|
Referati MavzularBog'liq fizika mavzularFerromagnetizm
- baʼzi kristall moddalarning magnit jihatidan tartiblashgan xolati.
Bunda barcha atomlarning magnit momentlari parallel yoʻnalishda joylashadi. Magnit
momentlarining bunday joylashishi Kyuri nuqtasi deb ataladigan kritik temperaturadan
pastda yuz beradi. Atom magnit momentlarining ferromagnit tartibi yuz beradigan moddalar
ferromagnetiklar deb ataladi. Ferromagnetiklarning magnit qabul qiluvchanligi musbat va
104 ~ 105 qiymatlargacha yetadi. Ularning magnitlanganligi va magnit induksiyasi magnit
maydon kuchlanganligi Nga nochizigʻiy bogʻlangan hamda N ~ 103 A/m qiymatlarda
toʻyinishga erishadi. Ferromagnetiklarning magnitlanganligi tashqi maydon yoʻqolganidan
keyin ham saqlanib qoladi. Kimyoviy elementlardan Fe, Co, Ni, Gd, Tb, Dy, Ho, Er, Tm
ferromagnetikdir. Materiallarning ferromagnetik xususiyatlaridan radiotexnik va
elektrotexnik qurilmalar (masalan, transformatorlar, axborotni yozishning magnit vositalari
va boshqalar)da keng foydalaniladi.
Tarixiy ahamiyati
Ferromagnitizm haqidagi tushuncha tabiiy magnit minerallar kshf qilingan davrga borib
taqaladi. Yunonlar va xitoylar ilk bora tabiiy magnitning xususiyatlarini anglab, uni turli xil
maqsadlarda ishlata boshlashdi. 19-20-asrlardagi ilmiy inqiloblardan keyingina
ferromagnitizm tizimli ravishda o'rganilib, tushunila boshlandi.
André-Marie Amper, Hans Kristian Oersted va Maykl Faradayning innovatsion ishlari
zamonaviy elektromagnit nazariyaga asos soldi va Jeyms Klerk Maksvell
tenglamalari magnit maydonlari haqidagi tushunchamizni yanada kengaytirdi. 19-asrda
ferromagnit materiallarning kashf etilishi va ularning xatti-harakatlarini tavsiflovchi
matematik modellarning yaratilishi fizika sohasida sezilarli yutuqlarga erishdi.
Ferromagnit materiallar
Ferromagnitizm ferromagnit materiallar deb nomlanuvchi maxsus moddalar tomonidan
namoyon bo'ladi. Bu materiallarga temir, nikel, kobalt va ularning qotishmalari kiradi.
Ferromagnit moddalarda alohida atomlarning magnit momentlari tashqi magnit maydon
ta'sirida bir xil yo'nalishda tekislanadi. Ushbu materialning o'zida aniq magnit maydon hosil
bo'lishiga olib keladi va uni doimiy magnitga aylantiradi. Shuni ta'kidlash kerakki, barcha
temir, nikel yoki kobalt materiallari ferromagnit emas; ularning kristall tuzilishi va boshqa
omillar magnit harakatiga ta'sir
qiladi
Magnit maydon yo’qligida paramagnetiklar
Magnit maydon borligida paramagnetiklar
|
| |
