Uning mohiyati shundan iboratki, ijodiy qobiliyatlar haqiqiy ijodiy

operatsiyalarni bajarishda tezda natijalarga erishishga imkon beradi. 
Ammo boshqa tomondan, andozalar bizga original g‘oyalarni yaratishga 
to‘sqinlik qiladi. Lekin shablonlar shablonlardan farq qiladi. 
Shablonni o‘ylashdan tashqariga chiqishning yagona yo‘li - eski shablonlarni 
yangilari bilan almashtirish. 
O‘z chegaralarini kengaytirgan aql hech qachon avvalgi chegaralariga 
qaytmaydi. 
Albert Eynshteyn. 
Bolalarda kreativlikni rivojlantirishda quyidagilarga e‘tibor qaratish zarur:
1) ular tomonidan ko‘p savollar berilishini rag‘batlantirish va bu odatni qo‘llab-
quvvatlash;
2) bolalarning mustaqilligini rag‘batlantirish va ularda javobgarlikni kuchaytirish; 
3) bolalar tomonidan mustaqil faoliyatni tashkil etilishi uchun imkoniyat yaratish; 
4) bolalarning qiziqishlariga e‘tibor qaratish. 
Quyidagi omillar shaxsda kreativlikni rivojlantirishga to‘sqinlik qiladi:
1) o‘zini tavakkaldan olib qochish; 
2) fikrlash va xatti-harakatlarda qo‘pollikka yo‘l qo‘yish; 
3) shaxs fantaziyasi va tasavvurining yuqori baholanmasligi;
4) boshqalarga tobe bo‘lish; 
5) har qanday holatda ham faqat yutuqni o‘ylash. 
Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarning kreativ qobiliyatini rivojlantirish usullari 
va vositalariga ta‘sir qiluvchi muhim omillardan biri o‘qituvchi-o‘quvchilar 

hamkorligi ekanligiga alohida e‘tibor qaratildi. Ma’lumki, ta’lim jarayoni ikki 
yoqlama xarakterga ega bo‘lib, o‘qituvchi va o‘quvchilarning teng 
munosabatlaridan tashkil topadi. Bu jarayonga rahbarlik qiluvchi o‘qituvchi ta’lim 
jarayonining to‘g‘ri tashkil etilishi, ta’lim maqsadlarining to‘g‘ri amalga oshirilishi 
va ta’lim natijalari uchun javobgar shaxs hisoblanadi. Ammo bu, ta’lim jarayoni 
o‘qituvchining to‘liq hukmronligi ostida amalga oshadigan jarayon, degan noto‘g‘ri 
fikrning tug‘ilishiga asos bo‘la olmaydi. Hozirgi davr talabi ham kimnidir 
bo‘ysundirish orqali emas, balki hamkorlik munosabati yordamida ijobiy natijaga 
erishishdir. Ta’lim jarayonida o‘quvchilar faoliyatining shakllanishi fan asoslarini 
o‘zlashtirishga oid mexanizmgina bo‘lib qolmasdan, balki shaxsning umumiy 
ijtimoiy-madaniy qobiliyatlarini tarkib toptirishga ham qaratilishini unutmaslik 
lozim. Bizningcha, o‘quv vaziyati ta’lim jarayonini tashkil qiluvchi o‘zgaruvchan 
tizim sanalib, u quyidagicha ikki qismdan iborat:
- o‘qituvchi bilan o‘quvchilar hamkorligi; 
- o‘quvchilarning o‘zaro bir-birlari bilan hamkorligi. 
Har bir bolada qiziqish va qobiliyat bor. Bolalar tabiatan qiziquvchan va 
o‘rganishga intiladi. Ularga o‘z g‘oyalarini qo‘llash imkoniyatiga ega bo‘lishlari 
uchun kattalarning aqlli yo‘l-yo‘riqlari kerak bo‘ladi. Ijodkorlikni rivojlantirish 
muammosi ko‘p qirrali va qiyin. Ijodkorlik deganda bilim, ko‘nikma, malakalar 
bilan cheklanib qolmay, balki ularni tez egallash, mustahkamlash va amaliyotda 
qo‘llashni tushuntiruvchi narsa tushuniladi. Kreativ qobiliyatning ikki darajasi 
mavjud: reproduktiv va ijodiy. 
Birinchi bosqichda bo‘lgan bola, bilimlarni tezda o‘zlashtirish va muayyan 
faoliyatni o‘zlashtirish, uni namuna bo‘yicha amalga oshirish qobiliyatini namoyon 
qiladi. 
Ikkinchi bosqichda bola mustaqil faoliyat yordamida yangi va o‘ziga xos 
narsalarni yaratishga qodir. Kreativ va ijodiy rivojlanish har bir bola uchun mavjud. 
Uni rivojlantirishda quyidagi shartlar mavjud: 
-
maktabda va sinfda avtoritarizmsiz erkin muhit; 
-
o‘qituvchi tomonidan o‘quvchilarga ishonch va hurmat; 

-
o‘quvchilar o‘rtasida bilim qiziqishlarining yuqori darajasi; 
-
o‘qituvchining o‘yin texnikasi, turli mavzularni o‘rganishda sub’ektiv va ijodiy 
muammolarni hal qilish; 
-
har bir o’quvchining qiziqishlari, mayllariga, sog‘lig‘iga, qobiliyatiga e’tibor berish.
e) maktabda umumiy madaniyat muhiti. 
O‘qituvchi o‘zi, shaxs sifatida ijodkorlikka, doimiy izlanishga yot 
bo‘lmasagina ko‘zlangan natijaga erisha oladi. Kreativ va ijodiy qobiliyatlarni 
rivojlantirish boshlang‘ich ta’limning eng muhim vazifasidir, chunki bu jarayon bola 
shaxsi rivojlanishining barcha bosqichlarini qamrab oladi, tashabbuskorlik va 
mustaqil qaror qabul qilish, o‘zini erkin ifoda etish odatini, o‘ziga ishonchni 
uyg‘otadi. O‘qituvchi natijaga erishish uchun ma’lum tartibda qo‘llaniladigan 
pedagogik harakatlar va vositalar tizimini yaratadi. O‘qituvchi o‘quvchiga uning 
qobiliyatlarini o‘rganishga yordam berishi, uni o‘ziga jalb qilishi va qo‘llab-
quvvatlashi, unga o‘z ijodining natijasini, o‘sish istiqbollarini ko‘rsatishi, unga 
o‘quv muammosini uni hal qiladigan mavzuga imkon qadar yaqinlashtiradigan 
vaziyatni modellashtirish imkoniyatini berishi kerak. Bu shaxslararo muloqot 
qobiliyatlarini rivojlantirishga imkon beradi, o‘rganishning ijodiy boshlanishiga 
turtki beradi, o‘quvchilarning o‘ziga bo‘lgan ishonchini, o‘zini o‘zi hurmat qilishini 
va o‘zini o‘zi qadrlashini shakllantiradi. 

Download 322,17 Kb.