2. Raqamli iqtisodiyotni rivojlantrishda axborot texnologiyalarining o’rni So'nggi
yillarda
iqtisodiyotni
rivojlantirishda
ilg'or
texnologiyalar
va
innovatsiyalaming ahamiyati oshib bormoqda. Eng yangi texnologiyalar ishlab chiqarish
va biznes jarayonlarining samaradorligini oshirishi mumkin. Eng yangi texnologiyalar
inson faoliyatining barcha yangi sohalari va sohalariga kirib borishi bilan an'anaviy
yondashuvlar va ish uslublari o'zgaradi.
Axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining (AKT) paydo bo'lishi va tarqalishi
global iqtisodiyotga shu qadar ta'sir ko'rsatdiki, yangi bir hodisa - raqamli iqtisodiyot
paydo bo'ldi. Аqilli texnologiyalari ta'siri ostida odamlaming turmush tarzi o'zgara
boshladi, foydalanuvchilar o'rtasidagi aloqalar o'zgardi - turli jug'rofiy mintaqalar,
faoliyat sohalari va boshqalardagi odamlar o'rtasida aloqa o'rnatish imkoniyati paydo
bo'ldi. Bu raqamli iqtisodiyotning asosi bo'lgan axborot aloqalarining jadal o'sishi.
Raqamli texnologiyalarning ta'siri global miqyosda ham, mahalliy darajada ham seziladi.
Raqamli iqtisodiyot yangi ishlab chiqarishlaming kombinatsiyasi sifatida global
iqtisodiyotning tez o'sib borayotgan qismidir. Yangi texnologiyalar yaxshi tashkil etilgan
xo'jalik yurituvchi subyektlar faoliyatining ba'zi jihatlariga o'zgartiruvchi ta'sir ko'rsatadi,
bu asosan ishlaydigan mexanizmlarni - aloqa vositalarini yoki sanoat mashinalarini
raqamli yoki raqamli mexanizmlarga almashtirish, shuningdek ulami yanada
modemizatsiya qilishdan iborat. Raqamli iqtisodiyotning o'sishi raqamli va mobil
texnologiyalar bilan bevosita bog'liq bo'lgan bir qator bozorlaming o'sishi bilan bog'liq.
Texnologiyalar rivojlanishining hozirgi bosqichida va bozorlaming hozirgi holati
sharoitida raqamli iqtisodiyotni maqsad sifatida emas, balki iqtisodiy faoliyat
samaradorligini oshirish vositasi sifatida ko'rib chiqish kerak. Zamonaviy raqamli
iqtisodiyot yangi biznes modellarini taklif qiladi va boshqaruv mexanizmlarini
o'zgaruvchan voqelikni aks ettirish uchun o'zgartirish zarurligini ta'kidlaydi.
Yaqin yillarda O'zbekiston iqtisodiyoti tub o'zgarishlarga uchradi. Iqtisodiyot ochiq,
jadal, innovatsion rivojlanishga aylandi. Biroq, tan olish kerakki, jahon iqtisodiyotining
globallashuvi va texnologik taraqqiyot sharoitida O'zbekistonning keyingi iqtisodiy
rivojlanishini raqamli iqtisodiyotni rivojlantirmasdan tasavvur qilish qiyin.
Afsuski,
Respublikada
bu
sohada
ikkita
katta
muammo
mavjud:
telekommunikatsiya
infratuzilmasi
va
mutaxassislarning
yetishmasligi.
Bu
Respublikamiz iqtisodiyotining raqamli aylanishiga jiddiy to'sqinlik qilishi va natijada
raqamli iqtisodiyot sohasidagi sustlashishi mumkin.
• Raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish uchun qo'shimcha shart-sharoitlami yaratish,
shuningdek, 2017-2021 yillarda O'zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta
ustuvor O'zbekiston Respublikasida raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish chora-tadbirlari
to'g'risida» 2018 yil 3 iyuldagi PQ - 3832-sonli Farmoni.
• O'zbekiston Respublikasi Prezidentining «Raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish
maqsadida raqamli infratuzilmani yanada modemizatsiya qilish chora-tadbirlari
to'g'risida» 2018 yil 21 noyabrdagi PQ - 4022-son qarori.
• O’zbekiston O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 07.03.03 yildagi PQ-3832-
sonli «O'zbekiston Respublikasida raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish choratadbirlari
to'g'risida» hamda zamonaviy axborotkommunikatsiya texnologiyalaridan foydalangan
holda amaliy ko'nikmalarga ega bo'lgan blokcheyn texnologiyalarini ishlab chiqish va
ulardan foydalanishda malakali kadrlar tayyorlash yo'nalishi bo'yicha Harakatlar
strategiyasining maqsadlariga muvofiq quyidagilar qabul qilindi:
• An'anaviy iqtisodiyotni raqamli iqtisodiyotga aylantirishda muvaffaqiyatga
erishish uchun malakali kadrlar tayyorlashsiz muammoli ekanligi ma'lum bo'ldi. Shuning
uchun O’zbekiston Respublikasi Prezidenti tashabbusi bilan Sh.M. Mirziyoyevning 2018
yil 3 iyuldagi PQ-3832-sonli Qarori asosida Toshkent davlat iqtisodiyot universitetida
bakalavrlarni tayyorlash uchun raqamli iqtisodiyot fakulteti ochildi va Samarqand davlat
universiteti iqtisodiyot va biznes fakulteti negizida raqamli iqtisodiyot sohasida malakali
kadrlar tayyorlash bo'yicha magistratura ochildi.
Raqamli iqtisodiyot - dunyo iqtisodiyotida yangi yo'nalish. Iqtisodiyoti rivojlangan
davlatlar bu yo'nalishda sezilarli yutuqlarga erishgan bo'lsa, boshqalari bu yo'nalishda
ilgarilab borishmoqda.
Shu sababli, o’z iqtisodiyotlarini raqamli iqtisodiyotga aylantirishga kirishgan
deyarli barcha mamlakatlar bir xil muammoga duch kelmoqdalar - raqamli iqtisodiyotda
milliy tillarda malakali kadrlar tayyorlash uchun zarur bo'lgan o'quv va ilmiy
adabiyotlarning etishmasligi.
Raqamli iqtisodiyot bo'yicha xorijiy ma'lumot manbalari va nazariy o'quv va ilmiy
materiallarga asoslangan ushbu darslik mualliflari bu bo'shliqni biroz to'ldirishga harakat
qilishdi.
