Mavzu: Avtomobil yo‘llarini ekspluatatsiya qilish korxonalarining asosiy vazifalari va ularning strukturasi.
Reja:
Kirish.
1. Avtomobil yo‘llarini ekspluatatsiya qilish.
2. Avtomobil yo‘llarining transport va ekspluatatsion sifatlarini boshqarishda tizimli yondashuv.
3. Prizedent qarori bilan avtomobil yo‘llaridan foydalanish bo‘yicha yangi korxonalar tashkil etiladi.
4.Xulosa
Kirish.
Mamlakat iqtisodiyotining rivojlanishi asosan transport tarmog'ining, shu jumladan, avtomobil yo'llarining holatiga bog'liq. Iqtisodiyot rivoji bilan yuk va yo'lovchi tashishga bo'lgan ehtiyoj ortib bormoqda, avtomobil yo'llariga qo'yiladigan talablar ortib bormoqda. Avtomobil transportining ehtiyojlarini maksimal darajada qondirish uchun avtomobil yo'llarining transport-ekspluatatsion xususiyatlarini bosqichma-bosqich yaxshilash kerak. Iqtisodiy rivojlangan mamlakatlarda ham tajriba shuni ko'rsatmoqdaki, avtomobil yo'llarining transportfoydalanish sifatini oshirish uchun ajratilayotgan mablag'lar yetarli emas. Zamonaviy amaliyotda avtomobil yo'llarining transport-ekspluatatsion sifatini oshirish uchun ajratilayotgan cheklangan mablag'lar ularning paydo bo'lishining oldini olish o'rniga tanqidiy holatga ega bo'lgan yo'l uchastkalarini ta'mirlash uchun ishlatiladi. Avtomobil transporti talablariga mos kelmaydigan yo'llar va uning uchastkalarini o'z vaqtida ta'mirlash va rekonstruksiya qilish natijasida katta iqtisodiy yo'qotishlarga, transport harajatlari, yoqilg'i sarfi, avtomobil qismlari va shinalarining eskirishiga, yuqori avariya holatlariga olib keladi. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan avtomobil yo’llarini rivojlantirish va yo‗l tarmog‘ini takomillashtirishga katta e‘tibor qaratilmoqa. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining PF-4947-sonli farmoni bilan tasdiqlangan 2017 — 2021 yillarda O’zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo’nalishi bo’yicha Harakatlar strategiyasida, PF-4954-sonli ―Yo’l xo’jaligini boshqarish tizimini yanada takomillashtirish chora tadbirlari to’g‘risidagi farmonida, PQ-3262-sonli ―Avtomobil yo’llarini ko’kalamzorlashtirish va arxitektura-landshaft konstrukstiyalash tizimini takomillashtirish chora-tadbirlari to’g‘risidagi qarorida, PQ-3309-sonli ―Avtomobil yo’llari ko’priklarini, yo’l o’tkazgichlar va boshqa sun‘iy inshootlarni qurish hamda foydalanishni tashkil etish tizimini takomillashtirish to’g‘risidagi qarorida, PQ-4035-sonli ―Avtomobil yo’llarini qurish va ulardan foydalanish sohasida ishlarni tashkil etishning ilg‘or xorijiy uslublarini joriy etish chora-tadbirlari to’g‘risidagi qarorida yo’l xo’jaligini rivojlantirish va avtomobil yo’llari tarmog‘ini takomillashtirish masalalari ustivor vazifalar qilib belgilangan.
Avtomobil yo’lari ekspluatatsiyasining nazariy asoslari. «Haydovchi - avtomobil - yo‘1 - transport oqimi - muhit» kompleksining o‘zaro ta’sir modeli. Yo‘1 tarmog‘ining texnik va foydalanuv holatlari. Avtomobil yo‘lining texnik va foydalanuv holatining ko‘rsatkichlari. Avtomobilning yo‘1 bilan o‘zaro ta’siri. Yo‘1 qoplamasining holati va avtomobillar harakat sharoiti. Yo‘1 qoplamasining ravonligi va g‘adir budirligi. Avtomobil g‘ildiragining nam va ho‘l qoplama bilan o‘zaro ta’siri va unda g‘adir budirlikning o‘mi. Tabiiy-iqlim omillarining yo‘1 holatiga va avtomobil harakat sharoitiga ta’siri. Yo‘1 tuzilmasiga tabiiy-iqlim omillarining ta’siri. Yo‘1 poyining namlik-issiqlik rejimi, namlik-issiqlik rejimini boshqarishda yo‘1 konstruksiyasining ta’siri. Avtomobil yo‘lining deformatsiyasi va buzilishlari. Avtomobil yo‘llaridagi deformatsiya va buzilishlami sodir boTish sabablari. G‘ildirak izini paydo bo‘lish sharoiti va uning avtomobillar harakatiga ta’siri. Qoplamaning yemirilishini aniqlash. Avtomobil yo‘llarining transportekspluatatsion ko‘rsatkichlari tizimi. Avtomobil yo‘Harming transportekspluatatsion sifatlarini o‘zgarish qonuniyatlari va baholash uslublari. Yo‘lning transport-ekspluatatsion ko‘rsatkichlariga bo‘lgan talablar. Harakat tezligini o‘lchash va baholash. Hisobiy tezlikni ta’minlanganlik koeffitsenti bo‘yicha yo‘1 holatini kompleks baholash. Havo-iqlim omillarining harakat tezligiga ta’siri. Yo‘lning o‘tkazuvchanlik qobiliyatini va yuklanganlik darajasini baholash. Yo‘lga oid tumanlashtirish. O‘zbekiston Respublikasi hududini harakat sharoiti bo‘yicha tumanlashtirish. Yo‘lning holatini kompleks baholash usullari. Yo‘1 to‘shamasi mustaxkamligini, qoplama ravonligini va tishlashish sifatini aniqlash va baholash. Qoplama g‘adir-budirligini baholash.
Yo‘1 to‘shamasi va qoplamasini xizmat qilishida ta’mirlashlar oraliq davrini va yo‘llarni xizmat qilish muddatlarini ta’minlash. Avtomobil yo‘llarida muzlashdan yo‘1 qoplamasining ko‘tarilib qolishi (puchina)ni bartaraf qilish. Yo‘llami holati va sifatini ulaming iste’mol xususiyati bo‘yicha kompleks baholash uslubi. Qoplama va asos qatlamlarining strukturasini buzilishi va qoldiq deformatsiyalarini aniqlash, yoriqlar va o‘yiqlaming yuzaga kelish sabablarini tahlil qilish. Transport oqimi holatini prognozlash. Murakkab sharoitdagi: tog‘li hududdagi, quruq-issiq iqlim sharoitidagi, sug‘oriladigan hududlardagi va qumli choTlardagi yo‘llami ekspluatatsiya qilish. Avtomobil yo‘llarini saqlash va ta’mirlash. Avtomobil yo’llarini saqlash va ta’mirlash bo‘yicha tadbirlar tizimini rejalashtirish. Yol holatini baholash ko‘rsatkichlariga asoslangan holda yo‘1 ishlarini rejalash. Avtomobil yo’llari yo‘1 poyi, yo‘1 to‘shamasi va qoplamasini saqlashning zamonaviy texnologiyalari. YoTlami qishgi davrda saqlashning ilg‘or texnologiyalari. Qishgi sirpanchiqlikka qarshi kurashning ilg‘or texnologiyalari va ishlatiladigan materiallaming xususiyatlari. Avtomobil yoTlarini ta’mirlashning ilg‘or texnologiyalari. YoT poyini va suv qochirish tizimini mukammal ta’mirlashning zamonaviy texnologiyalari. YoT to‘shamasini ko‘chaytirish va kengaytirishning zamonaviy texnologiyalari. Avtomobil yoTlarini ta’mirlash va saqlash ishlarini tashkil qilishning zamonaviy usullari. Avtomobil yo‘llarini ta’mirlash va saqlash strategiyasini tanlash. Yo‘llami saqlanganligini ta’minlash uchun o‘qqa tushadigan yuk bo‘yicha transport vositalari harakatini cheklash. Yo‘l ma’lumotlari banki va yo‘llar holatini boshqarish, umumiy foydalanishdagi avtomobil yo‘llari bo‘yicha og‘ir yukli avtotransport vositalarining harakatidan zararlami hisoblash. Avtomobil yo‘llarini ko‘kalamzorlashtirish va obodonlashtirishning zamonaviy texnologiyalari. Avtomobil yo‘llarini muhandislik jihozlash. Avtomobil yo‘llarini arxitektura-landshaft ko‘klamzorlashtirish usullari. Avtomobil yo‘llari arxitekturasi. Yo‘l harakatiga xizmat ko‘rsatish komplekslari. Avtomobil yo‘llarini ekspluatatsiya qilish va boshqarishni tashkil qilish. O‘zbekiston Respublikasi avtomobil yo‘llarini boshqarish va uning tuzilmasi. Yo’llarni ekspluatatsiya qilish korxonalari va ishlab chiqarish bazalarining asosiy vazifalari. Avtomobil yo‘llarini ekspluatatsiya qilish yo‘nalishida mamlakatimizda olib borilgan ilmiy tadqiqotlar. Avtomobil yo‘llarini ekspluatatsiya qilishda ishlar sifatini baholash va atrof-muhit muxofazasi. Avtomobil yo‘llarini ekspluatatsiya qilish korxonalarining asosiy vazifalari avtomobillarni texnik xizmati, ta'mirlash, narxlari belgilash, yo‘llarni saqlash, va yo‘l xizmatlarini takomillashtirishdir. Ular genellik bilan maslahatchilar, texnik hodimlar, boshqaruvchilar va raqobatdoshlik bo'limlari bilan tashkil etiladi. Struktura esa ko'p turlidagi vazifalarni bajarish uchun tuziladi, masalan, xizmat ko'rsatish, marketing, moliyaviy hisobotlar va boshqalar. Avtomobil yo’lari haqida tushuncha. Avtomobil yo‘llarning mamlakat iqtisodiyotini o‘sishidagi ahamiyati.
Avtomobil yo’llari tarmog’ining hozirgi kundagi holati va rivojlanishi. “Avtomobil yo’llari” to‘g‘risidagi qonun. Avtomobil yo’llarinini loyihalashda tabiiy iqlim sharoitlarini o‘ziga xos xususiyatlarini hisobga olish. Avtomobil yo’llarini tasniflanishi. Avtomobil yo’llarining asosiy elementlari. Avtomobillaming yo’lidagi harakatlanishi. Yo’llardagi hisobiy ko‘rinish masofasi. Transport oqimlarining harakatlanish qonuniyatlari. Yo’lining o‘tkazish qobiliyati. Avtomobil yo’llarining rejasi, bo‘ylama va ko‘ndalang kesimlarini loyihalash. Yol poyini suv-issiqlik tartibi. Yo‘1 iqlim mintaqalari. Relefhi murakkablik darajasi va uni yo‘1 o‘q chizig‘i o‘tkazishga ta’siri. Trassa yo‘nalishini tanlashning asosiy qoidalari. Yo’ldan suvni chetlatish tizimi. Kichik ko‘priklar va quvurlaming gidravlik hisobi. Avtomobil yo‘llarini arxitekturaviy landshaftli loyihalash. Yol o‘q chizig‘ini loyihalashda harakat qulayligi va xavfsizligiga qo‘yiladigan talablar. Avtomobil yo’llarining kesishishi va tutashuvi. Avtomobil yo’llarining har xil satxda kesishuvlarini loyihalash. Yo‘1 poyi va yo‘1 to‘shamalarini loyihalash. Nobikir yo‘1 to‘shamalarini hisoblash. Bikir yo‘1 to‘shamalari va asoslarini hisoblash. Yo‘1 to‘shamasi konstruksiyasini loyihalashda avtomobil orqa o‘qiga tushadigan me’yoriy yuklamalarni hisobga olish. Murakkab sharoitlarda: jarli joylarda, karst jarayonli yerlarda, tog‘li joylarda, ko‘chkili va to‘kilmali yerlarda, qurg‘oqchil hududlarda, sho‘rxok yerlarda va qum sahrolarida yo‘llami loyihalash. Avtomagistrallami loyihalash. Ko‘prikli o‘tish joylarini loyihalash. Ko‘prikli o‘tish joylarini loyihalashda gidrologik hisoblashlar.
Yo‘llarni transport ekspluatatsion ko‘rsatkichlari sifatini tasnifi.
Avtomobil yo’llarni transport ekspluatatsion tavfsifi yo’l transport inshootlari sifatida ishini tavsiflovchi yo’l transport sifat ko’rsatkichlari majmuasini anglatadi. Yo’l sifatining transport ekspluatatsion ko’rsatkichlarini ikki asosiy guruhga bo’lish mumkin: transport sifati ko’rsatkichlari va yo’l sifati ko’rsatkichlari. Transport sifat ko’rsatkichlari o’z navbatida quyidagi kichik guruhlarga bo’linadi: harakat tezligi; harakat xavfsizligi; harakat tejamkorligi; harakat qulayligi;
Yo’l sifati ko’rsatkichlari quyidagi kichik guruhlarga bo’linadi; qoplama sifati; yo’lning o’tkaza olish qobilyati, me‘moriy va landshaft ko’rsatkichlari; yo’lning yuk tig’izligi va jihozlanganligi; yo’lning yuk o’tkazish qobiliyati
Yo’l qurilishining jahon tajribasi shuni ko’rsatadiki, yangi avtomobil yo’llarini qurish bilan birga kelajakda yo’l jamg’armasi mablag’lari asosan yo’llarning transport va ekspluatatsion sifatlarini yaxshilashga yo’naltiriladi. Yo’l quruvchilarning eng muhim vazifasi qurilgan yo’l inshootlarini yaxshi saqlash va ularning yo’l–transport talablariga muvofiqligini ta‘minlashdir. O’tgan o’n yilliklar davomida turli mamlakatlar yo’llarni tizimli saqlash bo’yicha ko’rsatmalar ishlab chiqdi. Tegishli me‘yoriy hujjatlar AQSH, Rossiya, Buyuk Britaniya, Germaniya, Kanada, Fransiya, Niderlandiya, Avstraliyada chop etildi. Turli me‘yorlarni qiyosiy baholash quyidagi xulosalarga olib keladi: –Avtomobil yo’llari holatini tekshirish boshqaruv harakatlarini muvaffaqiyatli nazorat qilish uchun xizmat qiladi, o’z vaqtida milliy iqtisodiyotning yo’qotishlarini ko’rsatadi va moliyaviy harajatlarni rejalashtirishga asos bo’ladi. –Yo’llarning holati o’lchov asboblari bilan ham, chamalash usuli bilan ham tekshiriladi. –Yaxshi mos keladigan laboratoriya uskunalari bilan boshqarishni markazlashtirilgan tashkil etishda asosiy e‘tibor qurilmalar orqali yo’llar holatini ro’yxatga olishga qaratiladi va aksincha, markazlashmagan boshqaruv rahbarlari qarorlarni vizual baholash natijalarini oqlaydilar. Yo’lning holati uning o’zgarish dinamikasiga ega bo’lish uchun muntazam ravishda qayd etiladi. Turli mamlakatlarda qabul qilingan yuqoridagi me‘yoriy baholash usullari yo’llarning transport ekspluatatsion majmuasini qamrab olmaydi, bu esa yo’llarning normal ishlashi bo’yicha chora – tadbirlarni ishlab chiqishda ob‘ektiv va optimal boshqaruv qarorlarini qabul qilishga yordam bermaydi. Yo’llarning holatini samarali boshqarish uchun ularning transport va ekspluatatsion sifatlari majmuasini hisobga oluvchi tizimli yondashuv zarur. Yo’l transport vositasiga ta‘sir ko’rsatadi (tezlik, yoqilg’i sarfi, avtomobil qismlarining eskirishi va boshqalar.), haydovchi (haydovchilik holati, hissiy kuchlanish, safar qulayligi), transport oqimi (o’rtacha oqim tezligi, shovqin tezlanishi , yuklanganlik koeffitsienti, oqim zichligi, va hokazo.) va atrof – muhit. O’z navbatida, yo’lga avtomobil (qoplamaning yuklanishi, qoplamaning eskirishi) transport oqimi (yo’l inshootlarining eskirishi va yemirilishi) ta‘sir ko’rsatadi. Transport oqimi atrof–muhitga ta‘sir ko’rsatadi (gaz ifloslanishi, neft ifloslanishi, shina eskirish mahsulotlari). Atrof – muhit o’z navbatida yo’lning holatiga, haydovchiga, avtomobilga va transport oqimining holatiga ta‘sir ko’rsatadi. Dastlab tizimli yondashuv va tahlil nazariyasida qo’llaniladigan ta‘rif va terminlar bilan tanishamiz. Ma‘lumki, tizim tahlili muqobil tanlash turli fizik xarakterdagi murakkab axborotlarni tahlil qilishni talab qiladigan sharoitda boshqaruv qarorlari uchun zarurdir. Tizimlarda ikkita alohida chiziq mavjud –tahlil va sintez. Tizim tahlilining rivojlanish tarixi shuni ko’rsatadiki, birinchi galda tizim tahlili asosan murakkab matematik metodlarni qo’llashga asoslangan. Bir muncha vaqt o’tgach, olimlar texnologiyani tadqiq qilish va rivojlantirishni tavsiflovchi ko’plab noaniqliklar bilan bog’liq keng muammolarni tahlil qilishda matematikaning samarasizligi haqida xulosaga kelishdi. Shuning uchun ham bunday tizim tahlili tushunchasi ishlab chiqila boshlandi, bunda asosan ilmiy tafakkurning yangi dialektik tamoyillarini ishlab chiqish, texnik tizimlarni mantiqiy tahlil qilish, ularning o’zaro aloqalari va ziddiyatli tendensiyalarini hisobga olishga e‘tibor qaratiladi. Ushbu yondashuv bilan matematik usullar emas, balki tizim tahlilining mantig’i, qaror qabul qilish tartibini buyurtma qilish birinchi o’ringa chiqadi va ehtimol, so’nggi yillarda tizimli yondashuv ko’pincha tizimli tamoyillar majmui sifatida tushuniladi. "Tizim" tushunchasi quydagilar bilan xarakterlanadi: 1) ko’p elementlarning mavjudligi; 2) ular orasidagi bog’lanishlarning mavjudligi; 3) jarayonning yaxlit tabiati.
Boshqaruv modeli yordamida avtomobil yo’llari sifatini oshirish bo’yicha ishlar bajarilmagan taqdirda yo’l–transport hodisalari sonining ko’payishi, transport tezligining pasayishi, transport harajatlarining oshishi (yoqilg’i sarfi, shinalar va dvigatellarning eskirishi), transport harajatlari, tashishning tannarxi oshishi kuzatiladi.
Yo’llarning transport – ekspluatatsion sifatini tizimini tahlil qilish maqsadi yo’lning prognozli modelini ishlab chiqishdan iborat bo’lib, u bilan tajribalar orqali yo’l haqida ishonchli ma‘lumot olish imkonini beradi. Prognozlash ob‘ektini tahlil qilish prognozlash maqsadlari va vazifalari, prognozlash ob‘ekti, uning chegaralari aniqlanganda, retrospeksiya bosqichini o’tkazish uchun tayyorlangan va prognoz uchun vazifa shakllantirilgan prognozoldi tadqiqotlar bosqichida boshlanadi. Prospekt bosqichida tahlil prognozlash ob‘ekti haqida etishmayotgan ma‘lumotlarni aniqlash uchun ikkinchi darajali yordamchi rol o’ynaydi. Prognozlash jarayonining uzluksiz tabiati bo’lsa, ob‘ektni tahlil qilish, shuningdek, haqiqiy ob‘ekt va uning prognostik modeli o‗rtasidagi mulohazalarni amalga oshiradigan prognozlarning rivojlanishining barcha bosqichlarini doimiy ravishda kuzatib boradi. Retrospektiv tadqiqotni tayyorlash jarayonida bir vaqtning o’zida bir–biri bilan bog’liq bo’lgan muammolarni yagona prognoz vazifasida hal etishga mos keladigan uch bosqich mavjud:
1. Yo’lning transport – ekspluatatsion sifatini tavsifini aniqlashtirish.
2. Yo’l ma‘lumoti bankining muammolarini dastlabki hal qilish.
3. Avtomobil yo’llari transport–ekspluatatsion sifatini o’lchash muammosini dastlabki hal etish.
Mintaqaviy avtomobil yo‘llarini yanada rivojlantirishning asosiy ustuvor yo‘nalishlari etib quyidagilar belgilanadi:
mintaqaviy avtomobil yo‘llarining mavjud tarmog‘i saqlanishini muvofiqlashtirish, ularning yuqori transport-foydalanish darajasida bo‘lishini ta'minlash;
hududlarning zamonaviy yo‘l-transport infratuzilmasini yanada rivojlantirish va mustahkamlash bo‘yicha tizimli chora-tadbirlar kompleksini amalga oshirish;
mavjud mintaqaviy avtomobil yo‘llarini qayta tiklash bo‘yicha ta'mirlash ishlarini olib borish orqali yo‘l tarmog‘i xavfsizligini ta'minlash;
mintaqaviy avtomobil yo‘llarini saqlash (ekspluatatsiya qilish) xususiyatlari oshirilishini hisobga olgan holda, yo‘l qurilish materiallarini ishlab chiqarishning zamonaviy texnologiyalari va yo‘l qoplamalarini ta'mirlashning innovatsion usullarini joriy etish;
mintaqaviy avtomobil yo‘llarini ta'mirlash va saqlash bo‘yicha ixtisoslashtirilgan tashkilotlarning moddiy-texnik bazasini mustahkamlash va ularni malakali mutaxassislar, muhandis-texnik va ishlab chiqarish xodimlari bilan ta'minlash;
mintaqaviy avtomobil yo‘llarini ta'mirlash va saqlash sohasidagi normativ-huquqiy bazani takomillashtirish.
Iqtisodiy taraqqiyot va kambag‘allikni qisqartirish vazirligi, Moliya vazirligi, Transport vazirligi huzuridagi Avtomobil yo‘llari qo‘mitasi, Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklarining respublika shaharlari va tumanlaridagi Obodonlashtirish boshqarmalari tarkibida “Mintaqaviy avtomobil yo‘llaridan foydalanish” unitar korxonalarini tashkil etish to‘g‘risidagi taklifiga rozilik beriladi.
Shaharsozlik me'yorlari va qoidalariga muvofiq mintaqaviy avtomobil yo‘llarini saqlash, ulardan foydalanish va joriy ta'mirlash ishlarini o‘z vaqtida va sifatli bajarish korxonalarning asosiy vazifasi etib belgilanadi.
Mintaqaviy avtomobil yo‘llarini saqlash, ulardan foydalanish va joriy ta'mirlash ishlarining moliyalashtirish manbalari etib Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahri Moliya bosh boshqarmalari huzuridagi Avtomobil yo‘llarini rivojlantirish maqsadli jamg‘armalari, Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahrining mahalliy budjet mablag‘lari hamda qonunchilikda taqiqlanmagan boshqa manbalar belgilanadi.
Xulosa.
Avtomobil yo‘llarini ekspluatatsiya qilish korxonalarining asosiy vazifalari avtomobillarni texnik xizmati, ta'mirlash, narxlari belgilash, yo‘llarni saqlash, va yo‘l xizmatlarini takomillashtirishdir. Ular genellik bilan maslahatchilar, texnik hodimlar, boshqaruvchilar va raqobatdoshlik bo'limlari bilan tashkil etiladi. Struktura esa ko'p turlidagi vazifalarni bajarish uchun tuziladi, masalan, xizmat ko'rsatish, marketing, moliyaviy hisobotlar va boshqalar. Mamlakat iqtisodiyotining rivojlanishi asosan transport tarmog'ining, shu jumladan, avtomobil yo'llarining holatiga bog'liq. Iqtisodiyot rivoji bilan yuk va yo'lovchi tashishga bo'lgan ehtiyoj ortib bormoqda, avtomobil yo'llariga qo'yiladigan talablar ortib bormoqda. Avtomobil transportining ehtiyojlarini maksimal darajada qondirish uchun avtomobil yo'llarining transport-ekspluatatsion xususiyatlarini bosqichma-bosqich yaxshilash kerak. Iqtisodiy rivojlangan mamlakatlarda ham tajriba shuni ko'rsatmoqdaki, avtomobil yo'llarining transportfoydalanish sifatini oshirish uchun ajratilayotgan mablag'lar yetarli emas. Zamonaviy amaliyotda avtomobil yo'llarining transport-ekspluatatsion sifatini oshirish uchun ajratilayotgan cheklangan mablag'lar ularning paydo bo'lishining oldini olish o'rniga tanqidiy holatga ega bo'lgan yo'l uchastkalarini ta'mirlash uchun ishlatiladi. Avtomobil transporti talablariga mos kelmaydigan yo'llar va uning uchastkalarini o'z vaqtida ta'mirlash va rekonstruksiya qilish natijasida katta iqtisodiy yo'qotishlarga, transport harajatlari, yoqilg'i sarfi, avtomobil qismlari va shinalarining eskirishiga, yuqori avariya holatlariga olib keladi. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan avtomobil yo’llarini rivojlantirish va yo‗l tarmog‘ini takomillashtirishga katta e‘tibor qaratilmoqa. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining PF-4947-sonli farmoni bilan tasdiqlangan 2017 — 2021 yillarda O’zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo’nalishi bo’yicha Harakatlar strategiyasida, PF-4954-sonli ―Yo’l xo’jaligini boshqarish tizimini yanada takomillashtirish chora tadbirlari to’g‘risidagi farmonida, PQ-3262-sonli ―Avtomobil yo’llarini ko’kalamzorlashtirish va arxitektura-landshaft konstrukstiyalash tizimini takomillashtirish chora-tadbirlari to’g‘risidagi qarorida, PQ-3309-sonli ―Avtomobil yo’llari ko’priklarini, yo’l o’tkazgichlar va boshqa sun‘iy inshootlarni qurish hamda foydalanishni tashkil etish tizimini takomillashtirish to’g‘risidagi qarorida, PQ-4035-sonli ―Avtomobil yo’llarini qurish va ulardan foydalanish sohasida ishlarni tashkil etishning ilg‘or xorijiy uslublarini joriy etish chora-tadbirlari to’g‘risidagi qarorida yo’l xo’jaligini rivojlantirish va avtomobil yo’llari tarmog‘ini takomillashtirish masalalari ustivor vazifalar qilib belgilangan.
Foydalanilgan adabiyotlar.
1. Mirziyoev Sh.M. Erkin va farovon demokratik O‘zbekiston davlatini birgalikda
barpo etamiz. Toshkent, “O‘zbekiston” NMIU, 2017. - 29 b.
2. Mirziyoev Sh.M. Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash yurt
taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi. “O‘zbekiston” NMIU, 2017 - 47 b.
3. Mirziyoev Sh.M. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz. “O‘zbekiston” NMIU, 2017. - 485 b.
4.https://tstu.uz/wp-content/uploads/2022/10/05_09_02_Geotexnika-Y-raqamlashtirish-va-yol-harakati-xavfsizligi.-Yo’l-telematikasi-yo’l.pdf
5.http://lib.jizpi.uz/AVTOMOBIL_YOLLARINING_TRANSPORT_EKSPLUTATSIYASI_KORSATKICHLARI.pdf
|
