|
Reja: Kogerent to’lqinlar va kogerentlik shartlari
|
| bet | 6/6 | | Sana | 15.05.2024 | | Hajmi | 1,24 Mb. | | #235427 |
Bog'liq yorug\'likGyuygens prinsipi deb ataladi. Gyuygens prinsipiga ko'ra, muhitning to'lqin yetib borgan har bir nuqtasining o'zi, ikkilamchi to'lqinlarning manbayi bo'lib qoladi, ya'ni bu nuqtadan xuddi markazdan tarqalgandek, yangi sferik to'lqin tarqala boshlaydi. Ikkilamchi to'lqinlar dastlabki front harakatlanayotgan yo'nalishlardan boshqa (bu yo'nalishlar 1- rasmda strelkali chiziqlar bilan ko'rsatilgan) barcha yo'nalishlarda o'zaro so'nadi, ya'ni bir-birini s
o'ndiradi.
4-rasm
Bir jinsli muhitda tarqalayotgan to'lqin fronti biror t vaqtda a vaziyatni egallagan bo'lsin. Uning keyingi paytdagi vaziyatini aniqlash uchun to'lqin frontining har bir nuqtasini ikkilamchi to'lqinlar manbayi deb qarash kerak, ana shu ikkilamchi to'lqinlarning geometrik o'ramasi to'lqin frontining keyingi paytdagi b vaziyatini ko'rsatadi. Bu prinsip barcha to'lqinlarning tarqalishini tavsiflash uchun ham yaroqlidir. Gyuygens prinsipini qo'llashga o'lchami to'lqin uzunligidan katta boʻlgan tirqishli to'siqqa yassi to'lqinning tushishini misol sifatida keltirish mumkin (2-rasm). To'lqin fronti aa to'siqqa yetib borganda tirqishning nuqtalari ikkilamchi to'lqinlarning manbalari bo'lib qoladi. Bu sferik to'lqinlarni yasab (front harakati yo'nalishida yarim sferani yasashning o'zi kifoya) hamda ularning o'rovchisini chizib, tirqishdan o'tgan to'lqinning frontini hosil qilamiz. Bu front faqat o'rta qismlaridagina yassi bo'ladi; tirqish chegaralarida to'lqin fronti (va, demak, nurlar) to'siq orqasiga egiladi, ya'ni to'lqinlar difraksiyalanadi.
5-rasm
Difraksiya hodisasi tovush to'lqinlarida yaxshi kuzatiladi. Qushlarning xonishini eshitishga bog'dagi daraxtlar xalaqit bermaydi, holbuki katta binolarning orqasida esa ularni eshitmaymiz. Bunga sabab shuki, daraxtlarning diametrlari tovush to'lqinlarining uzunligidan kichik va shuning uchun to'lqinlar daraxtlarni oson aylanib o'ta oladi, binoning o'lchamlari tovush to'lqinlarining uzunligidan ancha marta katta va shuning uchun binoni tovush to'lqinlari aylanib o'ta olmaydi. Difraksiya hodisasi har qanday to'lqin jarayonlar, shuningdek, yorug'lik to'lqinlari uchun ham xarakterlidir.
XULOSA
Yorug'lik to'loqlar interferensiyasi, optika ilmi va fizikada e'tirof etilgan bir fenomendir. Bu fenomen, birdan nechta yorug'lik manbalari tomonidan yaratilgan yorug'lik dalgalarining bir jamlanmasini ifodalaydi. Yorug'lik to'loqlar interferensiyasi asosan dalga modeli va dalga-muhit aloqasini qo'llab-quvvatlayan süperpozitsiya prinsiplariga asoslanadi. Yorug'lik interferensiyasining belgilashiga sabab bo'lgan asosiy omillar, faza o'zgaruvchanligi va dalga amplitudasi o'rtasidagi farqdir. Uygun faza bo'lgan ikki yorug'lik dalgasi bir to'loqda birlashganida, ular maksimum o'rtadagi nurlilikni (parlaklikni) hosil qiladi. Birovda, ularning fazalari farq qilgan holda birlashganida, ular minimum o'rtadagi nurlilikni (qorong'ulikni) hosil qiladi. Ular orasidagi yoki ularning juda yaqinidan o'tkazilgan bo'lsa, nurlilikning ko'rsatkichi to'g'ri birlashgan interferensiyada paydo bo'lishi mumkin. Yorug'lik interferensiyasi, bir qator amaliyotlarda muhim rol o'ynaydi. Misol uchun, optik mikroskoplar, lazer tekshiruvi va optik sensorlar yorug'lik interferensiyasining prinsiplariga asoslanadi. Bu fenomen optika sohasida ko'plab innovatsiyalar va texnologik yutuqlarni olib boradi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati
https://uz.wikipedia.org
https://uz.khanacademy.org/
https://staff.tiiame.uz/
https://kompy.info/
https://arxiv.uz/
|
| |
