Chala yumshatish evtektoidda A
s1
dan yuqori haroratda qizdirish va
sekin sovitishdan iborat. Bunda perlitni tashkil etuv- chi donlar
qisman qayta kristallanadi.
Agar dastlabki qizdirib ishlov berishda yirik donlar yuzaga kelmagan
bo‘lsa, evtektoiddan oldingi po‘latlar ichki zo‘riqish- larni
yo‘qotish va kesib ishlanuvchanligini yaxshilash maqsadida chala
yumshatiladi. Evtektoiddan keyingi po‘latlarni chala yumshatish
sferoidlash uchun yumshatish deyiladi. Sferoidlash uchun yumshatish
natijasida donador perlit tuzilishi hosil qi- linadi. Sferoidlash
paytida sekin sovitish kerak, shunda austenit ferrit-karbid
aralashmasiga parchalanadi va hosil bo‘lgan karbidlar bir-biriga
yopishib yiriklashadi (koagulatsiya).
Izotermik yumshatish
Amalda vaqtni tejash maqsadida ko‘pincha izotermik yumshatishdan
foydalaniladi. Bu holda po‘lat qizdiriladi, so‘ngra evtektoidda A
s
1
dan 50—100 °C past haroratga qadar tez sovitiladi (ko‘pincha
boshqa pechga o‘tkaziladi). Po‘lat shu haroratda austenit to‘la
parchalangunga qadar tutib turiladi, shundan keyin havoda sovitiladi.
Hozirgi vaqtda legirlangan po‘latlarni izotermik yumshatish ko‘p
qo‘llaniladi, chunki bunda jarayon davomiyligi qisqaradi.
Sof holda yumshatish himoya atmosferasini tatbiq etgan holda yoki
qisman vakuum pechlarda to‘la yoki chala yumshatish tartibida amalga
oshiriladi. Sof holda yumshatish jarayonini ishlatilgan karburizator,
cho‘yan qirindisi va shu kabilar solin- gan qutilarda o‘tkazish
mumkin.
Sof holda yumshatish sovuqlayin yoyiladigan tasma, sim va hokazolar
olish uchun, shuningdek, metall si it ini oksidlanish va
uglerodsizlanishdan saqlash maqsadida galvanik usulda qop- lanadigan
detallar olish uchun qo‘llaniladi.
1.
