Rеja: Elektr va issiqlik o‘tkazuvchanlik

Rеja:

1.Elektr va issiqlik o‘tkazuvchanlik.

2.Elektrotexnik. Magnit materiallari, radiatsiyaga chidamli materiallar.

3.Sovuqqa chidamli materiallar.

Metall va qotishmalarning fizikaviy xossalari.

• Metall va qotishmalarning fizikaviy xossalari.
• Ba’zi mashina detallari materiallari uchun ularning fizik xossalari ham katta ahamiyatga ega: yani materialni magnit maydonida, elektr maydonida, issiqlik oqimiga o‘zini tutishi hamda radiatsiyaga qarshiligi. Metall va qotishmalarning solishtirma og‘irligi, issiq o‘tkazuvchanligi, elektr o‘tkazuvchanligi fizik xossalar bo‘lib materiallarni magnitligini, elektrikligini, teplofizikligini va radiatsiyalarga bardoshligini asoslaydilar.
• Metall va qotishmalarning zichligi, solishtirma og‘irligi, issiq o‘tkazuvchanligi.
• Metall va qotishmalarning fizik xossalariga quyidagilar:
• 1.Metall va qotishmaning solishtirma og‘irligi, ya’ni zichligi. Jism og‘irligining hajmiga nisbati shu jismning solishtirma og‘irligi deb ataladi va γ harfi bilan belgilanadi. Zichlik – solishtirma og‘irlik.

2.Metalll va qotishmalarining kengayish koeffitsientlari. Ishlash vaqtida qiziydigan detallarni kengayish koeffitsientlarini hisoblash katta ahamiyatga ega bo‘lib quyidagicha aniqlanadi.

• 2.Metalll va qotishmalarining kengayish koeffitsientlari. Ishlash vaqtida qiziydigan detallarni kengayish koeffitsientlarini hisoblash katta ahamiyatga ega bo‘lib quyidagicha aniqlanadi.
• m. grad (10 -3mm.grad)
• bu erda: Δl –metall uzunligining ortishi, m•grad hisobiga;
• proporsionallik koeffitsienti hamda chiziqli kengayish koeffitsienti;
• qizdirilmasdan oldingi uzunlik;
• haroratning ortishi.( С)
• Hajmiy kengayish koeffitsienti (β) quyidagicha aniqlanadi, metall 10С qizdirilganda 1+ β=(1+α)3 bu tenglamda 3α3 va α3 juda kichik miqdor bo‘lganligi sababli β=3α,
• Bu erda:
• β - hajmiy kengayish koeffitsienti;
• α-chiziqli kengayish koeffitsienti.
• 3. Metall va qotishmalarning suklanishida ularning hajmining o‘zgarish koeffitsienti. Metallar suyuklanish temperaturasigacha qizdirilganda ularning hajmi birdaniga o‘zgaradi (1-rasm). Suyuklanish vaqtida metall hajmining o‘zgarishi ΔV bilan, suyuklanishdan oldingi hajm esa V belgilanadi.
• Suyuklanish vaqtida metall va qotishmaning hajmining o‘zgarish koeffitsienti γ deb belgilanib quyidagicha aniqlanadi: γ = ΔV/V. Bu nisbat % bilan ifodalanishi γ = ΔV/V•100%