashkil qiladi.
Sensor Tower ma'lumotlariga ko'ra, mobil o'yinlar barcha ilovalarni yuklab
olishning 39 foizini va ilovalar do'konlarida iste'molchi xarajatlarining 72 foizini
tashkil qiladi.
Ishlab chiquvchilar raqobati va shunga mos ravishda marketing, tahlil va
85
monetizatsiya vositalariga bo'lgan talab ushbu segmentda eng yuqori hisoblanadi.
(Monetizatsiya — biznes-modelning tarkibiy qismlaridan biri bo‘lib,
«Loyiha qanday pul ishlab topadi?» — degan oddiy savolga javob beradi.)
Mobil ilovalar biznesida uch bosqich mavjud: ishlab chiqish, marketing va
monetizatsiya. Tayyor
instrumentlardan
foydalanish birinchi qadamni
soddalashtirishi oqibatida besh millionga yaqin mobil ilovalarni yuklab olishga
imkoniyat ochadi.
App Annie ma'lumotlariga ko'ra, bugungi kunda bitta smartfonga o'rtacha
100 ta ilova o'rnatilgan. Ammo ishlab chiquvchilarga marketing va monetizatsiya
vositalari ham kerak va ularni topish qiyin kechmoqda. Aksariyat mobil ilovalarni
bepul oʻrnatish va reklama yoki ilova ichidagi xizmat va xaridlar (IIXX) orqali
monetizatsiya qilish mumkin.
data.ai (ilgari App Annie) —mobil ilovalar maʼlumotlarini tahlil qilish
platformasi. U mobil ilovalarni yaratish va sotish hamda ularning rivojlanishiga
sarmoya kiritish uchun bozor talablarini tushunishga yordam berish uchun
noshirlar va ishlab chiquvchilar uchun zarur bo'lgan hamma narsani birlashtiradi.
IDC ma'lumotlariga asoslanib, AppLovin mobil ilovalar ekotizimlari bozori
salohiyatini 2020 yilda 189 milliard dollarga baholaydi. Bu qiymat 101 milliard
dollarlik global ilova ichidagi reklama bozori (jumladan, oʻyinlar, videolar,
bannerlar, lekin qidiruv reklamalari bundan mustasno) va 88 milliard dollarlik
ilova ichidagi toʻlovlar bozoridan iborat. O'rtacha 10,6 foiz o'sish sur'ati bilan o'sib
borayotgan mobil ilovalar bozorining salohiyati 2024 yilga kelib 283 milliard
dollarga etadi.
AppLovin Corp. mobil ilovalarning IPO ekotizimi bo‘lib, mobil
qurilmalarga o'yin ilovalarini yaratishda katta platformalardan biri. 2011 yili, 902
kishi. Joylashtirish hajmi: 2 milliard dollar. Kompaniyaning bahosi: 28,6 milliard
dollar
Investitsiyalar: KKR, Orient Hontai Capital, Webb Investment Network,
jumladan, 8 investordan 1,38 milliard dollar .
Kompaniya AppLovin texnologik platformasini ishlab chiqadi va 200 ta
86
mobil ilovalar portfeliga ega.
AppLovin platformasi AppLovin Core Technologies va AppLovin Software
dan iborat bo'lib, marketing, monetizatsiya va tahlilni birlashtiradi.
Core Technologies - App Graph ma'lumotlarini boshqarish qatlami va
mashinani o'rganishga asoslangan AXON tavsiyalar tizimidan iborat ramka.
AppGraph 410 million ilova foydalanuvchilarining anonim maʼlumotlarini
saqlaydi va boshqaradi. Ma'lumotlar AXON ga yuboriladi, u har bir foydalanuvchi
uchun tegishli reklama mazmunini tanlaydi.
Natijada Core Technolgies kuniga o'rtacha 3 petabayt ma'lumotni qayta
ishlaydi va kuniga 3 trillion prognoz ishlab chiqaradi va kuniga 6,5 trilliongacha
hodisani tahlil qiladi.
AXON - matn ko'rinishidagi ob'ektlar, hujjatlar va ma'lumotlarni ketma-ket
ko'rsatish uchun belgi. U JSON ning soddaligini, XML ning kengaytirilishini va
YAML ning o'qish qobiliyatini birlashtiradi.
AXON JSON va XML ning kamchiliklari yoki noqulayliklarini bartaraf
etish, ularning kuchli va imkoniyatlarini saqlab qolish va YAML ga xos bo'lgan
o'qish qobiliyatini yanada oshirishga urinish sifatida tug'ilgan.
XML (Extensible Markup Language - Kengaytiriladigan belgilash tili)
ma'lumotlarni umumiy tarzda aniqlash va saqlash imkonini beradi. XML veb-
saytlar, ma'lumotlar bazalari va uchinchi tomon ilovalari kabi kompyuter tizimlari
o'rtasida ma'lumot almashishni qo'llab-quvvatlaydi.
YAML (Yet Another Markup Language - Boshqa belgilash tili) bu
ma'lumotlarni ketma-ketlashtirish tili.
JSON (JavaScript Object Notation) - bu ma'lumotlar almashinuvining engil
formatidir.
RISKLAR:
- Mobil ilovalar ekotizimlarining yuqori raqobati. Raqobatchilar qatoriga
Google, Apple, Microsoft, Facebook, Snap, Twitter, Unity Software, Zynga,
Activision Blizzard, Tencent va boshqalar hamkorlar va mijozlar kiradi;
-
mobil ilovalar sanoatidagi tez texnologik o'zgarishlar;
87
-
Kompaniyalar ilovalarni tarqatish va to'lovlarni qabul qilish uchun
uchinchi tomon yechimlaridan foydalanadi, hamkorlik shartlari o'zgarishi mumkin;
-
Biznes modeli Apple App Store, Google Play do‘konining siyosatiga
bog‘liq bo‘lib, ular ilova ichidagi to‘lovlar miqdorining 30 foizigacha haq oladi.
-
Masalan AppLovin xarajatlari 2020-yilda toʻlovlar oshishi tufayli 112
million dollarga oshdi.
- Daromad yangi muvaffaqiyatli mobil ilovalarni ishlab chiqish yoki sotib
olish qobiliyatiga bog'liq. Machine Zone 500 million dollarga tushgan va Adjust
sotib olish bo'yicha bitim 1 milliard dollarga baholanadi.
Kompaniya yaqin kelajakda dividendlar to'lashni rejalashtirgani yo‘q.
Bundan tashqari, kreditlarni to'lash zarurati tufayli dividend siyosatiga cheklovlar
qo'yiladi.
IPO (Initial Public Offering - Birlamchi ommaviy taklif)
Mobil viruslar. MUAMMOLAR
Mobil ilovani yaratish yo'lida kutilayotgan xavf-xatarlar:
Mobil ilova ishlab chiqishda kechikishlar;
Mijoz go’yoki texnik topshiriqlarni batafsil va aniqliksiz tasvirlab berdi,
ilova tasavvur qilgandan boshqacha bo'lib chiqadi;
Yangi funksiyalarni qo'shish bahonasida oldingi vazifa unutilib qoldiriladi.
Ilova dizayniga mijoz kompaniyaning korporativ identifikatorini kiritilmay
qolib ketadi, chunki manba kodi hech kimda yo‘q.
Ular kerakli materiallarni o'z vaqtida tayyorlay olmadilar: fotosuratlar,
matnlar, tarjimalar. Muddat yana ham uzaytirildi.
Ilova yakuniga yetganda xatolar tufayli u yaxshi ishlamagani ma'lum bo'ldi.
Endi sud orqali kamchiliklarni yopish kerak.
Shunday qilib xavfsizlikni ta’minlash uchun quyidagilarga rioya etish
tavsiya etiladi:
-
Barcha qurilmalar operatsion tizimi, dasturiy ta’minoti va ilovalarni
muntazam ravishda yangilab turilishi;
88
-
Ilovalarni faqat rasmiy do‘konlardan yuklab olinishi;
-
Foydalanmaydigan barcha dasturlarni o‘chirib tashlash;
-
Hisob qaydnomalariga kirish uchun ishonchli autentifikatsiya tizimidan
foydalanish, ayniqsa umumiy tarmoqlardan foydalanganda;
-
Brauzer sozlamalarini o‘zgartirib, ochilgan oynalarni bloklash
funksiyalarini yoqib qo‘yish.
| 