331
yetarlicha darajada farq qilishi bilan birgalikda, ayrim hollarda aynan o‘xshash
tamoyillar asosida ish yuritadi. Bulutli hisoblash texnologiyalari g‘oyasi o‘tgan
asrning oxirlarida paydo bo‘lgan bo‘lsada, raqamli elektron
aloqa vositalarining
shiddat bilan rivojlanib borishi va elektron tizimlar foydalanuvchilarining talablari
uzluksiz o‘sib borishi natijasida 2007-2008 yillardan boshlab ommaviylashib,
tezkorlik bilan rivojlanish bosqichiga o‘tdi. Bulutli hisoblash (ingl.
Cloud
computing
) odatda, foydalanuvchiga kompyuter resurslari va quvvatini masofaviy
internet elektron xizmati ko‘rinishida taqdim etadi. Shunday yo‘l bilan
foydalanuvchiga “virtual” ko‘rinishdagi hisoblash resurslari taqdim etiladi va
foydalanuvchi o‘zining masalalariga qanday kompyuter
qanday qilib ishlov
berayotganligi, xamda bu ish qanday turdagi operatsion tizim boshqaruvida amalga
oshiralayotganligi kabi bir qancha savollarga javob ololmasligi mumkin va aslida,
bu savollarga javob izlashning zarurati xam bo‘lmaydi. Ish yuritilishida
o‘xshashlik va umumiylikni topgan xolda bulutli texnologiyalarni “
meynfrem
”
texnologiyalar (
mainframe
) bilan taqqoslash mumkin. Ammo “bulut”ning
“
meynfrem
”dan tamoyil jihatdan ajralib turuvchi farqlari mavjud, xususan, “bulut”
hisoblash quvvatlarining nazariy jihatdan cheklanmaganligidir. Dastlab vujudga
kelgan bo‘lgan raqamli ma’lumotlarga ishlov berish texnologiyalari orasida grid-
hisoblash birmuncha keng tarqalgan edi. Dastlabki davrda bu yo‘nalish
texnik
vosita protsessorining bo‘sh turgan resurslaridan unumli foydalanish va hisoblash
quvvatlarini ixtiyoriy ravishda ijaraga berish tizimini rivojlantirish imkoniyati
sifatida qaralgan edi. Grid-hisoblash xamda bulutli hisoblash arxitekturasi
qo‘llanilayotgan tamoyillariga ko‘ra xam bir qancha o‘xshash jihatlarga ega. Shu
bilan bir vaqtda, masofaviy hisoblash resurslaridan foydalanish
uchun yetarlicha
moslashuvchan platformaga ega bo‘lganligi tufayli, bulutli hisoblash modeli eng
istiqbolli texnologiya deb tan olingan. Hozirgi kunda yirik bulutli hisoblashlar
ma’lumotlarga ishlov berish markazlariga joylashgan minglab serverlardan tashkil
topadi. Ular bir vaqtning o‘zida millionlab foydalanuvchini minglab ilova va
resurlar bilan ta’minlab beradilar. Xususiy kompaniyalarga
katta kompyuterlar,
ERP
,
CRM
yoki boshqa turdagi qo‘shimcha qurilmalar sotib olish xamda sozlashni
332
talab etuvchi turli serverlarni saqlab turish o‘ta qimmatga tushib ketadi va shuning
uchun xam korxonalar uchun bulutli texnologiyalardan foydalanish juda qulay
raqamli elektron vosita hisoblanadi. Individual foydalanuvchilar o‘rtasida o‘zining
qulayligiga ko‘ra
