Rasmda foto’tkazuvchanlik grafigi ta’svirlangan

Rasmda foto’tkazuvchanlik grafigi ta’svirlangan.

• Rasmda foto’tkazuvchanlik grafigi ta’svirlangan.
• Tajriba natijalari shundan dalolat beradiki, fotogenerasiya natijasida paydo bo’layotgan erkin elektronlar o’kazuvchanlik sohasida hamma vaqt fotogeneratsiya bo’lsa, ham o‘zgarmas qolardi.

Demak, paydo bo’layotgan elektronlar va kovaklaming soni o‘zaro rekombinatsiyalanganlar soniga teng bo‘lar ekan ya’ni fotogeneratsiyaga har bir vaqt birligida qancha elektron paydo bo’layotgan bo’Isa, shunchasi yo‘q bo‘lib ketar ekan. Qisqa vaqtda yoritilganda paydo bo’lgan erkin elektron va kovaklar soni ham juda kam bo’lganda erkin elektronlar kovaklar bilan uchrashish ehtimoli, ya’ni bog’ uzilgan musbat zaryadlangan atomning elektron bilan uchrashib, uni o‘ziga tortib bog’lanishni to’k tiklash ehtimoli ham juda kam bo’ladi. Endi, vaqt o‘tishi bilan elektron va kovaklar soni ortib borishi natijasida, ulaming uchrashish ehtimoli ortib boradi. Endi, erkin elektron kovak bilan uchrashib, yana bog’langan elektronga aylanadi, ya’ni erkin elektron ham kovak ham yo‘q bo‘ladi. Yoritilish vaqti yetarlicha uzoq bo’lganda, ya’ni erkin elektronlar va kovaklar soni ma’lum darajaga yetganda, erkin elektronlar va kovaklaming uchrashish ehtimolligi uiaming paydo bo’lish tezligiga teng bo"lib qoladi, natijada ∆n ni qiymati yoritilganlik vaqtiga bog’liq bo’lmay qoladi. Fotogeneratsiya natijasida hosil bo’layotgan erkin elektron va kovaklar bilan o‘zaro uchrashib yo‘qolib ketishi -rekombinatsiya jarayoni deb ataladi. Demak, fotogenerasiya bilan rekombinatsiya jarayoni hamma vaqt mavjud ekan. Savol tug’ladi, erkin elektron erkin kovak bilan uchrashguncha qancha vaqt o’ladi? Buni biz elektron va kovaklaming yashash vaqti deb ataymiz . Elektronlarning o’tgazuvchanlik sohasida bo’lish vaqti bu -uning ya’shash vaqti kovaklaming valent sohasida

• Demak, paydo bo’layotgan elektronlar va kovaklaming soni o‘zaro rekombinatsiyalanganlar soniga teng bo‘lar ekan ya’ni fotogeneratsiyaga har bir vaqt birligida qancha elektron paydo bo’layotgan bo’Isa, shunchasi yo‘q bo‘lib ketar ekan. Qisqa vaqtda yoritilganda paydo bo’lgan erkin elektron va kovaklar soni ham juda kam bo’lganda erkin elektronlar kovaklar bilan uchrashish ehtimoli, ya’ni bog’ uzilgan musbat zaryadlangan atomning elektron bilan uchrashib, uni o‘ziga tortib bog’lanishni to’k tiklash ehtimoli ham juda kam bo’ladi. Endi, vaqt o‘tishi bilan elektron va kovaklar soni ortib borishi natijasida, ulaming uchrashish ehtimoli ortib boradi. Endi, erkin elektron kovak bilan uchrashib, yana bog’langan elektronga aylanadi, ya’ni erkin elektron ham kovak ham yo‘q bo‘ladi. Yoritilish vaqti yetarlicha uzoq bo’lganda, ya’ni erkin elektronlar va kovaklar soni ma’lum darajaga yetganda, erkin elektronlar va kovaklaming uchrashish ehtimolligi uiaming paydo bo’lish tezligiga teng bo"lib qoladi, natijada ∆n ni qiymati yoritilganlik vaqtiga bog’liq bo’lmay qoladi. Fotogeneratsiya natijasida hosil bo’layotgan erkin elektron va kovaklar bilan o‘zaro uchrashib yo‘qolib ketishi -rekombinatsiya jarayoni deb ataladi. Demak, fotogenerasiya bilan rekombinatsiya jarayoni hamma vaqt mavjud ekan. Savol tug’ladi, erkin elektron erkin kovak bilan uchrashguncha qancha vaqt o’ladi? Buni biz elektron va kovaklaming yashash vaqti deb ataymiz . Elektronlarning o’tgazuvchanlik sohasida bo’lish vaqti bu -uning ya’shash vaqti kovaklaming valent sohasida

• Bo’lish vaqti - bu uning yashash vaqti bo’lar ekan. Yashash vaqtlarini τn (elektron uchun) va τn(kovak uchun) deb belgilab olsak, unda ushbu ifoda o‘rniga qo‘ysak mumkin bo‘ladi.

∆n = Ikβτn, ∆p = Ikβτp

unda va fotoo‘tkazuvchalikning qiymati quyidagiga teng bo’ladi.

∆σ=σn−σp

-ifodadan ko'rinib turibdiki, agar berilgan yorug’lik oraligida (I=const) berilgan yarimo‘tkazgichda k va β ni qiymati doimiy bo’lgani uchun foto o‘tkazuvchanlikning qiymati asosan τn va τp bilan aniqlanar ekan. Odatda zaryad tashuvchilami yashash vaqti yarim oikazgich materiallarida juda katta oralig‘da o’zgarishi mumkin τ=10~1ꟷ10~1 sek. Demak, τ ni boshqarish bilan foto o‘tkazuvchanIikni mlrd marta ko‘paytirish mumkin bo’ladi.