7-amaliy mashg`ulot
Mavzu: Infografikani yaratish texnologiyalari. Infografikaning tarkibiy
qismlari. Infografika yaratishga oid dasturiy ta’minotlar
Reja
1. Infografikani yaratish texnologiyalari.
2. Infografikaning tarkibiy qismlari.
3. Infografika yaratishga oid dasturiy ta’minotlar
Infografika ma'lumotlarni taqdim etish va vizual aloqa uchun samarali vosita
sifatida uzluksiz ta’lim jarayonida muhim o’rin egallamoqda.
Infografika
ma'lumotlarni taqdim etish uchun keng imkoniyatli va samarali vosita, fan yuzasidan
terminlarni tushuntirish,
taqdimotlarni soddalashtirish, aloqalarni xaritalash,
tendentsiyalarni ko'rsatish va asosini ta'minlashga mo’ljallangan zamonaviy
texnologiyadir. Ushbu texnologiya multisensor va multimodal yondashuvga asosan,
ya'ni qisqa matn va visual obyektlardan tashkil topadi. Ular qiyin,
murakkab va
mavhum ma'lumotni vizual ko’rinishga aylantirish, turli dizaynlar orqali ifodalash
uchun xizmat qiluvchi vositadir. Infografika texnologiyasidan foydalanish orqali
jozibali tasvirlar, mavhum g'oyalarni tushunishni osonlashtiradi, shuning uchun ular
ta’lim tizimida va boshqa sohalarda xam keng ko’lamda taraqqiy etmoqda.
Ushbu texnologiya ta’lim jarayonida quyidagi vazifalarni o’z ichiga oladi:
•
axborotni tezroq uzatishga yordam beradi
•
kengaytirilgan hamkorlik, tushunish, jalb qilish imkonini yaratadi
•
o’quvchilarning ta’lim-tarbiya jarayoniga o„zaro ta’siri va ishtiroki
•
murakkab jarayonlarni soddalashtirish va osonroq tushuntirish
•
bir nechta tushunchalarni solishtirish va qarama-qarshi qo'yishda
yordam berish
•
tizimli va rejali foydalanilganda taqdimotlarni namoyish qilish
•
hisobotlar, loyiha yoki tadqiqotning ma'lumotlari va xulosalarini yoritib
berish
Infografika o'qitishni osonlashtirish uchun muhim vosita bo'lib xizmat qilishi
mumkin. Informatika va axborot texnologiyalari va boshqa fanlardan dars
mashg’ulotlari bilan bog'liq taqdimotlarni tushuntirish va yetkazib berishda muhim
ro’l o’ynaydi.
Chet olimlari Damyanov va Tsankovlarning o’z maqolalarida infografikani
ta’lim jarayonidagi o’rniga quyidagi mulohazalarni keltirib o’tishgan “Infografika
ma'lumotlar
vizualizatsiyasi, illyustratsiyalar, tasvirlar va matnlarni birlashtirgan
grafik dizayn sifatida ifodalashdir. Bundan tashqari ma'lumotlar yoki bilimlarning
vizual tasviriga ishora qiladi. Bu bir qarashda tushunarli bo'lishi kerak bo'lgan vizual
formatda ma'lumotlarni uzatuvchi axborot grafikasi. Shunday qilib, infografika - bu
nominal matnga ega bo'lgan rasmlar, tasvirlar, diagrammalar yoki diagrammalar
to'plamidir” .
Waralak Vongdoiwang Siricharoenning “Infographic Role in Helping
Communication for Promoting health and well-being”
nomli maqolasida
komponentalarni quyidagi uchta tur bo’yicha tavsiflagan:
1) Vizual elementlar (rang, grafik, piktogramma, xaritalar, belgilar va
boshqalarni nazarda tutadi)
2) Tarkib elementlari (faktlar, ma'lumotnomalar, statistik ma'lumotlar, matnlar
va boshqalarni nazarda tutadi)
3) Bilim elementlari (xulosalar, xabarlar va boshqalarni nazarda tutadi).
Infografika ma'lumotlarni taqdim etish va vizual aloqa uchun samarali vosita
sifatida o'qituvchilar orasida mashhurlik kasb etmoqda va ko’plab mualliflar
tadqiqotlar olib bormoqda. Infografika istiqbolli, ma'lumotlarni taqdim etish uchun
keng imkoniyatli va samarali vosita sifatida talim jarayonida foydalanish bo’yicha
ma’lumotlar keltirilgan.
“Tushunchalarni tushuntirish, taqdimotlarni soddalashtirish, aloqalarni
xaritalash, tendentsiyalarni ko'rsatish va asosiy ta'minlash tushunchalari”. Ular
multisensor va multimodal yondashuvga, ya'ni matn va vizuallarga amal qilgan
holda tadqiqot olib borganlar.
“Murakkab va mavhum ma'lumotni vizual hikoyaga aylantirish uchun vosita
sifatida”. Yuqorida takidlab o’tilgan ilmiy maqolalarda infografika haqida
ma'lumotlar berilgan ammo zamonaviy texnologiyalarga tadbiqlari keng
yoritilmagan.
Infografika komponentlari Infografikaning beshta komponentini mavjud bo’lib
ular quyidagilar:
•
infografikaning sarlavhasi;
•
tushuntirishi (mazmun mohiyatini yoritilishi);
•
kiritilgan elementlar;
•
ma'lumotlarning kelib chiqishi;
•
infografika haqida ma'lumot beruvchi yorliqlar
Ta’lim tizimida foydalaniladigan infografika turlari Ta’lim
tizimida
murakkabligi asosida infografika quyidagi toifalarga bo'lingan, ular:
1. Animatsiyalangan infografika foydalanuvchi o’zgacha ijodiy g’oyalarni
taqdim etish va tomoshabinlar e’tiborini jalb qilmoqchi bo’lganida ranglar, poplar,
tovushlar, silliq o„tishdan foydalanadi.
2. Taqqoslash infografikasidan taqqoslash qilish uchun foydalaniladi. Ikki yoki
undan ortiq hodisalar, harakatlar, g'oyalar, jarayonlar, mahsulot, ma'lumotlar,
ma'lumotlar, shaxslar yoki joylar grafiklar, tasvirlar, rasmlar va boshqalar.
3. Geografik infografika oddiydan murakkabgacha bo’lgan keng doiradagi
ma’lumotlarni qamrab oladi. Tushunishga yordam beradi, murakkab ma'lumotlar va
ularni yanada sodda va tushunarli qilish. Bu ma'lumotlar to'plamlarini
taqqoslash
sifatida ishlashi mumkin.
4. Turli darajadagi axborotni ierarxik tarzda tushuntirish uchun ierarxik
infografikadan foydalaniladi.
5. Axborot infografikasi - bu ma'lumotlarni osonlik bilan yaratishga qaratilgan
axborotning vizual tasviri birinchi qarashda tushunarli bo’ladi.
6. Interfaol infografika Snap ilovasi foydalanuvchilarga diagramma va
grafiklarni qanday birlashtirganini ko'rsatadi.
7. Ro'yxat infografikasi o'quvchilar va auditoriya e'tiborini jalb qilish va
oshirishda samarali jalb qilish, foydalanuvchilarga ma'lumotlarni ro'yxatlarga ajratish
imkonini beradi, bu ularni oddiy ro'yxatlardan ko'ra jozibali qiladi.
8. Fotografik infografika axborot yoki tushunchani tushuntirish uchun
fotosuratlar va matnlardan foydalanadi.
9. Jarayon infografikasi murakkab g'oyalar, tushunchalar va vizual tasvirlarni
soddalashtirish uchun ishlab chiqilgan.
10.
Vaqt jadvali infografikasi murakkab ma'lumotlarni soddalashtiradi va
uni qiziqarli va tushunishni osonlashtiradi. Agar
foydalanuvchi muayyan voqea
tarixini tasavvur qilish yoki asosiy ma'lumotlarni ajratib ko'rsatish niyatida bo’lsa bu
tur mos keladi.
11.
Vizual infografika foydalanuvchi ma'lumotlarning asosiy qismini
qisqartirishni va uni qisqartirishni xohlasa ishlatiladi va aniq va axborot almashish
salohiyatini oshirishga xizmat qiladi.
Infografikalarni loyihalashtirishda quyidagi tamoyillarga amal qilish zarur.
O’qitishda yordam beradigan sifatli infografika uchun to'rtta mezon muhim o’rin
egallaydi. Mazmun, tegishlilik, foydali, xulosa. O'quv jarayoni uchun ularni
mukammal dizaynda ishlab chiqarish o’quvchilarda tez eslab qolish,
foydali
ma’lumotga ega bo’lish va minimallashtirish bilan aloqani maksimal darajada
oshirishda yordam beradi.
Infografikani ishlab chiqarish va loyihalashda quyidagi yetti muhim jihatni
yodda tutish kerak:
1. Maqsadlarni aniqlash
2. Mavzuni tanlash
3. Matn, rasm, grafik va illyustratsiyalarning muvozanatli integratsiyasi
birlashtirilgan bo'lishi kerak
4. Taqdimotda jozibadorlik, soddalik va tushunarlilik
5.
Vizual tasvirlar, videolar, tovushlar, animatsiyalarning muvozanatli
kombinatsiyasi
6. Ko'rsatilgan havolalarning haqiqiyligi va ishonchliligi
7. Talabalar saviyasiga mosligi
