Reja: iqtisodiy o‘sish omillari. Iqtisodiy taraqqiyot

Islohotlarning dastlabki yillarida Oʻzbekiston boshqa mamlakatlarda tajribadan oʻtgan u yoki bu I.t.m.ni qabul qilishi lozim degan fikr yurar edi. Hatto turk yoki xitoy modellarini qabul qilish zarurligi taʼkidlangan edi. Ammo Oʻzbekiston Respubli-kasi Prezidenti I. Karimov mamlakatga oʻz yoʻli, oʻz taraqqiyot modeli zarurligini koʻrsatdi. Oʻzbekiston rahbari ilgari surgan tub iqtisodiy islohotlarni amalga oshirishning 5 ta-moyili — iqtisodiyotni mafkuradan xoli qilish, davlat bosh isloxrtchi, bozor munosabatlariga bosqichma-bosqich oʻtish, qonun ustuvorligini taʼminlash, kuchli ijtimoiy siyosat yuritish — oʻzbek modelining asosini tashkil etadi. Qisqa vaqt ichida iqtisodiy taraq-qiyotning oʻzbek modeli oʻzining hayotiyligini koʻrsatdi. Oʻzbekiston iqtiso-diyoti uchun 1995 y. keskin burilish yili boʻldi. Shu yili sanoat i.ch. hajmi boʻyicha islohotgacha davr darajasiga toʻla erishildi. YAIMning pasayishi sezilarli sekinlashdi. 1996 yildan boshlab esa YAIM i.ch.ning barqaror ijobiy tendensiyasi davom etmoqda: 2001 yilda YAIM 4,5% ga oʻsdi, sanoat mahsuloti qajmi 8,1, yalpi qishloq xoʻjaligi mahsulotlari 4,5, qurilish ishlari 3,3, chakana tovar aylanmasi 9,5% ga oʻsdi. Oʻzbek modeli hali oʻtish davrining boshidayoq koʻp ukladli, aralash, tashqi beqarorlashtiruvchi omillardan xoli boʻlgan milliy bozor iqtisodiyotining shakllanishini taʼminladi. YAIM i.ch. surʼ-atlarining birinchi marta aholi oʻsish surʼatlaridan ustun boʻlishiga erishildi, YAIM tarkibiga jamgʻarish va investitsiyalar nisbatlarida yuqori sifat oʻzgarishlari taʼminlandi. Oʻzbek I.t.m.ning bosh maqsadi — ozod va obod vatan, erkin va farovon hayotni taʼminlashdan iborat.

Milliy boylikLARIMIZ BU ? Kapital bilan operatsiyalar schyoti Nomoliyaviy aktivlar Intellektual aktivlar YER OSTI RESURSLAR

Milliy boylik – makroiqtisodiy statistikaning tayanch ko’rsatkichlaridan biridir. Uning hajmi (solishtirma baholarda) – mamlakatning ijtimoiy-iqtisodiy salohiyatini ifodalaydi, aholi jon boshiga to’g’ri keladigan miqdori esa – mamlakatning iqtisodiy rivojlanish darajasiga baho beradi. Birinchi qarash namoyondalari milliy boylik tushunchasiga keng ma’noda yondoshib, unga qiymat ko’rinishda hisoblangan avlodlar mehnati natijasida buyumlashtirilgan ishlab chiqarish vositalari va iste’mol predmetlari zahirasi va natura o’lchov birligida hisoblanadigan ishlab chiqarish jarayoniga tortilmagan tabiiy resurlar, mehnat resurslari, hamda ushbu davrda ishlab chiqarilgan mahsulotlar yig’indisi sifatida ta’rif berishgan. Ikkinchi qarash namoyondalari unga qiymat ko’rinishda hisoblangan avlodlar mehnati natijasida buyumlashtirilgan ishlab chiqarish vositalari va iste’mol predmetlari zahirasi va natura o’lchov birligida hisoblanadigan ishlab chiqarish jarayoniga tortilgan tabiiy resurlar sifatida ta’rif berishgan. . davom etadi Uchinchi qarash namoyondalari milliy boylik tushunchasiga ularni bir xil o’lchov birligida hisoblash imkoniyatlaridan kelib chiqib, unga har bir momentda ishlab chiqarish sohasida ishlab chiqarilgan va ishlab chiqarilgan mahsulotning iste’mol qilingan ishlab chiqarish vositalari va mehnat predmetlaridan ortib qolgan qismi sifatida qarashgan. Sobiq sovet davridagi iqtisodchi-statistiklar orasida kengroq tarqalgan ikkinchi qarashga ko’ra milliy boylikning avlodlar mehnati natijasida buyumlashtirilgan moddiy ne’matlar qismi – milliy mulk, ishlab chiqarish jarayoniga tortilgan zahiralari - tabiiy resurslar, deb nomlangan. Ikkinchi qismi inson faoliyatidan bog’liq bo’lmagan xolda tabiiy ravishda takror ishlab chiqariladi.