H1,
m
|
Hisobiy ballik
|
Qisqa muddatli yuk, kN
|
Chetki ustunlar kesimi, sm
|
Shifrning uchinchi raqami
|
H2,
m
|
O’rta ustunlar kesimi, sm
|
Grunt toifasi
|
Ustunlar
qadami L, m
|
Beton sinfi
|
Binoning bo’y-lama uzunligi
|
Qurilish maydoni joylashgan hudud
|
b1
|
b2
|
h1
|
h2
|
h
|
b
|
h'
|
b'
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
10
|
|
11
|
12
|
13
|
14
|
15
|
16
|
17
|
18
|
19
|
20
|
21
|
22
|
1
|
50
|
25
|
35
|
32
|
6,0
|
15
|
1
|
4,0
|
7
|
4
|
40
|
40
|
1
|
4,8
|
50
|
40
|
III
|
6,0
|
B20
|
48
|
Samarqand
|
2
|
70
|
45
|
40
|
32
|
8,0
|
20
|
2
|
4,8
|
8
|
7
|
60
|
50
|
2
|
4,5
|
60
|
50
|
II
|
6,0
|
B25
|
60
|
Fargona
|
3
|
45
|
20
|
30
|
32
|
5,0
|
14
|
3
|
4,5
|
9
|
3
|
36
|
36
|
3
|
5,5
|
45
|
40
|
I
|
9,0
|
B30
|
54
|
Toshkent
|
4
|
60
|
35
|
35
|
32
|
6,0
|
18
|
4
|
5,0
|
9
|
5
|
36
|
36
|
4
|
5,0
|
50
|
45
|
II
|
9,0
|
B35
|
72
|
Andijon
|
5
|
80
|
45
|
40
|
32
|
7,0
|
23
|
5
|
5,4
|
8
|
8
|
45
|
40
|
5
|
4,5
|
45
|
40
|
I
|
6,0
|
B40
|
48
|
Fargona
|
6
|
60
|
40
|
45
|
32
|
8,0
|
19
|
6
|
5,0
|
7
|
6
|
55
|
60
|
6
|
5,2
|
50
|
50
|
III
|
6,0
|
B20
|
60
|
Namangan
|
7
|
65
|
40
|
35
|
32
|
6,0
|
20
|
7
|
4,8
|
8
|
5
|
55
|
45
|
7
|
4,2
|
45
|
55
|
I
|
6,0
|
B25
|
42
|
Qarshi
|
8
|
55
|
30
|
35
|
32
|
5,0
|
17
|
8
|
5,2
|
9
|
4
|
35
|
35
|
8
|
5,0
|
55
|
45
|
II
|
9,0
|
B30
|
72
|
Termiz
|
9
|
80
|
50
|
40
|
32
|
7,0
|
24
|
9
|
4,0
|
7
|
8
|
45
|
50
|
9
|
5,5
|
55
|
50
|
III
|
6,0
|
B35
|
42
|
Navoiy
|
0
|
55
|
25
|
35
|
32
|
6,0
|
16
|
0
|
4,2
|
8
|
4
|
50
|
50
|
0
|
6,0
|
45
|
50
|
II
|
9,0
|
B40
|
54
|
Buxoro
|
1-jadval
Hisoblash uchun berilgan ma'lumotlar (Variant № 074):
Qurilish maydonining seysmikligi – 8ball, Andijon;
Qurilish maydoni gruntining zilzilaviy toifasi – II;
Chetki ustunlar kesimi – 0,55x0,45 m;
O‘rta ustunlar kesimi – 0,50x0,45 m;
Ustunlar orasidagi masofa - ℓ = 6,0 m;
Ustunlar qadami – L = 9,0 m;
Qavatlar balandligi – H1 = 4.8 m va H2 = 5 m;
Rigelning ko‘ndalang kesimi tavr shakliga ega – b1=550 mm, h1=350 mm,
b2=250 mm, h2=320 mm;
Binoning rejadagi o’lchamlari – 18 m x 72 m.
Binoning asosiy yuk ko’taruvchi elementlari B35 sinfli betondan ishlangan -E=2,75·104 MPa.
1-rasm. Binoning tarxi.
2-rasm. Binoning ko’ndalang qirqimi.
3-rasm. Bo’ylama tarz sxemasi.
4-rasm. Yonlama tarz sxemasi.
BINO KARKASI RAMASINI SEYSMIK KUCHLAR
TA`SIRIGA HISOBLASH
Ramani gorizontal seysmik kuchlar taʼsiriga hisoblashda momentlari nol bo‘lgan nuqtalar usulidan foydalanamiz. Ramani hisoblash sxemasi 5-rasmda keltirilgan.
Elementlarning nisbiy bikirliklarini hisoblaymiz.
Birinchi qavat, chekka ustunlar uchun
Birinchi qavat, o’rta ustunlar uchun
5-rasm. Ramani hisoblash sxemasi.
Ikkinchi qavat, chekka ustunlar uchun
Ikkinchi qavat, o’rta ustunlar uchun
Chetki oraliqlardagi rigellar uchun (rigellar kesimi orayopma va tom sathlarida bir xil bo’lganligidan):
.5
O’rta oraliqdagi rigellar uchun (rigellar kesimi orayopma va tom sathlarida bir xil bo’lganligidan):
TEBRANISHLARNING BIRINCHI SHAKLIGA OID
SEYSMIK KUCHLAR TAʼSIRIDA VUJUDGA KELADIGAN
EGUVCHI MOMENTLAR EPYURASINI CHIZISH.
Buning uchun ikkinchi qavatga taʼsir etayotgan umumiy ko‘ndalang kuchlarni alohida ustunlarga taqsimlaymiz. Taqsimot ustunlarning nisbiy bikirliklariga mutanosib (proporsional) ravishda amalga oshiriladi.
Ikkinchi qavat ustunlari sharnirlarida hosil bo‘ladigan ko‘ndalang kuchlar:
Ikkinchi qavat ustunlarida vujudga keladigan eguvchi momentlar:
Birinchi qavat ustunlari sharnirlarida hosil bo‘ladigan ko‘ndalang kuchlar:
Birinchi qavat ustunlarida vujudga keladigan eguvchi momentlar:
Ikkinchi qavat rigellarida vujudga keladigan eguvchi momentlar:
Birinchi qavat rigellarida vujudga keladigan eguvchi momentlar:
6-rasm. Tebranishlarning birinchi shakliga oid eguvchi momentlar epyurasi.
TEBRANISHLARNING IKKINCHI SHAKLIGA OID
SEYSMIK KUCHLAR TAʼSIRIDA VUJUDGA KELADIGAN
EGUVCHI MOMENTLAR EPYURASINI CHIZISH.
7-rasm. Ramani hisoblash sxemasi.
Ikkinchi qavat ustunlari sharnirlarida hosil bo‘ladigan ko‘ndalang kuchlar:
Ikkinchi qavat ustunlarida vujudga keladigan eguvchi momentlar:
Birinchi qavat ustunlari sharnirlarida hosil bo‘ladigan ko‘ndalang kuchlar:
Birinchi qavat ustunlarida vujudga keladigan eguvchi momentlar:
Ikkinchi qavat rigellarida vujudga keladigan eguvchi momentlar:
7-rasm. Tebranishlarning ikkinchi shakliga oid eguvchi momentlar epyurasi.
Birinchi qavat rigellarida vujudga keladigan eguvchi momentlar:
TEBRANISHLARNING BIRINCHI VA IKKINCHI SHAKLLARINI E’TIBORGA OLGAN HOLDA SEYMIK KUCHLAR TAʼSIRIDA VUJUDGA KELADIGAN YAKUNIY EGUVCHI MOMENTLAR EPYURASINI CHIZISH
Tebranishlarning birinchi va ikkinchi shakllarini e’tiborga olgan holda yakuniy eguvchi momentlar eguvchi momentlar quyidagi formuladan topiladi:
Bu erda, M1 – tebranishlarning birinchi shakliga oid tugunlardagi eguvchi momentlar;
M2 – tebranishlarning ikkinchi shakliga oid tugunlardagi eguvchi momentlar;
r – reduksiya koeffitsienti bo’lib, QMQ 2.01.03-19 ning 2.22-bandiga asosan aniqlanadi.
Reduksiya koeffitsienti QMQ 2.01.03-19 ning 2.22-bandiga asosan 2.11-formuladan aniqlanadi:
bu erda, μ – elementning nisbiy noelastik deformatsiyasi.
Elementlarning nisbiy chegaraviy noelastik deformatsiyasi μ va binoning chegaraviy holatga o’tish mas’ulligi bo’yicha element sinfi va konstruktiv xususiyatlarga bog’liq ravishda QMQ 2.01.03-19 ning 2.11-jadvaldan aniqlanadi.
2.11-jadvaldan: temirbeton karkas ustunlari uchun – μ = 5 (I-sinf);
temirbeton karkas rigel(to’sin)lari uchun – μ = 7,5 (I-sinf).
I-sinf – orayopmalardan uzatiladigan yuklarni va gorizontal seysmik kuchlarni qabul qiladigan elementlar.
Karkas elementlari uchun reduksiya koeffitsienti qiymatlari quyidagicha:
ustunlar uchun –
rigellar uchun –
Tebranishlarning birinchi va ikkinchi shakllarini e’tiborga olgan holda seymik kuchlar taʼsirida vujudga keladigan yakuniy eguvchi momentlarni aniqlaymiz.
Birinchi qavat ustunlarida vujudga keladigan eguvchi momentlar:
Birinchi qavat rigellarida vujudga keladigan eguvchi momentlar:
Ikkinchi qavat ustunlarida vujudga keladigan eguvchi momentlar:
Ikkinchi qavat rigellarida vujudga keladigan eguvchi momentlar:
8-rasm. Yakuniy eguvchi momentlar epyurasi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI
1. Hobilov B.A., Rahmonov B.Q. Ikki qavatli temirbeton karkasli sanoat binosini seysmik kuchlar ta'siriga hisoblash. Uslubiy ko‘rsatma.–T.:O‘qituvchi, 2003.–22 b.
2. B.A.Hobilov, Sh.M.Yoqubov, Raxmanov B.Q. Bino va inshootlarni seysmik kuchlar ta'siriga hisoblash. O‘quv qo‘llanma. Toshkent, O‘qituvchi, 2005. - 69 b.
3. Hobilov B.A. Inshootlar dinamikasi asoslari va zilzilabardoshligi. O‘quv qo‘llanma. 1- qism. – Toshkent: O‘qituvchi, 2006. – 96 b.
4. Hobilov B.A. Inshootlar dinamikasi asoslari va zilzilabardoshligi. O‘quv qo‘llanma. 2-qism. – Toshkent: O‘qituvchi, 2007. – 160 b.
5. Корчинский И.Л., Бородин Л.А., Гроссман А.Б. и др. Сейсмостойкое строительство зданий: Учебное пособие для вузов. – М.: Высшая школа, 1971.– 320 с.
6. QMQ 2.01.03-19. Seysmik hududlarda qurilish/ O’zR Qurilish vazirligi. – Toshkent, 2019. – 111 b.
|
