|
“JOURNAL OF SCIENCE-INNOVATIVE RESEARCH IN
Pdf ko'rish
|
| bet | 324/352 | | Sana | 23.01.2024 | | Hajmi | 44,19 Mb. | | #143802 |
Bog'liq 46-44-PB
“JOURNAL OF SCIENCE-INNOVATIVE RESEARCH IN
UZBEKISTAN” JURNALI
VOLUME 1, ISSUE 7, 2023. OCTOBER
ResearchBib Impact Factor: 8.654/2023 ISSN 2992-8869
359
gul, chechak; boplamoq, qoyil qilmoq, qoyillatmoq, o‘xshatmoq, o‘rinlatmoq,
do‘ndirmoq kabi.
2
Abdulla Oripov she’rlarida ko‘zga tashlanib turadigan muhim xususiyatlardan
biri shoirning har bir so‘zni qadrlagani, uni o‘z va ko‘chma ma`nolarini topib o‘z
o‘rnida qo‘llay olganidir. Shoir sinonimlarni juda mahorat bilan qo‘llay olgan
ijodkordir.
Abdulla Oripov she’riyatida grammatik hamda semantik sinonimlar
qo‘llangan. Shoir she’riyatida bir sinonomik qatordagi so‘zlarning qo‘llanilishi ko‘p
uchraydigan holat holat hisoblanadi. Buni shoirning mashhur “Munojot” deb
nomlangan she’ridan olingan parcha orqali isbotlaymiz:
Qani, ayt maqsading nimadir sening,
Nega tilkalaysan bag‘rimni ohang.
Nechun kerak bo‘ldi senga ko‘z yoshim,
Nechun kerak, rubob, senga shuncha g‘am.
Eshilib, to‘lg‘onib, ingranadi kuy,
Qaylardan tug‘ulmish bu ohu-faryod
Kim u yig‘layotgan Navoiymikin,
Va yo may kuychisi Hayyommikin dod.
Yetar, ey cholg‘uvchi, bas qil sozingni,
Bas, yetar ko‘ksimga urmagin xanjar.
3
Ushbu parchada bir necha uslubiy va leksik sinonimlar mavjud. Xususan,
bag‘rim- ko‘ksim; ohang-kuy-soz; ko‘z yoshi, g‘am, eshilmoq ingramoq,
to‘lg‘anmoq, yig‘lamoq, ohu-faryod, dod, kuychi, cholg‘uvchi kabi so‘zlar
misralarda badiiy bo‘yoqdorlikni oshirish uchun alohida xizmat qilgan.
She’r tarkibida bu kabi sinonim so‘zlarning qo‘llanilishi she’r ma`no
kengayishiga, fikrning rang-barangligini ko‘rsatishga, ta`sir kuchini oshirishga
xizmat qiladi. Yuzaga chiqarilishi lozim bo‘lgan fikrning ta’sirli, o‘rinli va ma`noli
so‘zlarning o‘rni bor.
Kontekstual sinonimiya – til birligi sifatida o‘zaro sinonim bo‘lmagan
leksemalarning ma`lum kontekst doirsida (demak nutq) ichida) sinonimik
munosabatga kiritilishi.
4
2
A. Xojiyev. O’zbek tili sinonimlari izohli lug’ati. O’qituvchi. – T.: 1974.
3
A. Oripov. Shoir yuragi. Ma`naviyat. – T.: 2003.
4
Пинхасов. Хозирги узбек адабий тили. Укитувчи. – Т.: 1969.
|
| |
