“JOURNAL OF SCIENCE-INNOVATIVE RESEARCH IN
UZBEKISTAN” JURNALI
VOLUME 1, ISSUE 7, 2023. OCTOBER
ResearchBib Impact Factor: 8.654/2023 ISSN 2992-8869
147
Qiziqarli geografiyani bilasizmi…
Mirzayeva Xilola Rajabbayevna
12-son geografiya va iqtisod fani o‘qituvchisi
«Yer aylana turib, quyoshga yaqinroq kelsa — yoz, uzoqlashsa — qish
bo‘ladi» demang.
Aksincha, qishda Yer quyoshga ancha yaqinlashgan bo‘ladi
(masofa, yanvarda 146 million kilometrgacha kamayadi), yozda — uzoqlashib
ketadi (masofa iyulda 151 million kilometrgacha cho‘ziladi). Demak, qish yoki yoz
fasllari Yeming quyoshga yaqin-uzoqligiga bog‘liq emas. Mavsumlar — Yeming
quyoshga nisbatan 23 yarim gradus og‘ib turishi natijasidir. Yeming qaysi pallasi
(shimoliy yoki janubiy yarimshari) Quyosh tomonda ekanligiga qarab yoz yo qish
bo‘ladi.
Arktikaga doir Shimoli sharqiy o‘tkil va Shimoli g‘arbiy o ‘tkil tushunchalari
bor. Shimoli-sharqiy o‘tkil deganda Rossiya Federatsiyasining
shimoliy sohillari
bo‘ylab Murmanskdan to Bering bo‘g‘ozigacha kema yurishi tushuniladi, uni
qisqacha
Shimoliy dengiz yo‘li deb ataymiz.
Shimoli g'arbiy o‘tkil deganda Amerika qit’asining shimoliy sohillari bo‘ylab
Atlantika okeanidan Bering bo‘g‘ozigacha dengiz yo‘li tushuniladi.
Har qanday davlatda hukumat idoralari poytaxtda joylashganini bilasiz. Biroq
Filippinda bunday emas. Bu davlatning poytaxti Manila shahri hisoblanadi, ammo
hukumat Keson-siti shahrida joylashgan. Niderlandiya
poytaxti Amsterdam,
hukumat qarorgohi esa Gaaga shahrida.
Atlantika okeanidagi Madeyra oroli uch marta «kashf» etilgan. V asrda
karfagenliklar u
yerga borib, «Chorva oroli» deb atashgan. VI asrda genuyaliklar
qaytadan «kashf» etib, unga « 0 ‘rmon orol» deb nom berdilar. Oradan qariyb 900
yil o‘tgach XV asrda portugallar topgan orol Madeyra «o‘rmon» bo‘lib qoldi.
Antarktida va Grenlandiyadagi abadiy muzliklar eritilsa bormi, okeanlar sathi
60 metr ko‘tarilib ketadi, oqibatda Yer yuzining 10 foyiz qismi suv ostida qoladi.
Mavjud kitoblarda Indoneziyani «Uch ming orol mamlakati» deb atashadi.
AsUda orollar soni 13 yarim mingga yetadi. Lekin shulardan 6 mingtasining nomi
bor, 992 tasidagina odamlar yashaydi, xolos. Kosmik raketalarda parvoz eta turib,
24 soat mobaynida butun Yer yuzasini fotosuratga olish mumkin. Holbuki bunday
