|
Referat mavzu: erkin o’qlar bajardi: rahmonnazarova. S tekshirdi: abdullayev. J. S farg’ona 2023 reja
|
| bet | 4/6 | | Sana | 13.01.2024 | | Hajmi | 45,7 Kb. | | #136772 | | Turi | Referat |
Bog'liq RAHMONNAZAROVANoinertial sanoq sistemasi- inertial bo'lmagan ixtiyoriy mos yozuvlar tizimi. Inertial bo'lmagan sanoq sistemalariga misollar: o'zgarmas tezlanish bilan to'g'ri chiziq bo'ylab harakatlanuvchi ramka, shuningdek aylanuvchi ramka.
Jismning harakat tenglamalarini noinersial sanoq sistemasida ko'rib chiqishda qo'shimcha inersiya kuchlarini hisobga olish kerak. Nyuton qonunlari faqat inertial sanoq sistemalarida amal qiladi. Noinersial sanoq sistemasida harakat tenglamasini topish uchun inersial sistemadan istalgan noinersial sistemaga o’tishda kuchlar va tezlanishlarning o’zgarish qonuniyatlarini bilish kerak.
Klassik mexanika quyidagi ikkita printsipga asoslanadi:
vaqt mutlaq, ya'ni har qanday ikki hodisa orasidagi vaqt oraliqlari barcha ixtiyoriy harakatlanuvchi sanoq sistemalarida bir xil;
fazo mutlaq, ya'ni har qanday ikkita moddiy nuqta orasidagi masofa barcha ixtiyoriy harakatlanuvchi sanoq sistemalarida bir xil bo'ladi.
Bu ikki tamoyil harakat tenglamasini yozishga imkon beradi moddiy nuqta Nyutonning birinchi qonuni amal qilmaydigan har qanday noinertial sanoq sistemasiga nisbatan.
Moddiy nuqtaning nisbiy harakati dinamikasining asosiy tenglamasi quyidagi shaklga ega:
jismning massasi qayerda, jismning noinertial sanoq sistemasiga nisbatan tezlanishi, jismga ta'sir etuvchi barcha tashqi kuchlarning yig'indisi, tananing ko'chma tezlanishi, Koriolis tezlanishi. tanasi.
Ushbu tenglamani Nyutonning ikkinchi qonunining tanish ko'rinishida xayoliy inersiya kuchlarini kiritish orqali yozish mumkin:
Portativ inertsiya kuchi
Koriolis kuchi
inertsiya kuchi- inersial bo'lmagan sanoq sistemasiga undagi mexanika qonunlari inersiya qonunlari bilan mos kelishi uchun kiritilishi mumkin bo'lgan xayoliy kuch.
Matematik hisob-kitoblarda bu kuchning kiritilishi tenglamani o'zgartirish orqali sodir bo'ladi
F 1 +F 2 +…F n = ma shaklga
F 1 + F 2 + ... F n –ma = 0 Bu yerda F i haqiqiy kuch, –ma esa “inersiya kuchi”.
Inertsiya kuchlari orasida quyidagilar mavjud:
oddiy inersiya kuchi;
markazdan qochma kuch, bu jismlarning aylanuvchi sanoq sistemalarida markazdan uchib ketish tendentsiyasini tushuntiradi;
aylanuvchi sanoq sistemalarida radial harakat paytida jismlarning radiusdan chetlanish tendentsiyasini tushuntiruvchi Koriolis kuchi;
Nuqtai nazaridan umumiy nazariya nisbiylik, tortishish kuchlari har qanday nuqtada Eynshteynning egri fazosining ma'lum nuqtasidagi inersiya kuchlari
Markazdan qochma kuch- aylanuvchi (inertial bo'lmagan) sanoq sistemasiga kiritilgan (Nyuton qonunlarini qo'llash uchun faqat inertial FRlar uchun hisoblangan) va aylanish o'qidan yo'naltirilgan (shuning uchun nomi) inersiya kuchi.
Og'irlik va inersiya kuchlarining ekvivalentligi printsipi- umumiy nisbiylik nazariyasini yaratishda Albert Eynshteyn tomonidan qo'llanilgan evristik printsip. Uning taqdimoti uchun variantlardan biri: “O'zaro tortishish kuchlari tananing tortishish massasiga proportsional, inersiya kuchlari esa tananing inertial massasiga proportsionaldir. Agar inertial va tortishish massalari teng bo'lsa, unda qanday kuchga ta'sir qilishini ajratib bo'lmaydi. berilgan tana- tortishish yoki inersiya kuchi.
3. Giroskop (giro... va ...skop) — aylanish oʻqi fazoda oʻz yoʻnalishini oʻzgartira oladigan tez aylanuvchi qattiq jism. Aylanish oʻqi fazoda erkin aylana olishi uchun G.ni kardanli osmaga mahkamlab qoʻyish kerak (qarang Kardanli mexanizm). Osma markaziga nisbatan G. istalgan yoʻnalishda burilishi, uning aylanish oʻqi doiraviy konussimon sirt yasab harakatlanishi (qarang Presessiya) mumkin. Keyingi xususiyati navigatsiya asboblari — girokompas, girovertikal va b.ga asbob qilib olingan. G.ning har qanday holda ham fazoda oʻz oʻqi yoʻnalishini oʻzgarishsiz saqlay olishi xossasidan samolyot, raketa, dengiz kemalari, torpedolar va b. harakatini avtomatik tarzda saqlash uchun foydalaniladi (mas, avtopilot). Kemalarda matroslarning osma toʻrkrovatlari G. xossasiga asoslangan (kema qanchalik chayqalmasin matroslar bemalol uxlab ketishaveradi). Samolyotning kursdan ogʻganligini aniqlaydigan asbob yoʻnalish G.i, yaʼni giropolukompas deb ataladi. U avtopilotlarda qoʻllaniladi.
Bu aylanma g'ildirak yoki disk bo'lib, unda aylanish o'qi (aylanish o'qi) o'z-o'zidan har qanday yo'nalishni qabul qilish uchun erkindir. Aylanayotganda, ushbu o'qning yo'nalishi, moslamaning gilishi yoki burilishidan ta'sirlanmaydi burchak momentumining saqlanishi.
Ishlayotgan gyroskop. Uchta o'qda ham aylanish erkinligiga ega. Rotor tashqi ramkaning yo'nalishidan qat'i nazar, aylanish o'qining yo'nalishini saqlab qoladi.
Boshqa operatsion tamoyillariga asoslangan giroskoplar ham mavjud, masalan, mikrochip-paketli MEMS gyroskoplari electron qurilmalarda topilgan (ba'zan shunday nomlanadi
|
| |
