mavzu. Oʻzbekistonda turizmni rivojlantrishni iqtisodiy samaradorligi

mavzu. Oʻzbekistonda turizmni rivojlantrishni iqtisodiy samaradorligi

1. 
   Oʻzbekiston turizm salohiyati
   
2. 
   Turizimni rivojlantiruvchi omillar
   
3. 
   Turizimni rivojlantirishga eʼtibor qaratilgan hududlar.
   

1. 
   madaniyat va madaniy merosga oid bilimlarni boyitish,
   
2. 
   madaniyatni muhofaza qilish va qayta tiklash,
   
3. 
   madaniyatlar muloqoti kabi yo‘nalishlardan iborat deya hisoblaydi. Boshqacha aytganda, hozirgi vaqtda madaniy turizmning asosiy gumanitar funksiyalari, sifatida quyidagilar qayd etiladi:
   

• 
  madaniy-ma’rifiy va ta’limiy;
  
• 
  madaniy muhofaza va saqlash;
  
• 
  aloqalar o‘rnatish va tinchlikparvarlik.
  

• 
  2-rasm ko‘rinib turganidek, respublikamiz katta turistik imkoniyatlarga ega. Mamlakatimiz nafaqat Markaziy Osiyoda, balki butun jahonda ham turizm markazlaridan biri hisoblanadi. Ma’lum hududda tarixiy-madaniy turizmni rivojlantirishda shu joyning tarixiymadaniy obyektlarи asosiy o’rinni egallaydi. Lekin ulardan alohida muhim ahamiyatga egalari xalqaro miqyosdagi obyektlar va yodgorliklar ro‘yxatiga kiritiladi. Bunday ro’yxatni YUNESKO har yili aniqlab boradi. Keyingi yillarda Oʻzbekiston hududidagi noyob madaniy meros obyektlarini muhofaza qilish, tarixiy shaharlarning bosh loyihasi va menejment rejasini YUNESKO xalqaro standartlari hamda talablariga muvofiq ishlab chiqishda mazkur tuzilmaning xalqaro ekspertlari ham keng jalb etilmoqda. YUNESKO bilan yaqin hamkorlikda moddiy va nomoddiy meros obektlarini asrashga doir turli xalqaro anjumanlar tashkil qilinmoqda. Mazkur chora-tadbirlar madaniy yodgorliklarni muhofaza qilishni oqilona tashkil etish va
  

• 
  me’moriy majmualar;
  
• 
  alohida turgan me’morchilik obyektlari;
  
• 
  kichik me’moriy shakllar;
  
• 
  turmush, xo‘jalik va ijtimoiy hayot obyektlari.
  
• 
  turistik biznes korxonalari o‘rtasidagi aloqalarni rivojlantirish ko‘rsatkichlari.
  

• 
  Turizm bo‘yicha Gaaga deklaratsiyasida “bo‘sh vaqtda dam olish huquqi va haq to‘lanadigan ta’til huquqi, hamda bu vaqtdan ta’limiy va ko‘ngil ochish maqsadida foydalanish uchun sayohatga chiqish –ichki va xalqaro turizmning ne’matlaridir” deb ko‘rsatilgan. Iqtisodiy yondashuvda turizm o‘z ichiga tarixiy-madaniy, rekreatsion va boshqa tashkilotlarning kompleks xizmatlar va mahsulotlar ishlab chiqarish, maqsadli investitsiyalar kiritish faoliyatini qamrab oluvchi o‘ziga xos tarmoq sifatida belgilanadi. Iqtisodiy hodisa sifatida turizm mintaqa iqtisodiyotiga ta’sir ko‘rsatishi, shuningdek, bir vaqtning o‘zida unga bog‘liqligi nuqtai nazaridan jiddiy e’tiborga molikdir. Mamlaktimizda tarixiy-madaniy turizmni rivojlantirish salohiyatini yuqoriligini e’tiborga olgan holda, iqtisodiy adabiyotlar ma’lumotlar tahlili asosida turizmning iqtisodiyotga ijobiy va salbiy ta’sirlarini qayd etish mumkin:
  
• 
  ish o‘rinlarini ko‘payishi hisobiga bandlik darajasini oshishi. Rivojlangan mamlakatlarda turizm sohasiga 3-5% ish o‘rinlari to‘g‘ri keladi;
  
• 
  turizm o‘z rivojlanishi jarayonida bilvosita boshqa tarmoqlarni ham rivojlanishiga ta’sir ko‘rsatadi (qurilish, transport, yo‘l, oziq-ovqat savdo sanoati va boshqalar);
  
• 
  turizm industriyasi yuqori o‘sish sur’atlariga ega, pandemiya inqirozi oldingi davrda dunyo mamlaktlarida turizmdan tushadigan valyuta tushumlari har yili o‘rtacha 8-12 foizga o‘sgan;
  
• 
  turizmning “ko‘paytiruvchi samarasi”, ya’ni turizmga sarflangan mablag‘larning yuqori aylanuvchanlikka egaligi;
  
• 
  milliy iqtisodiyotdagi tarkibiy o‘zgarishlarni ta’minlaydi”;
  
• 
  xorijiy sarmoyalar jalb etish va chet el valyutasida daromadni keltirishi;
  
• 
  chet ellarda mamlakatning iqtisodiy va ijtimoiy imijini yaxshilaydi;
  
• 
  milliy parklar va qo‘riqxonalar vujudga kelishini va rivojlanishini rag’batlantiradi;
  
• 
  san’at asarlari va urf-odatlar saqlanishiga xizmat qiladi va boshqalar.
  

• 
  O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti va Vazirlar Mahkamasining (O‘zbekiston Respublikasining “Turizm to’g’risida”gi qonuni, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Turizm, sport va madaniy meros sohalarida davlat boshqaruvi tizimini yanada takomillashtirish chora tadbirlari to‘g‘risida” gi PF-6199 sonli Farmoni, O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Buxoro, Samarqand, Xiva va Shahrisabz shaharlarida xavfsiz turizmni ta’minlash chora- tadbirlari to’g’risida”gi 939-son qarori.) Sohaga oid boshqa farmonlar Prezident va hukumat qarorlari (jumladan litsenziyalar va ruxsatnomalar berilishini yengillashtirilishi);
  
• 
  Mamlakatdagi siyosiy barqarorlik ta’minlanganligi;
  
• 
  YUNESKO Xalqaro tashkilotining mamlakatimizdagi tarixiy arxeologik yodgorliklar va madaniy san’at asarlarini tiklash, saqlash va muhofaza qilish bo‘yicha aniq mexanizm va dasturlarning mavjudligi;
  
• 
  90 ta mamlakat sayyohlariga O‘zbekistonga vizasiz kirish rejimining o‘rnatilishi;
  
• 
  Mamlakatda barqaror tinchlik ta’minlanganligi hamda jinoyatchilik darajasining pastligi;
  
• 
  O‘zbekiston tashqi siyosating oshkoralikni ilgari surishga hamda mintaqaviy va ko‘p tomonlama o‘zaro hamkorlikni rivojlantirishga qaratilganligi;
  
• 
  O‘zbekiston Respublikasining xalqaro reyting va indekslardagi o‘rnini yaxshilash bo‘yicha tizimli ishlar olib borilishining yangi mexanizmi joriy etilgani davlat boshqaruvida ochiqlik, shaffoflik va hisobdorlik mexanizmlarining shakllantirilishi;
  
• 
  O‘zbekistonda 2017 yildan boshlab “Xavfsiz turizm” konsepsiyasi va standartlarining joriy etilishi;
  
• 
  Pandemiya sharoitida chegaralarning yopilishi natijasida turistlarning erkin sayohat qilishning taqiqlanishi PEST – bu marketing dastagi bo‘lib, sohaga ta’sir ko‘rsatuvchi tashqi muhitning Siyosiy (Political), iqtisodiy (Economic), ijtimoiy (Social) va texnologik (Technological) jihatlarini aniqlashga qaratilgan.
  

• 
  Madaniy yodgorliklarni saqlash va restаvratsiya qilish uchun pul mablag‘larini ajratilishi hamda maxsus jamg‘armalar tashkil etilgani;
  
• 
  Mavjud xizmatlar narxlarining tartibga solinishi ва mo’tadillashtirilganligi;
  
• 
  Madaniy obyektlardan olinadigan soliqlarning kamaytirilgani;
  
• 
  Turistik mahsulotlar va xizmatlar turini ko‘paytirish (diversifikatsiyalash) choratadbirlarining amalga oshirilayotganligi;
  
• 
  Sohada raqobat muhitini yaratilishi;
  
• 
  Pandemiya sababli yuzaga kelgan iqtisodiy inqiroz;
  
• 
  Aholi daromadlari va turmush darajasining yuksalishi. Ijtimoiy omillar:
  

• 
  aholining qadriyatlar to’g’risida sobit tasavvurlari madaniy meroslarni asrab avaylashga bo‘lgan munosabati va diniy e’tiqodi;
  
• 
  aholida shakllangan urf-odat va qadriyatlar;
  
• 
  ijtimoiy infratuzilmaning rivojlanganligi;
  
• 
  malakali kadrlarni tayyorlash;
  
• 
  nodavlat notijorat tashkilotlarning faoliyati;
  
• 
  ekskursovod va mutaхassislarning malakasini oshirish;
  
• 
  mahalliy va xorijiy turistlarga sifatli va namunali xizmat ko’rsatish.
  

• 
  tarixiy me’moriy obidalarning internet va boshqa ommaviy axborot vositalari orqali reklama qilinishi;
  
• 
  tarixiy madaniy-meroslarni o’rganish bo’yicha Veb-saytlarni yaratilishi va muntazam boyitib borilishi;
  
• 
  madaniy tarixiy obyektlar va muzeylarda Wifi internet zonalarining tashkil etilishi;
  
• 
  аrxeologik yodgorliklarni muhofaza etishning innovatsion tehnologiyalar qo’llanilishi;
  
• 
  mintaqada mavjud muzeylar faoliyatini yo’lga qo’yishda raqamli texnologiyalardan foydalanish;
  
• 
  barcha tarixiy va madaniy resurslar zahiralarining yagona bazasini yaratish;
  
• 
  virtual sayyohlik turlarning tashkil etilishi ва b.
  

• 
  Tarixiy-madaniy turizm obidalaridan samarali foydalanish imkoniyatlarini tadqiq etishda, ulardan samarali foydalanish oshirish
  

• 
  muzeylar va madaniy meros obyektlariga sifatli va namunali xizmat ko’rsatishni takomillashtirish va bu orqali ularning obro’sini
  

• 
  mamlakatning tarixiy merosini jahon turistik bozorida namoyish etishda xalqaro ko’rgazma, konferensiya, festival kabi madaniy
  

• 
  arxeologik yodgorliklarning tarixiy madaniy turizm sohasidagi rolini sezilarli darajada oshirish orqali, ularni xorijiy va mahalliy turistlar
  

• 
  arxeologik yodgorliklarni qisman (konservatsiya va restavratsiya) qilib muzey ko’rgazmasiga tayyorlash;
  
• 
  sayyohlar uchun xalq amaliy san’ati markazlarida mahorat darslarini tashkil etishni yo’lga qo’yish bilan milliy hunarmandchilik
  

• 
  xorijiy turistlarni tarixiy-madaniy obyektlarga tashrifini oshirishda. malakali mutaxassislar tomonidan ekskursiya xizmatlarini
  

• 
  tarixiy madaniy turizmga oid turistik axborot markazlari faoliyatini rag’batlantirishda ilmiy-ommabop ma’lumotlarni radio, teleko’rsatuv hamda internet tarmoqlaridan keng foydalanishni yo’lga qo’yish.