|
-sinf o'qishdan umumlashtiruvchi darslarni modulli texnologiya asosida tashkil etish va o'tkazish yo'llari
|
| bet | 6/7 | | Sana | 20.02.2024 | | Hajmi | 87,74 Kb. | | #159541 |
Bog'liq Reja kirish I bob 4-sinf o\'qish darslarining maqsad va vazifala-fayllar.org2.2 4-sinf o'qishdan umumlashtiruvchi darslarni modulli texnologiya asosida tashkil etish va o'tkazish yo'llari.
O’qishdan o’tkaziladigan umumlashtiruvchi dars o’quvchilar bilimini bir tizimga solish, o’rganilganlarni takrorlab umumlashtirish maqsadiga xizmat qiladi. 4-sinfda umumlashtiruvchi dars odatda o’qish dasturidagi u yoki bu muhim mavzu yuzasidan o’tkaziladi. Umumlashtiruvchi dars dasturning butun bir bo’limini yakunlashga xizmat qilishi ham mumkin.
4-sinfda o’qishdan umumlashtiruvchi dars bolalar tasavvuri va tushunchalarini kengaytirishga yordam beradi, bunday darslarda o’quvchilar egallagan bilimlarning sinf va maktab jamoasi hayotida, har bir o’quvchi hayotida qanday ahamiyatga ega ekanini tushunadilar. Bu darsda o’qituvchi bolalar bilimini boyitadigan mavzuga oid qo’shimcha materiallar ham berishi mumkin.
Umumlashtiruvchi darsda takrorlash ilgari o’qilgan mavzuni o’quvchilar yodida qayta tiklash emas, balki umumlashtiruvchi harakatda bo’lishi, bolalar bilimini sistemalashtirishga, ayrim tasavvur va tushunchalarni tartibga solishga yordam berish lozim. Shunday ekan,bunday darslar uchun kitobdan o’qiganlargina emas, balki bolalarning kuzatishlari natijasida bevosita idroklangan tabiatdagi predmetlar va hodisalar, ijtimoiy hayot voqealari, shaxsiy tajribalari ham material bo’ladi. Maktab hayoti, oila mavzusiga yoki tabiatshunoslikka oid mavzu bag’ishlangan umumlashtiruvchi darsning vazifasi kitob materialini o’quvchilarning kuzatishlari, ekskursiyalar jarayonida olingan bilimlari bilan bog’liq hisoblanadi.
4-sinfda o’qishda umumlashtiruvchi darslarda ish turlari xilma-xil bo’lib, ko’rilgan va kechirilganlar yuzasidan, illyustrativ materiallarni ( rasmlar, misollar ) ko’rsatish va tahlil qilish, o’quvchilarning ayrim asarlardan parchalar o’qish, ekskursiya va kuzatishlar haqida bolalarning og’zaki hikoyani kabilardan foydalaniladi.
Umumlashtiruvchi dars uchun ish turi darsning aniq maqsadidan kelib chiqib tanlanadi. Umumlashtiruvchi darslarga asosan quyidagi pedagogik talablar qo’yiladi.
O’quvchilar muayyan mavzu ustida ishlab, o’qiganlari, ko’rganlari, eshitganlari, kuzatganlari haqida o’z fikr-mulohazalarini dadil va erkin aytish imkoniyatiga ega bo’lsinlar. Masalan, ma’lum bir mavzuni yakunlab o’tkazilgan umumlashtiruvchi darsda bolalar kitobdan shu mavzuga oid o’qigan hikoya va maqollardan qaysi biri qiziqarliroq ekanini, shuningdek, u yoki bu hikoya yoki maqolada qatnashuvchi shaxslar,ularning xulq-atvorlari haqida o’z fikrlarini aytadilar,ayrim zaruriy hollarda o’qilgan asar mavzunini qisqa bayon qiladilar.
Agar mavzuni o’rganish jarayonida o’quvchilar bilan ekskursiya o’tkazilgan bo’lsa, ular ekskursiyada ko’rganlaridan nimalar qiziqarli bo’lganini,qaysilari kuchli taassurot qoldirganini aytib berishlariga o’qituvchi yordam beradi. Bular o’quvchilar tafakkurini faollashtiradi, ularni faol fikrlashga o’rgatadi, o’stiruvchi ta’limning asosiy shartlaridan biri hisoblanadi.
Modulli texnologiya asosida boshlang’ich sinflarda umumlashtiruvchi darslarni tashkil qilish katta ahamiyatga ega.
Buni 4-sinfda “ O’zbekiston –Vatanim manim ” bo’limi yuzasidan hamda “ Xalq og’zaki ijodi “ bo’limi yuzasidan umumlashtiruvchi darslarni modulli texnologiya asosida tashkil qilish misolida ko’rsatamiz.
4-sinfda o’qishda umumlashtiruvchi darslarda ish turlari xilma-xil bo’lib, ko’rilgan va kechirilganlar yuzasidan, illyustrativ materiallarni ( rasmlar, misollar ) ko’rsatish va tahlil qilish, o’quvchilarning ayrim asarlardan parchalar o’qish, ekskursiya va kuzatishlar haqida bolalarning og’zaki hikoyani kabilardan foydalaniladi.
Umumlashtiruvchi dars uchun ish turi darsning aniq maqsadidan kelib chiqib tanlanadi. Umumlashtiruvchi darslarga asosan quyidagi pedagogik talablar qo’yiladi.
O’quvchilar muayyan mavzu ustida ishlab, o’qiganlari, ko’rganlari, eshitganlari, kuzatganlari haqida o’z fikr-mulohazalarini dadil va erkin aytish imkoniyatiga ega bo’lsinlar. Masalan, ma’lum bir mavzuni yakunlab o’tkazilgan umumlashtiruvchi darsda bolalar kitobdan shu mavzuga oid o’qigan hikoya va maqollardan qaysi biri qiziqarliroq ekanini, shuningdek, u yoki bu hikoya yoki maqolada qatnashuvchi shaxslar,ularning xulq-atvorlari haqida o’z fikrlarini aytadilar,ayrim zaruriy hollarda o’qilgan asar mavzunini qisqa bayon qiladilar.Agar mavzuni qisqa bayon qiladilar.
Agar mavzuni o’rganish jarayonida o’quvchilar bilan ekskursiya o’tkazilgan bo’lsa, ular ekskursiyada ko’rganlaridan nimalar qiziqarli bo’lganini,qaysilari kuchli taassurot qoldirganini aytib berishlariga o’qituvchi yordam beradi. Bular o’quvchilar tafakkurini faollashtiradi, ularni faol fikrlashga o’rgatadi, o’stiruvchi ta’limning asosiy shartlaridan biri hisoblanadi.
Modulli texnologiya asosida boshlang’ich sinflarda umumlashtiruvchi darslarni tashkil qilish katta ahamiyatga ega.
Buni 4-sinfda “ O’zbekiston –Vatanim manim ” bo’limi yuzasidan hamda “ Xalq og’zaki ijodi “ bo’limi yuzasidan umumlashtiruvchi darslarni modulli texnologiya asosida tashkil qilish misolida ko’rsatamiz.
4-sinf “ O’qish kitobi “ darsligida 14 ta bo’lim berilgan: “ Istiqlolim – istiqbolim “,”O’zbekistonim – Vatanim manim “,” Oltin kuz “,”Ma’naviyat – qalb quyoshi “,” Xalq og’zaki ijodi “,” Kumush qish “,” Vatanim o’tmishidan “,” Nima yaxshi-yu, nima yomon? “,” Hayvonot olamida “,” Zumrad bahor “,” Yashasin tinchlik, bor bo’lsin do’stlik “,” Ajdodlarimiz- faxrimiz “,”Jahon bolalar adabiyoti”,” Yoz-o’tadi soz “ bo’limlari.
Modulli o‘qitish tizimini bosqichma-bosqich joriy etish muhim.
Birinchi bosqich. U har qanday kasb va uning alohida tarkibiy qismlari bilan ta'lim mazmunini belgilaydi. Uni modulli o'quv mazmuni dizayni deb atash mumkin. Kontent yaratish - bu ma'lum bir maktab fanining ma'lumotlarini uning funktsional asoslaridan boshlab yakuniy natijaga qadar izchil tafsilotlash. Ushbu fan bo'yicha o'qitish bosqichlari aniqlangandan so'ng, "Dars tavsifi" 1 ishlab chiqiladi .
Bu erda qisqacha shaklda asosiy o'quv funktsiyalarining tavsifi mavjud. Shuningdek, o‘qishga kiruvchilar uchun shart-sharoit va talablar ham berilgan. Bundan tashqari, talaba bajarishi kerak bo'lgan barcha sanab o'tilgan funktsiyalar alohida modul bloklariga bo'linadi: MB - 1, MB - 2, ... MB - N. Ushbu tahlil natijalariga ko'ra modul bloklarning ro'yxati va tavsifi tuziladi. . Har bir shakllangan modulli blok doirasida bajarilgan ishlarning yanada nozik tafsiloti uni alohida operatsiyalarga ("qadamlar") bo'lish yo'li bilan amalga oshiriladi, bu esa o'z navbatida individual ko'nikmalar to'plamiga bo'linadi, ularni o'zlashtirish imkon beradi. ushbu operatsiyani bajarish uchun.
Loyihalashning ikkinchi bosqichida ma'lum ko'nikmalarni o'zlashtirish uchun modulli o'qitish tizimida asosiy didaktik material bo'lgan o'quv elementlari (EE) ishlab chiqiladi. Har bir ta'lim elementi o'rganish kerak bo'lgan amaliy ko'nikmalar yoki nazariy bilimlarni o'z ichiga oladi.
Uchinchi bosqich o'quv jarayoniga texnologik tayyorgarlikni o'z ichiga oladi:
- talabalarning ish joylarini moddiy ta'minlash;
- nazorat buxgalteriya hujjatlarini yaratish;
- o'qituvchi (yoki usta) tomonidan ma'lum bir ta'lim elementida berilgan barcha ko'nikmalarni o'rganish.
To'rtinchi bosqichda modulli texnologiya yordamida to'g'ridan-to'g'ri o'qitish amalga oshiriladi. O'zaro bog'langan modullar to'plami axborot blokidir.
Boshlang'ich maktab ta'limiga nisbatan, biz kasbiy birlik deb ataydigan ta'lim ma'nosida tugallangan kattaroq birlikni shakllantirish maqsadga muvofiqdir. Kasbiy bloklarni yaratishda maktab va kasb-hunar ta'limi standartlari talablari bilan bog'liq bo'lgan ularni qurishning ierarxik tamoyilini hisobga olish kerak 1 .
Kerakli kasbiy tayyorgarlik darajasiga qarab, tegishli modullar tanlanadi. O'qituvchi yoki talabaning iltimosiga binoan, agar kasbiy majburiyatlarni bajarish jarayonida ishning bir qismini bajarish kerak bo'lmasa, ba'zi modullar yoki modul birliklar chiqarib tashlanishi mumkin. Modulli o'qitish tizimi ham qo'llaniladigan korxonalarda ijara, aktsiyadorlik, kooperativ va boshqa mulk shakllarining o'sishi munosabati bilan xodimlarning bir emas, balki bir nechta kasblarni egallashlari zarur bo'ladi. Masalan, menejer va iqtisodchi, chilangar va payvandchi, traktorchi va haydovchi va hokazo.
Treningning ushbu variantida tegishli professional bloklar qo'llaniladi. Agar modullar yoki modul birliklar takrorlansa va avval o'rganilgan bo'lsa, ular o'quv rejasidan chiqariladi va professional bloklarda o'rganilmaydi. Bu o'quv muddatini qisqartiradi, talaba uchun moslashtirilgan moslashuvchan o'quv dasturlarini yaratishga imkon beradi.
Turli sohalarda bir xil ishlab chiqarish faoliyatidan foydalanish bilan bog'liq bo'lgan keng profilli kasb bo'lishi mumkin. Kasb-hunar ta'limi modul tizimining yuqoridagi tamoyillari uning ijobiy fazilatlariga e'tiborni qaratish imkonini beradi:
- eskirgan modul birliklarini yangi va istiqbolli ma'lumotlarni o'z ichiga olgan yangilariga almashtirish orqali xodimning kasbiy kompetentsiyasi tarkibida bilimlarning harakatchanligiga erishiladi;
- talabalarning ta'limini boshqarish minimal. Bu kelgusida ishchilar va mutaxassislarni tayyorlash va malakasini oshirish bilan bog'liq muammolarni hal qilish imkonini beradi;
- didaktik modullarni loyihalashda o'quv ma'lumotlarining aniq, qisqa yozuvlari tufayli o'qituvchi va talabalarni qisqacha fikr va mulohazalarni ifoda etishga o'rgatadi;
- didaktik modulda qayd etilgan ma'lumotlarni o'zlashtirish vaqti o'quv materialini taqdim etishning an'anaviy shakllariga nisbatan 10-14 martaga;
- o'quv kursi o'qitishning to'liqligi va o'quv materialini o'zlashtirish chuqurligini yo'qotmasdan 10-30% ga qisqartiriladi, bu o'quv ma'lumotlarining ushbu turi uchun keraksiz bo'lgan "siqilish" va "burilish" omili ta'sirida; ish yoki faoliyat;
- nafaqat ish tezligini, balki o'quv materialining mazmunini ham tartibga solish bilan o'z-o'zini o'rganish mavjud;
- kasbning (mutaxassislikning) maqsad va mazmun jihatidan tugallangan, mustaqil ma'noga ega bo'lgan qismlarga (modullarga, bloklarga) bo'linishiga erishiladi;
- muayyan ishlab chiqarish faoliyatini hisobga olgan holda turli kasbiy bloklarni o'zlashtirish asosida bir nechta kasblarni o'rganish imkoniyati.
Harakatning tuzilishi, funktsiyalari va asosiy xususiyatlarini bilish kognitiv faoliyatning eng oqilona turlarini modellashtirish va mashg'ulot oxirida ularga qo'yiladigan talablarni belgilash imkonini beradi. Kognitiv faoliyatning dasturlashtirilgan turlari tinglovchilarning mulkiga aylanishi uchun ular barcha asosiy belgilarga ko'ra bir qator sifat jihatidan o'ziga xos holatlar orqali amalga oshirilishi kerak. Harakat aqliy, umumlashgan, qisqargan va o'zlashtirilgan bo'lgunga qadar o'tish holatlaridan o'tadi.
Ularning asosiylari harakatni o'zlashtirish bosqichlarini tashkil qiladi, ularning har biri harakatning asosiy xususiyatlari (parametrlari) o'zgarishlar majmui bilan tavsiflanadi. Ko'rib chiqilayotgan nazariya printsipial jihatdan yangi harakatlarni o'zlashtirish jarayonida besh bosqichni ajratib turadi. So'nggi yillarda olim - modulli o'qitish tizimlarini ishlab chiquvchi P. Ya. Galperin yana bir bosqichni joriy etish zarurligini ta'kidlaydi, bu erda asosiy vazifa talaba uchun zarur motivatsiyani yaratishdir.
Ushbu muammoni hal qilish mustaqil bosqichni tashkil etadimi yoki yo'qmi, o'quvchilarning o'quv vazifasini qabul qilishlari va unga mos keladigan faoliyatni amalga oshirishlari uchun zarur bo'lgan motivlarning mavjudligi ta'minlanishi kerak. Agar bunday bo'lmasa, unda harakatlar va ularga kiritilgan bilimlarning shakllanishi mumkin emas. Amalda ma'lumki, agar talaba o'rganishni xohlamasa, uni o'rgatib bo'lmaydi. Ijobiy motivatsiyani yaratish uchun odatda muammoli vaziyatlarni yaratish qo'llaniladi, ularni hal qilish shakllanishi boshlanishi rejalashtirilgan harakat yordamida mumkin. Assimilyatsiya jarayonining asosiy bosqichlarining quyidagi xarakteristikasi mavjud.
Birinchi bosqichda talabalar harakat maqsadi, uning ob'ekti va tayanch nuqtalari tizimi haqida kerakli tushuntirishlarni oladilar. Bu harakat va uni amalga oshirish shartlari bilan dastlabki tanishish bosqichi - harakatning taxminiy asosi sxemasini tuzish bosqichidir.
Ikkinchi bosqichda - harakatni moddiy (yoki moddiylashtirilgan) shaklda shakllantirish bosqichida o'quvchilar harakatni allaqachon bajaradilar, ammo hozirgacha unga kiritilgan barcha operatsiyalarni qo'llash bilan tashqi, moddiy (materiallashtirilgan) shaklda. Harakatning butun mazmuni o'rganilgandan so'ng, harakat keyingi, uchinchi bosqichga - harakatni tashqi nutq sifatida shakllantirish bosqichiga o'tkazilishi kerak. Harakatning barcha elementlari tashqi nutq shaklida taqdim etiladigan bu bosqichda harakat keyingi umumlashtirishdan o'tadi, lekin hali ham avtomatlashtirilmagan va qisqartirilmagan bo'lib qoladi.
To'rtinchi bosqich - tashqi nutqda harakatni shakllantirish bosqichi - oldingisidan harakatning jim va ko'rsatmasdan bajarilishi - o'ziga nisbatan talaffuz kabi. Shu paytdan boshlab harakat yakuniy, beshinchi bosqichga - ichki nutqda harakatni shakllantirish bosqichiga o'tadi. Ushbu bosqichda harakat juda tez avtomatik oqimga ega bo'ladi, o'z-o'zini kuzatish uchun imkonsiz bo'ladi.
P.Ya.Galperinning aqliy harakatlarni bosqichma-bosqich shakllantirish nazariyasi, albatta, modulli o'qitish texnologiyasi uchun asos bo'lib xizmat qildi. Nazariya barcha faoliyatni alohida o'zaro bog'liq harakatlarga bo'lish muhimligini aniq ko'rsatadi. Demak, modulli ta’lim tizimida o‘zaro bog‘langan alohida bloklarga bo‘lingan o‘quv axboroti o‘quvchilar tomonidan ancha oson va tezroq o‘zlashtiriladi.
Bundan tashqari, barcha o'quv materialining modullarga bo'linishi ta'limning fan tizimida o'rganiladigan keraksiz ma'lumotlarni chiqarib tashlashni nazarda tutadi. Ta'lim jarayonida aqliy harakatlarning bosqichma-bosqich shakllanishi juda muhimdir. Ma'lumki, bir modulga bir-biriga yaqin bo'lgan bir nechta fanlarni kiritish mumkin. O'quv materialini o'rganish jarayonida o'quvchi ob'ektlar o'rtasidagi mantiqiy bog'liqlik va ularning kamligi tufayli aqliy qobiliyatini va xotirasini ortiqcha yuklamaydi. Shuning uchun talaba P.Ya.ning aqliy harakatlarning bosqichma-bosqich shakllanishi nazariyasiga ko'ra zarur bilimlarni bosqichma-bosqich egallashi mumkin. Galperin.
Modulli o‘qitishning eng muhim afzalliklaridan biri bu nazariy bilimlar bilan amaliy ko‘nikma va malakalar o‘rtasidagi yaqin bog‘liqlikdir, chunki har safar ma’lum miqdordagi nazariy ma’lumotlarni olgandan so‘ng talaba uni darhol amalda mustahkamlab boradi.
Bundan tashqari, u yaxshi ishlamaguncha kerakli harakatni bajaradi. Shu bilan birga, o'quv jarayonida nazariya va amaliyot o'rtasida juda muhim aloqa paydo bo'ladi. Bu bixeviorizmning uchta qonunidan biriga, ya'ni mashqlar qonuniga mos keladi. Bilimlarni tekshirishda talaba birlik testlarini topshiradi. Agar natijalar qoniqarsiz bo'lsa, talaba yaxshi ta'lim natijalariga erishilgunga qadar kerakli materialni qayta o'rganishi mumkin.
Har bir inson turli xil aqliy qobiliyatlarga ega. Ta'limning fan tizimida juda yuqori darajadagi muvaffaqiyatsizlik aynan shu bilan bog'liq. Aytaylik, o'qituvchi talabani ma'lum bir mavzuga qiziqtirdi, u allaqachon yaxshi o'zlashtiriladigan yangi ma'lumotlarni olishga to'liq tayyor. Ammo bu mavzuga hali qiziqmagan boshqa talabalar ham bor.
O'qituvchi boshqalarni qiziqtirishga (yangi ma'lumot dozasini olishga tayyor holatga keltirish) harakat qilsa, birinchi talaba kutishdan charchaydi va bu mavzuga qiziqishini yo'qotadi. Treningning qat'iy muddati haqida ham shunday deyish mumkin.
Boshlang'ich sinflarda o'qiyotgan bolalarning o'rganishga bo'lgan qiziqishi yo'qolgan holatlar ko'p bo'ladi, garchi o'quv jarayonining boshida ular bilimga intilishgan. Sababi har doim bir xil - ba'zilar uchun ma'lum bir materialni o'rganish jarayoni juda uzoq va uning doimiy takrorlanishi charchaydi, boshqalari uchun vaqt juda kam bo'lib, bolalar ortda qola boshlaydilar, ular uchun qiyin bo'ladi. qolganlarga yetib olishadi va nihoyat, ular bu abadiy poygadan charchagan, shuning uchun ular o'rganishga qiziqishlarini yo'qotadilar. Xuddi shu narsa keksa odamlarga ham tegishli.
Modulli ta'lim texnologiyasi zamonaviy dunyoda juda muhim, chunki u har bir shaxsning psixologik xususiyatlariga qaratilgan.
Jamiyatning innovatsion rivojlanishi sharoitida ushbu texnologiyani joriy etish o'quv jarayonini demokratlashtirishga, ma'lum bilimlarni oqilona va samarali o'zlashtirishni tashkil etishga, ta'lim sub'ektlarini tizimli o'quv ishlariga rag'batlantirishga, motivatsiyani kuchaytirishga yordam beradi. komponent, o'z-o'zini baholash harakatlarini shakllantirish va nazoratni boshqarish jarayonining samarali mexanizmiga aylantirish .Yevropa oliy taʼlim hududi tavsiyalariga muvofiq oʻquv jarayonini tashkil etishning kredit-modul tizimi:
- sifatni oshirishga hissa qo'shadi va mutaxassislarni tayyorlash mazmunini Yevropa darajasiga real yaqinlashtirishni ta'minlaydi;
- AKTSning asosiy qoidalariga to'liq mos keladi;
- milliy ta'lim tizimining barcha mavjud talablarini hisobga oladi;
- o'quv jarayonini rejalashtirishning mavjud tasdiqlangan usullariga osongina moslashadi.
Kredit-modulli texnologiya sharoitida o'qitishning intensivlashuvi umumta'lim maktabining bo'lajak o'qituvchisini o'qitish sub'ektlarining kuchlarini minimal sarflagan holda, an'anaviy va noan'anaviy o'qitish usullaridan foydalangan holda o'qitish maqsadiga erishishga yordam beradi. pedagogik faoliyat.
O‘qitish metodi murakkab, ko‘p sifatli ta’lim bo‘lib, u ta’limning obyektiv qonuniyatlari, maqsadlari, mazmuni, tamoyillari va shakllarini o‘zida aks ettiradi. O`qitish usullari o`qituvchi va o`quvchilarning o`zaro bog`liq bo`lgan faoliyati vositalari bo`lib, ular o`quvchining bilim, ko`nikma va malakalarini o`zlashtirishga, uni o`quv jarayonida tarbiyalash va rivojlantirishga qaratilgan. Usullarning xilma-xilligi umumta'lim maktabining bo'lajak o'qituvchilarida o'quv va kognitiv faoliyatga qiziqish uyg'otadi, bu ularning kasbiy malakasini shakllantirish uchun juda muhimdir.
O'qitish usuli nazariyasi va amaliyotining asosliligi unda quyidagilar mavjudligi bilan tavsiflanadi:
- o'qituvchi tomonidan rejalashtirilgan ta'lim faoliyatining maqsadlari;
- o'qituvchining ushbu maqsadlarga erishish uchun tanlagan usullari;
- talabalar bilan hamkorlik qilish usullari;
- muayyan o'quv materiali bilan birgalikda o'qitish mazmuni;
- axborot manbalari;
- ta'lim jarayoni ishtirokchilarining faoliyati; o'qituvchining mahorati;
- texnika va o'quv qurollari tizimi.
Muayyan usuldan foydalanish quyidagilar bilan belgilanishi kerak:
- pedagogik va psixologik maqsadga muvofiqligi;
- o'qituvchi va talabalar faoliyatini tashkil etish nisbati;
- metodlarning o`quvchilarning imkoniyatlariga, o`qituvchining individual imkoniyatlariga mos kelishi;
- usullarning o‘rganilayotgan material mazmunining tabiati bilan bog‘liqligi;
- usullarning o'zaro aloqasi va o'zaro ta'siri;
- yuqori sifatli ta'lim natijalariga erishish va bilim, ko'nikma va malakalardan ijodiy foydalanish samaradorligi.
Innovatsion o'qitish usullari KMSOU sharoitida umumiy ta'lim maktabining bo'lajak o'qituvchisining kasbiy kompetentsiyasi darajasini oshirishni nazarda tutadigan faol o'qitish usullarini o'z ichiga oladi. Faol ta'lim usullari quyidagilarga yordam beradi:
- bo'lajak mutaxassislarni jadal bilish faoliyatiga jalb qilish orqali bilim, kasbiy mahorat va ko'nikmalarni shakllantirish;
- ta'lim jarayoni ishtirokchilarining fikrlashini faollashtirish; talabalarning faol pozitsiyasining namoyon bo'lishi;
- ortib borayotgan motivatsiya sharoitida mustaqil qaror qabul qilish; o'qituvchi va talaba munosabatlari va boshqalar.
Bundan kelib chiqqan holda, kredit-modulli o’qitish texnologiyasi sharoitida boshlang’ich sinf o’qituvchisini tayyorlash jarayonida quyidagi usul va usullardan foydalanish zarur.
- interfaol ma'ruza o'tkazish, ya'ni ma'ruza davomida talabalar bilan ishlashda "savol-javob" usulidan foydalanish; talabalar tomonidan tayyorlangan ushbu mavzu bo'yicha berilgan savollardan birini ochib beradigan qisqa taqdimotlarni o'tkazish; sinov;
- amaliy mashg'ulotlar jarayonida "davra suhbati", "seminar" kabi ish shakllarini joriy etish, bunda talabalar muhokama davomida o'zlarining mustaqil ishlanmalari asosida mutaxassislikning muhim muammolarini hal qilishadi; munozaralar, muhokamalar, pedagogik vaziyatlarni tahlil qilish;
- talabaning mustaqil ishini, individual tadqiqot topshirig'ini bajarishni muayyan o'quv fanini o'rganishning majburiy tarkibiy qismi sifatida o'zgartirish;
- darsda MITga muvofiq talabalar tomonidan tayyorlangan taqdimotlar, nashrlar, veb-saytlardan foydalanish;
- oliy maktab o‘quv jarayonida o‘qituvchining faolligini, ijodkorligini, ijodkorligini rivojlantirishga xizmat qiluvchi rolli va ishbilarmonlik o‘yinlari, keys metodlari, “aqliy hujum” usullaridan foydalanish;
- bo'lajak boshlang'ich sinf o'qituvchisining kasbiy kompetensiyasini shakllantirishga yordam beradigan mahorat darslari, o'quv mashg'ulotlarini o'tkazish;
- ma’ruza o‘qish va amaliy mashg‘ulotlarni o‘tkazish jarayonida, elektron va har xil turdagi yordamchi ma’ruza matnlari, talabalarni elektron tashuvchilarda o‘quv ma’lumotlari bilan ta’minlash, internetdan qidirish va hokazolar jarayonida multimedia vositalaridan keng foydalanish;
- individual amaliy mashg'ulotlar jarayonida taqlid qilish, aks ettirish, dam olish elementlaridan foydalanish;
- xolislik va ishonchlilikni ta'minlovchi o'quvchilarning yutuqlarini nazorat qilish va baholashda yangi yondashuvlardan foydalanish.
O'qitishning innovatsion usullari imkoniyatlaridan kredit-modul texnologiyalari sharoitida, bo'lajak boshlang'ich sinf o'qituvchisini kasbiy tayyorlash jarayonida quyidagilar yuzaga keladi:
- talabalarning bilim faolligini faollashtirish;
- pedagogik sohaning bo'lajak mutaxassislarini ta'lim faoliyatiga rag'batlantirish va rag'batlantirish;
- bo'lajak mutaxassisning kasbiy mahoratini modellashtirish;
- kasbiy ta'lim qiziqishlari va ehtiyojlarini qondirish;
- ijodkorlikni, tanqidiy fikrlashni rivojlantirish;
- o'zining shaxsiy va professional muhim fazilatlarini ko'rsatish qobiliyati;
- umrbod ta'lim olish imkoniyatini ta'minlash;
- mehnat bozorida bo'lajak umumta'lim maktablari o'qituvchilarining kasbiy harakatchanligi, ijodkorligi, malakasi va raqobatbardoshligini shakllantirish 1 .
Oliy taʼlimning oʻquv jarayonida pedagogik texnologiyalar, innovatsion oʻqitish usullaridan foydalanish boʻlajak oʻqituvchining kasbiy tayyorgarligi sifatini sezilarli darajada oshirish, uning jahon mehnat bozorida raqobatbardoshligini taʼminlash, Yevropa oliy taʼlim makonida faol ishtirok etish imkonini beradi. .
Bo‘lajak boshlang‘ich sinf o‘qituvchisini kasbiy tayyorlash jarayoniga kredit-modulli texnologiya sharoitida o‘qitishning innovatsion usullarini joriy etish zarurati vaqt talabidan kelib chiqib, kelajakdagi kasbiy kompetensiyani shakllantirish muammosini ilmiy jihatdan yanada rivojlantirishga turtki bo‘lmoqda. oliy o'quv yurtining kredit-modul texnologiyasi sharoitida o'qituvchi.
XULOSA
“O’zbekiston Respublikasida umumiy o’rta ta’lim to’g’risida “ gi Nizomda ta’kidlanganidek: “Boshlang’ich ta’lim o’qish, yozish, sanash, o’quv faoliyatining asosiy malaka va ijodiy fikrlash, o’zini-o’zi nazorat qilish uquvi, nutq va xulq-atvor madaniyati, shaxsiy gigiena va sog’lom turmush tarzi asoslarining egallab olinishi ta’minlashga da’vat etilgan”. Shu asosga ko’ra, boshlang’ich sinflarda o’quvchilarning umummadaniy va axloqiy ko’nikmalari, datlabki savodxonlik malakalari shakllantirilishi lozim.
Boshlang’ich ta’lim jarayoni bolaning mantiqiy tafakkur qila olish salohiyati, aqliy rivojlanishi, dunyoqarashi, kommunikativ savodxonligi va o’z-o’zini anglash salohiyatini shakllantirishga, jismonan sog’lom bo’lishga moddiy borliq go’zalliklarini his eta olishgab, go’zallik va nafosatdan zavqlana olish, milliy urf-odatlarni o’zida singdirish va ardoqlash, ularga rioya qilishga o’rgatadi.
Boshlang’ich ta’limda o’qish darslari o’z mohiyati va maqsad – vazifalariga ko’ra juda katta o’rin tutadi. Shuning uchun o’qish darslari zamon talablari asosida ilg’or pedogogik texnologiyalar asosida tashkil qilish eng muhim vazifalardan sanaladi. Hozirga davrda boshlang’ich ta’lim jarayoniga tadbiq etilayotgan ilg’or pedogogik texnologiyalardan biri modul texnologiyasidir.
Boshlang’ich sinf o’qish darslarida, xususan, 4-sinf o’qish darslarida o’quvchilarni mustaqil fikrlashga o’rgatuvchi, ijodiy tafakkurni rivojlantiruvchi ularga fan asoslaridan chuqur bilim beruvchi texnologiyalardan biri bo’lmish modulli texnologiyaning alohida o’rni bor.
Modulli o’qitish – bu o’quv matni yoki o’qituvchilar tamonidan o’quv materialini rejalashtirish emas, balki o’quvchilarning u yoki bu mavzuning mustaqil o’zlashtirishi bo’yicha o’quv-biluv faoliyati dasturidir.
Modulli texnologiya asosida tashkil qilingan 4-sinf o’qish darslari o’z samaradorligi bilan boshqa darslardan ajralib turadi.
Xulosa qilib aytganda 4-sinf o’qish darslarida modulli texnologiyani qo’llash o’z samarasi, darsda yuksak natijalarga erishishi bilan muhim ahamiyat kasb etadi.
|
| |
